dravyano satutpād ane asatutpād[ 37
tethī sat utpādathī asat utpād thayo! ( – to pachhī) paryāy vaḍe
asatutpād dravya vaḍe sat – utpād — em shā māṭe kaho chho?
tenun samādhāān : — paryāy dravyanun kāraṇ chhe; dravya paryāyanun
kāraṇ chhe – e to (ek bījāne) kāraṇarūp chhe. parantu paryāyanun kārya
paryāyathī ja thāy chhe. dravyanun kārya dravyathī ja thāy chhe; tethī paryāyathī
asatutpād(rūp) kārya thāy chhe (ane) dravyathī satutpād (rūp) – thāy
chhe. ā kāraṇakārya (no) bhed chhe te vivekī pāme chhe. dravya – samudramānthī
paryāy – taraṅg ūṭhe chhe tyāre ānandanī kelimān magna thaīne varte chhe.
pariṇāmapravr̥uttithī dravya-guṇanī pravr̥utti chhe ane vastunī sthiratā chhe,
vishrām chhe; ācharaṇ chhe, vedakatā chhe, sukhano āsvād chhe, utpād –
vyay chhe, ṣhaṭguṇ vr̥uddhi-hāni chhe; pariṇām ja vastunā guṇano prakāsh
pragaṭ kare chhe. guṇ-guṇīnā vilāsano ras nirvikalpadashāmān āvyo chhe.
ek vastu anant guṇano puñj chhe, vastumān guṇ āvyā; vastu pariṇām
vede tyāre anantaguṇ paṇ vede, tethī guṇ-guṇī banne vede. sāmānyamān
visheṣh chhe, visheṣhamān sāmānya chhe. kahyun1 chhe ke —
निर्विशेषं हि सामान्यं भवेत् खरविषाणवत् ।
सामान्यरहितत्वाच्च विशेषस्तद्वदेव हि ।।९।।
arthaḥ – kharekhar visheṣh vagaranun sāmānya gadheḍānā shiṅgaḍā samān
chhe, ane sāmānya vinānun hovāthī visheṣh paṇ gadheḍānā shiṅgaḍā samān
ja chhe.
1. juo, ālāpapaddhati ekāntapakṣha doṣh adhikār.