Page 67 of 113
PDF/HTML Page 81 of 127
single page version
guN paryAyathI abhinna chhe. A pradeshakShetramAn utpAd-vyay-dhruv paN
siddha thAy chhe. (te A pramANe
dhruv mukhya gauNapaNA rahit anusyUt shakti-vasturUp shakti chhe
kShetra, lokAlokane jANavA mATe arIso chhe. je jIvoe A pradesh
kShetravIryashakti chhe.
vartanA te dravya-kAL-kShaN chhe. guNanI vartanA te guNakAL chhe, paryAyanI
vartanA te paryAy
guNaparyAyavartanA chhe, mATe dravyavartanAmAn guNaparyAyavartanA kaho (ane)
guNaparyAy (vartanA)mAn dravyavartanA kaho?
te dravyavartanA chhe kem ke guNaparyAyano punj te dravya chhe. dravyano svabhAv
guN-paryAy chhe, te dravya potanA svabhAvarUpe varte chhe tethI dravyavartanAmAn
Page 68 of 113
PDF/HTML Page 82 of 127
single page version
chhe. gnAnavartanAmAn gnAnavartanA chhe, darshanavartanAmAn darshanavartanA chhe; e
pramANe judA judA guNamAn guNavartanA judI judI chhe. paryAyamAn
paryAyavartanA chhe; temAn eTalun visheSh chhe ke
samayanA paryAyamAn chhe. ekaparyAyamAn bIjA paryAyanI vartanA (hotI)
nathI (kemake) paryAy judA judA chhe. tethI dravyanI guN paryAyanA
punjanI
(
kahIe, kem ke ek guNarUp dravya nathI; punj guNovaDe guNapunjamAn varte
chhe. temAn dravyavivakShAmAn dravyavartanA, guNavivakShAmAn guNavartanA,
paryAyavivakShAmAn paryAyavartanA (e rIte) anekAnt siddhi vivakShAthI chhe.
tethI guN-paryAy-dravyanI vartanA
parIShahasahanarUp tap te vyavahAr (tap chhe); tenAthI karmanI nirjarA
tyAre ja thAy ke jyAre ichchhAno nirodh karIne varte, par ichchhA
maTADe (ane) svarasane bheTe. sAdhanavaDe siddhi sAchA vyavahAr dvArA
thAy chhe. tene niShpanna rAkhavAnun (je) sAmarthya, tenun nAm
vyavahAratapavIryashakti chhe; tenA prabhAvathI anek RIddhio Upaje chhe.
Page 69 of 113
PDF/HTML Page 83 of 127
single page version
nishchayatapavIryashakti kahIe. gnAnachetanAno prakAsh svasamvedan (rUp)
tathA svaparaprakAshak (rUp)
pramANe anant guNanA tejapunjanA prabhAbhArano prakAsh (te) dravyanun tej
(chhe), paryAy svarUpanA prabhAbhArano prakAsh (te paryAyanun) tej chhe. e
pramANe dravya-guN-paryAyanA prabhAbhArano prakAsh te (nishchay) tap
kahIe, tene niShpanna rAkhavAnun (je) sAmarthya, tenun nAm nishchay
tapavIryashakti kahIe.
vastuno svabhAv chhe. vastunun vastupaNun bhAvadvArA jANIe chhIe. jem
akSharArtha bhAvArtha vaDe saphaL chhe tem bhAvavaDe vastu chhe. vastunun
upAdAn akram-kram svabhAvabhAv chhe; tenA traN bhed chhe
anant bhed chhe. gnAn dravya chhe, gnAn
rIte) traNe (dravya-guN-paryAy) gnAnanA bhAvavaDe sadhAy chhe. bhAv
Page 70 of 113
PDF/HTML Page 84 of 127
single page version
paryAyarUp bhAv, tene guNabhAv kahIe. paryAyamAn je pariNamanashaktinun
je lakShaN chhe te paryAyano bhAv chhe. guNe guNano bhAv judo judo
chhe; paryAyano vartamAnabhAv atItabhAv sAthe maLato nathI, atIt
anAgat sAthe, vartamAn anAgat sAthe maLato nathI (ane) anAgat
vartamAn (ke) atIt sAthe maLato nathI. je pariNAm vartamAn chhe
teno bhAv temAn ja chhe. (A pramANe potAnA) bhAvane niShpanna
rAkhavAnun je sAmarthya tenun nAm bhAvavIrya kahIe.
Page 71 of 113
PDF/HTML Page 85 of 127
single page version
chhe; mATe sattA vaDe sarve guNonI siddhi thaI. jo sUkShma(tva) guN chhe
to sarve guNo sUkShma chhe; jo vastutva guN chhe to sarve (guNo)
sAmAnya-visheShatA sahit chhe; jo dravatva guN chhe to dravyane drave chhe
abAdhit guN chhe to sarve guNo abAdhit chhe; jo amUrtik guN
chhe to sarve (guNo) amUrtik chhe. A pramANe ek ek guN sarvamAn
chhe (ane te) sarvanI siddhinun kAraN chhe.
te guN chhe, tenI pariNati te paryAy chhe, AkRuti te vyanjanaparyAy chhe.
vaDe (gnAn gneyamAn) kaI rIte Avyun?
upachAr pariNatithI pariNamI chhe; upachArathI (tene) gneyAkAr kahIe.
dravya-guN-paryAy vastunA chhe. je vastunun sat chhe te ja gnAnanun sat chhe,
kem ke je asankhya pradesh vastunA chhe te ja (pradesho) gnAnanA chhe. tethI
abhed sattAnI apekShAe abhed guN-paryAyanI siddhi thaI. bhed
Page 72 of 113
PDF/HTML Page 86 of 127
single page version
pariNati te paryAy (em) bhedavaDe (traNe) sadhAy chhe. upachArathI
samasta gneyanA dravya-guN-paryAy gnAnamAn Ave chhe. upachAranA anek
bhed chhe te kahIe chhIe
vijAti, nav svajAti
banne) guNo chetanAnI apekShAe svajAti chhe, lakShaN apekShAe
upachArathI vijAti chhe (ane) banne apekShA (sAthe letAn) svajAti
vijAti ane mishra
viShay chhe; tenA traN bhed chhe
dravyano Arop, 6. guNamAn paryAyano Arop, 7. paryAyamAn paryAyano
Arop, 8. paryAyamAn guNano Arop, 9. paryAyamAn dravyano Arop.
temAn sajAti dravya-guN-paryAyano ek bIjAmAn Arop karavo te
Page 73 of 113
PDF/HTML Page 87 of 127
single page version
paryAyano sajAti paryAyamAn Arop chhe.
vijAti guNamAn upachAr chhe. sajAti
potAnA bhAvavaDe potAne sAdhe chhe tethI pote karaN chhe. potAno svabhAv
potAne sompe chhe tethI pote sampradAn chhe. potAnA bhAvamAnthI potAne
pote sthApe chhe tethI apAdAn pote chhe, potAno AdhAr pote chhe tethI
adhikaraN pote chhe. (e pramANe) A ja chha kArako ekek guNamAn
judA judA anant guN paryant sAdhavA.
sUkShma, [te sUkShmatva guNanA paryAyo chhe]. ek guNasUkShmanI mukhyatAno
utpAd bIjA guNanI gauNatArUp sUkShmano vyay ane sUkShma (tva)
sattAvaDe dhruv
Page 74 of 113
PDF/HTML Page 88 of 127
single page version
asAdhAraN sattA chhe. gnAn-darshanAdi visheSh guNonA sattvathI jIv
pragaTyo (arthAt jaNAyo) tyAre (jIvanA) vastutva vagere sarve guNo
jaNAyA. mATe asAdhAraN vaDe sAdhAraN chhe. sAdhAraN vaDe asAdhAraN
chhe. e sarva dravya-guN-paryAy potAnA yathAavasthitapaNAvaDe svachchha thayA,
tyAre paranA abhAvane lIdhe abhAvashaktirUp thayA. nij vastuno sakaL
bhAv paranA abhAv vaDe chidvilAsathI shobhit svarasathI bharelo,
tyAgaupAdAnashUnya, sakaL karmano akartA, (tathA) abhoktA, sarvakarmamukta
Atmapradesh, sahaj magna, paramUrti rahit amUrtarUp, ShaTkArakarUp dravya-
kShetra-kAL-bhAvarUp, sangnA-sankhyA-lakShaN-prayojanAdi rUp nityAdi
svabhAvarUp, sAdhAraNAdi guNarUp (tathA) anyonya upachArAdi rUp
Page 75 of 113
PDF/HTML Page 89 of 127
single page version
(2) gnAn dravyathI anAdi, paryAyathI sAnt, (e rIte) anAdisAnt
(4) paryAyathI gnAn sAdi, dravyathI anant chhe, tethI sAdi anant chhe.
(2) dravye sattA anAdi, paryAye sattA sAnt (e rIte sattA)
(4) paryAye sattA sAdi, dravye sattA tathA guNe sattA anant. (e rIte
tyAn, (sattAnun) ‘chhe’ (evun) lakShaN rahetun nathI.
anAdianantano kAL ghaNo chhe tethI paryAyamAn te sambhavato nathI. paryAy
samayasthAyI na hoy to utpAd-vyay-dhruv ek samayamAn siddha na thAy;
to utpAd-vyay-dhruv vinA sattA hoy nahi, sattAno nAsh thatAn vastuno
nAsh thAy. mATe paryAyanI maryAdA samay(pUratI) hovAthI (sattAnun)
sAdisAntapaNun siddha thayun, A sarve pariNAmashaktinA bhed chhe. AmAn sarve
garbhit chhe tethI tenA ja bhed chhe.
Page 76 of 113
PDF/HTML Page 90 of 127
single page version
sansAr avasthAmAn anAdi sansArathI pradesh
chhe. abhedavivakShAmAn ‘pradeshatva’, bhedavivakShAmAn ‘asankhya’, (tathA)
vyavahAramAn ‘dehapramAN’ kahIe. temaj avasthAn vivakShAthI lokAgra
avasthAnarUp thaIne nivAs kare chhe. ekek pradeshanI gaNatarI karatAn
asankhya (pradesho) chhe.
ke ochhA AvyA?
Page 77 of 113
PDF/HTML Page 91 of 127
single page version
judo judo thaI jAy, e rIte viparIt thAy chhe; mATe vastumAn
anshakalpanA nathI (tem ja) guNamAn paN (anshakalpanA) nathI. parantu
paramANumAtra gajathI vastunA pradesh gaNIe tyAre eTalA (
nathI, vastunA ang ja evA bhedane dhAraN kare chhe. paN angamAn kramabhed
chhe, vastumAn nathI. jem naranA angamAn kramabhed chhe (paN) naramAn nathI;
e prakAre jANavun. jem arIsAmAn prakAsh chhe, (tyAn) AkhA arIsAmAn
(jevo prakAsh) chhe tevo ja arIsAnA ek pradeshamAn chhe. te pradesh
arIsAmAn judo to nathI paN (jyAre) paramANumAtra pradeshane kalpIe
tyAre te pradeshamAn jAtishakti to tevI (arIsA jevI) ja chhe, parantu
sampUrNa vastu badhA pradeshonun nAm pAme chhe. e prakAre jAti
chhe; ek pradesh lokAlokane jANe te ja sarva pradesho jANe, parantu sarva
pradeshono ekatvabhAv te vastu chhe.
Page 78 of 113
PDF/HTML Page 92 of 127
single page version
judo judo vyApak kahevAmAn Ave to sUkShma[tva guN] anant thaI jAy.
ek na rahe; em thatAn dravya anant thaI jAy. [parantu] guNadravya ek
chhe tethI sarva pradesharUp vastu chhe tem ja guN [paN sarvapradesharUp] chhe.
[jem] ek guN to sarve guNomAn potAnun rUp dhare chhe (ane) vyApak
chhe tem ek pradesh sarve pradeshomAn vyApak nathI. ek pradeshanun astitva
ek pradeshamAn chhe ne bIjAnun bIjAmAn chhe. parantu chetanAnA abhinnapaNAne
lIdhe sarve pradesho abhinnasattArUp chhe. ek vastunA pradesh paraspar
astitvane dhAraN kare chhe. tenAmAn sampUrNatA chhe (eTale) sarve guNone
sampUrNa sUkShma karyA, vastumAn jeTalA pradesho kahyA temAn te ekek pradeshano
sUkShmatvaguN judo na kahIe, (kem ke) e pramANe sUkShma(tva) guN judo
kahetAn to guNakhanD thaI jAy. mATe (sarva pradeshomAn) abhed prakAsh chhe.
temAn bhed anshakalpanA (hovA) chhatAn abhed chhe; pradesho
2
Page 79 of 113
PDF/HTML Page 93 of 127
single page version
vilAsano astibhAv sattA vaDe chhe, tethI sattA ja (teno vilAs)
kare chhe. dravya-guN-paryAyano vilAs gnAnamAn Avyo; gnAnanA
vedanapaNAne lIdhe gnAn ja e traNeno vilAs kare chhe. e ja pramANe
darshanamAn paN (te vilAs) Avyo, (tethI) darshan sarva dravya-guN-
paryAyanA rUpano vilAs kare chhe. pariNAm sarvane vedIne rasAsvAd le
chhe, tethI paryAy sarvano vilAs kare chhe. A pramANe, anant guNo
chhe. ekek guN dravya-guN-paryAy traNeno vilAs kare chhe.
Page 80 of 113
PDF/HTML Page 94 of 127
single page version
te ja shakti bhaviShyamAn rahe chhe, tethI gnAnamAn bhAvabhAvashakti chhe.
A pramANe darshanamAn je bhAv pUrve hato te ja bhaviShyamAn rahe chhe
tethI bhAvabhAvashakti darshanamAn paN chhe. gnAnamAn, darshanamAn e pramANe
anant guNomAn bhAvabhAvashakti chhe. sarve guNano bhAv ek ek
guNamAn chhe tethI ek potAnA bhAvathI sarve guNano bhAv chhe ane
sarve guNonA bhAvathI ek guNano bhAv chhe, mATe bhAvabhAvashakti
guNomAn chhe. ek guNamAn dravya-paryAyano bhAv chhe ane dravya-paryAyanA
bhAvamAn guNano bhAv chhe tethI bhAvabhAvashakti sarve kahIe. ekek
bhAvamAn anantabhAv chhe ane anantabhAvamAn ek bhAv chhe. vastuno
sadbhAv pragaTavo te bhAv chhe; ek bhAvamAn anant rasano vilAs
chhe. vilAsanA prabhAvane pragaTapaNe (vastu) dhAraN kare chhe, vastumAn
ja anek anganun varNan jinadev batAve chhe.
sukharas chhe. e sukharasanA pIvAthI chidAnand ajar amar thaIne
nivAs kare chhe.
Page 81 of 113
PDF/HTML Page 95 of 127
single page version
pariNAm(rUp) kAryane kare chhe. te ek ja kAraNakAryamAn traN bhed
sadhAy chhe, te kahIe chhIe. jem ShaTguNI vRuddhi
traN bhed sAdhIe chhIe. (te A pramANe
chhIe
(5)
Page 82 of 113
PDF/HTML Page 96 of 127
single page version
dravyamAn jo kAraNakArya na hoy to dravyapaNun kevI rIte rahe? mATe
sansAramAn jeTalA padArtho chhe te te sarve potapotAnAn kAraN-kAryane kare
chhe. tethI jIvadravyanAn kAraNakAryavaDe jIvanun sarvasva pragaTe chhe. je kAI
chhe te kAraN-kArya ja chhe (arthAt kAraN kAryamAn badhun AvI jAy chhe).
(2) kevaL dravya-paryAy (guNanun) kAraN chhe eTalun ja nahi parantu
guNonun kAraN chhe ane sarve guNo (tenun) kArya chhe. ek sUkShma(tva) guN
sarve guNonun kAraN chhe ane sarve guNo kArya chhe. ek agurulaghu guN
sarve guNonun kAraN chhe ane sarve guNo kArya chhe ek pradeshatvaguN sarve
guNonun kAraN chhe ane sarve guNo kArya chhe, A ja prakAre ekek guN
sarve guNonun kAraN chhe ane sarve guNo kArya chhe.
hovApaNArUp lakShaNavALI chhe, tethI utpAd-vyay-dhruv ke je sattAnun
lakShaN chhe te
agurulaghutvaguNano vikAr (pariNaman) ShaTguNI vRuddhi-hAni chhe; e
vRuddhi-hAnivaDe ja agurulaghukArya nIpajyun chhe, tethI agurulaghu pote
potAnun ja kAraN chhe. A pramANe sarve guNo potapotAnun kAraN chhe
ane potAnA kAryane pote ja kare chhe. ‘anya guNanimittakAraNagrAhak
Page 83 of 113
PDF/HTML Page 97 of 127
single page version
‘anyaguNagrAhak-nirapekSha, kevaL ‘nijaguNagrAhakanay’nI vivakShAthI nij
guN pote ja nijanAn kAraNakAryane kare chhe.
guN kArya chhe. e pramANe guNakAraNakAryanA anek bhed chhe.
uThe chhe. (AlApapaddhattimAnnA paryAy adhikAramAn) kahyun chhe ke
naShTa thAy chhe.) A pramANe paryAyanun kAraN dravya chhe.
paryAy na hoy,
guNapariNati (evun) nAm pAme chhe, mATe guN kAraN chhe ane paryAy
kArya chhe.
Page 84 of 113
PDF/HTML Page 98 of 127
single page version
sUkShmatva paryAyanun kAraN chhe, paryAyanun vIrya paryAyanun kAraN chhe, paryAyanun
pradeshatva paryAyanun kAraN chhe. athavA,
ane paryAy (tenun) kArya chhe.
paramAtmAne anant guNo chhe, anant shakti chhe, anant guNonA
anantAanant paryAyo chhe, anant chetanA-chihnamAn anant, anantAanant
sapta bhang sadhAy chhe. A vagere prakAre vastuno anant mahimA chhe.
te (mahimAne) koI kyAn sudhI kahe? mATe jeo sant chhe teo
svarUpanA anubhav(rUpI) amRutaras pIne amar thAo.
Page 85 of 113
PDF/HTML Page 99 of 127
single page version
nimitte have kathan karIe chhIe. (jIv) antarAtmA thaIne paramAtmAne
dhyAve chhe.
ane chotho, kudraShTiparityAg 4. e chAr bhedamAnthI pahelo bhed kahIe
chhIe.
chhe, to paN (mAro) gnAn upayog mArA svarUpamAn gneyAkAr thAy chhe, par
gneyarUp thato nathI; (mArI) gnAnashakti avikArarUp akhanDit rahe chhe.
gneyonun avalamban kare chhe, (paN) nishchayathI par gneyone sparshatun nathI;
(upayog) parane dekhato (hovA) chhatAn aNadekhato chhe, parAcharaN karavA
chhatAn akartA chhe
Page 86 of 113
PDF/HTML Page 100 of 127
single page version
karIne svarUpanI shraddhA thaI, tenun nAm paramArthasanstav kahIe.
chhe, te (jinAgam) pratye prIti kare. evI prIti kare ke jem daridrIne
koIe chintAmaNi dekhADyo tyAre te vaDe chintAmaNi pAmyo. te vakhate te
dekhADanAr pratye jem te daridrI prIti kare, tevI prIti shrI jinasUtra pratye
(samyagdraShTi) kare, tene jinAgamashushrUShA kahI chhe.
anurAg bIjun chihna chhe.
samyaktva;