Hoon Parmatma-Gujarati (English transliteration). Pravachan: 33-36.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 10 of 13

 

Page 170 of 238
PDF/HTML Page 181 of 249
single page version

background image
170] [hun
prApta karIne Aje ja avyAkuLapaNe nAcho.’ Aje ja AtmAno atIndriy Anand lyo.
vaLI kahe chhe ke A shAstranI rachanA mArAthI thaI nathI, e to pudgal-shabdonI rachanA
chhe. mATe A TIkA amRutachandrasUrIe rachI chhe em na nAcho. bhAShAmAn sva-parane kahevAnI
tAkAt chhe ane AtmAmAn sva-parane jANavAnI tAkAt chhe. ‘A chaitanyane chaitanyapaNe
Aje ja prabaLapaNe anubhavo.’ sArA kAmamAn DAhyo mANas vAyadA na kare. mATe
bhagavAn AtmA koIno kartA-hartA nathI mAtra jANanAr-dekhanAr chhe-evo svIkAr
karIne atyAre ja atIndriy Anandano anubhav kar! vAyadA na kar!
bhAI! anantakALamAn mAnD A thoDo samay maL‌yo chhe ho! manuShyabhavano kAL
bahu thoDo chhe e paN mAnD karIne maL‌yo chhe tene tun bIjA kAryomAn gumAvI daIsh to
kalyANano kAL jato raheshe. mATe mithyA mAnyatA chhoDIne svAnubhav karI le. kahyun chhe ke
‘anubhav ratnachintAmaNi, anubhav hai rasakUp,
anubhav mArag mokShano, anubhav mokShasvarUp’
AtmAnA svarUpane anusarIne je dashA thAy chhe te anubhav chhe. mATe mumukShune
uchit chhe ke AtmAnA svarUpamAn vAramvAr ramaN kare, vAramvAr bhAvanA bhAve. bhAvanAmAn
rahevun te chAritra chhe. AtmA pote potAthI potAmAn ek thaI jAy chhe tyAn ratnatrayanI
aikyatA thAy chhe, A ratnatrayadharma ja nij-AtmAno svabhAv chhe.
900 varSha pahelAn thaI gayelAn amRutachandra AchArya kharekhar ekalAn amRutanun gholan
karavAvALA hatA. e AchAryadev bharatakShetramAn mAtra 900 varSha pahelAn ja thaI gayA. kevA
lAgatAn hashe? jANe hAlatAn-chAlatAn siddha joI lyo. evA e amRutachandra AchArya
puruShArthasiddhimAn lakhe chhe ke AtmAno nishchay thavo te samyagdarshan, AtmAnun gnAn te
samyaggnAn ane AtmAmAn sthiratA te chAritra. A traNeyathI karmabandhan thatun nathI.
ahIn 8p gAthAmAn yogIndu munirAj kahe chhe ke AtmAnubhavamAn ja badhA guN chhe.
जहिं अप्पा तहिं सयल–गुण केवलि एम भणंति ।
तिहिं कारणहं जोइ फुडु अप्पा विमलु मुणंति ।। ८५।।
jyAn chetan tyAn sakaL guN, kevaLI em vadant,
tethI yogI nishchaye, shuddhAtmA jANant.
8p.
kevaLI bhagavAnanI sAkShI ApIne munirAj vAt kare chhe. bhagavAnanA gnAnamAn
ek samayanI paryAyamAn badhun jaNAy jAy chhe. jem svachchha-nirmaL pANImAn AkAshamAn
rahelAn tArA dekhAy jAy chhe, tArAne jovA upar najar karavI paDatI nathI. tem
bhagavAnane potAnA AtmAne avalambIne pragaT thayelI pUrNa kevaLagnAnanI ek samayanI
paryAyamAn traNakAL-traNalok jaNAy jAy chhe, paN jem pANImAn tArA AvI jatAn nathI
tem gnAnamAn lokAlok AvI jatun nathI. lokAlok sambandhInun potAnun gnAn Ave chhe.

Page 171 of 238
PDF/HTML Page 182 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [171
kevaLagnAnanI ek paryAyamAn ATalI tAkAt chhe, evI anant paryAyono ek
guN ane evA anant guNono pinD ek AtmA chhe. tenI mahimAnI shI vAt! lokone
dharma karavo chhe paN dharmano karanAro pote kevo chhe ane kevaDo chhe tenun lokone bhAn
nathI. he prabhu! chaitanyasampadA tArA dhAmamAn chhe tene tun sambhAL e tAro dharma chhe, paN
are! Avo mahimAvant AtmA tenI mahimA Ave nahi ane lokone rAganI ne
puNyanI ne vaibhavanI mahimA Ave chhe.
shrotA- prabhu! Ap evI vAt karo chho ne ke sAmbhaLatAn khushI khushI thaI
javAy chhe.
pUjya gurudeva-bhagavAn! tArA gharanI vAt chhe ne bhAI! tane e ruchavI ja
joIe. koI koIne kAI karAvI detun nathI. traNalokanA nAth tIrthankaradev paN koIne
AtmAnI ruchi ke draShTi karAvI shaktA nathI. pote ja potAnI ruchi, draShTi-gnAn ane
anubhav karavAnA chhe. mahAvidehamAn to atyAre dhorI dharmadhurandhar tIrthankaro vichare chhe to
shun tyAn badhAn jIvo samakitI hashe? are! sAtamI narake javAvALA jIvo paN tyAn chhe,
ane mokShe javAvALA jIvo paN tyAn chhe, e ja to jIvanI svatantratA batAve chhe.
ahIn gAthAmAn shun kahe chhe ke bhAI! tArA badhAn guNo tArA AtmAmAn ja chhe.
prashansA karavA yogya sArA sArA badhAn guNo tArA AtmAmAn ja chhe, sanyogamAn nathI ke
ek paryAyamAn paN tArA badhAn guN AvI jatAn nathI. shraddhA, gnAn, Anand, shAnti,
svachchhatA, parameshvaratA, kartA, karaN, sampradAn, apAdAn, adhikaraN, bhAv, abhAv Adi
anantA guNo jyAn AtmA chhe tyAn asankhyapradeshe ThasoThas bharelAn chhe. ek bhagavAn
AtmAne antaradraShTie anubhavatAn temAn rahelAn anantA guNono ekasAthe anubhav thaI
jAy chhe.
loko takarAr kare chhe ke chothA guNasthAne svarUpAcharaN chAritra na hoy, paN
bhAI! svarUpAcharaN chAritra na hoy to chAritraguNanA ansh vagar Anandano ansh na
Ave ane to anant Anandanun dharanArun dravya draShTimAn-pratItamAn AvyAnun phaL shun?
samyagdarshan koI evI chIj chhe ke sarvaguNonA anshane pragaT karIne anubhave chhe. tethI
ja kahyun chhe ‘sarvaguNAnsh te samakit.’ bhagavAnanA gnAnamAn jeTalA guNo AvyA chhe te
badhAnno anshe anubhav samakitIne thAy chhe.
AtmAnun grahaN thatAn tenA sarvaguNonun grahaN thaI jAy chhe. kerIne grahaN karatAn
tenA sparsha-rasAdi badhAn guNonun grahaN thaI jAy chhe, tem AtmAne grahaN karatAn tenA
badhAn guNonun grahaN thaI jAy chhe. tenun nAm svAnubhUti kaho, samakit kaho ke dharma kaho
badhI ek ja vAt chhe.

Page 172 of 238
PDF/HTML Page 183 of 249
single page version

background image
172] [hun
[pravachan nan. 33]
anant anant guNanI khANa nij–paramAtmA
[shrI yogasAr upar param pUjya gurudevashrInun pravachan, tA. 13-7-66]
A shrI yogasAr shAstra chhe. yogIndradev nAmanA digambar muni thaI gayA. temaNe
A yogasAr shAstra potAnA sambodhan mATe banAvel chhe em chhelle vAt Avashe.
sharUAtanI gAthAmAn kahel chhe ke je bhavabhramaNathI Dare chhe evA jIvone mATe hun A
shAstra banAvun chhun.
ahIn ApaNe 8p mI gAthA chAle chhe.
जहिं अप्पा तहिं सयल–गुण केवलि एम भणंति ।
तिहिं कारणए जोइ फुडु अप्पा विमलु मुणंति ।। ८५।।
jyAn chetan tyAn anant guN, kevaLI em vadant;
tethI yogI nishchaye, shuddhAtmA jANant.
8p
AtmA anant guNasampanna ek vastu chhe. tenI antaradraShTi karIne teno anubhav
karatAn ek AtmAnA grahaNamAn anant guNonun grahaN thaI jAy chhe.
bhagavAn AtmA ek samayamAn anant guNarUp-ekarUp vastu chhe, e anant guN
eTale keTalAn? ke AkAshanA pradeshathI anantaguNA guN darek AtmAmAn chhe.
AkAshanA pradesho anant chhe. e anant eTale keTalAn ke dar chha mahinA ane
ATh samayamAn 608 jIvo mokShamAn jAy chhe to atyAr sudhImAn jeTalAn mukta jIvo thayA
chhe tenAn karatAn nigodanA ek sharIramAn anantaguNA jIvo chhe. AvA badhAn jIvo maLIne
siddha karatAn anantaguNA jIvo chhe ane jIvathI anantaguNA pudgalo chhe. A pudgalothI
anantaguNA traNakALanA samay chhe ane A samayathI anantaguNA AkAshanA pradesho chhe
ane A pradeshothI anantaguNA guN ek ek jIvamAn rahelA chhe.
bhagavAn kahe chhe ke darek jIvamAn anant..anant guN chhe, doSh dekhAy chhe te to
koI guNanI paryAyamAn alpa doSh chhe. anant guNomAn doSh nathI. koI guNanI koI
paryAyamAn alpa doSh chhe, jyAre guN to anant...anant chhe. e darek guNo AtmAnA
asankhyapradeshe vyApelA chhe.
AkAshano kyAy ant chhe? chAlyA jAv...chAlyA jAv ane juo AkAshano
kyAy chheDo chhe? nAstikane paN svIkAravI paDe evI A vAt chhe ke AkAshano ant
nathI. e AkAshanA anant pradeshothI anantaguNA guN ek jIvamAn chhe. ‘AvA anant
guNonun ek rUp te AtmA chhe.’
AvI potAnI chIjano vishvAs antarathI Avavo joIe. khAlI dhAraNAmAn, vichAramAn
ke kShayopashamamAn svIkAre eTalAthI na chAle. anant...anant guNanun ekarUp evo AtmA chhe.

Page 173 of 238
PDF/HTML Page 184 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [173
tene draShTimAn levAthI, gnAnanun gney banAvavAthI, chAritramAn teno Ashray levAthI anant
guNonI paryAy ek samayamAn pragaT thAy chhe.
anant guNasamudAy kaho ke bhAvasamudAy kaho, evA potAnA AtmAnun antaramAn
posAN thavun joIe. ekasvarUp bhagavAn AtmAmAn anant guNasvarUpe guNo rahelAn chhe
te ekasvarUpane antarmukh draShTi-gnAnamAn pakaDatAn anant guNanI paryAy pragaT thaI jAy
chhe. shraddhA, gnAn, chAritra, shAnti, svachchhatA, prabhutA, vibhutA Adi anant guNanI paryAy
ekasAthe pragaT thaI jAy chhe. tethI ja kahyun chhe ke ‘sarvaguNAnsh te samakit.’ AtmAno
anubhav karatAn anant guNanI paryAyanI pragaTatArUp ananto lAbh thAy chhe.
kevaLIbhagavAn kahe chhe ke prabhu! tArAmAn anant guNo chhe tene tun parano ane
rAgano prem haTAvI nirmaL premathI pratItamAn le, anubhavamAn le to tane pratItamAn anant
guNasvarUp ek AtmAnI shraddhA thashe ane anant guNanI anshe nirmaL paryAyono
anubhav thashe. paN anAdithI jIvane paradravya ane rAgAdinI mahimA ADe anant
guNanA ekapinDarUp bhagavAn AtmAno anAdar thaI jAy chhe-ashAtanA thAy chhe tenI
khabar nathI.
ek ek guNane grahaN karatAn Akho AtmA grahaN thato nathI paN akhanD-
abhed AtmAne grahaN karatAn temAn anant guNo grahaN thaI jAy chhe.
A koI bhAShAmAn AvI shake evun vastunun svarUp nathI, A to
anantAnant...anantAnant guNonun ekasvarUp sAkShAt paramAtmA hun ja chhun em mahimA
lAvIne antaramAn ghUsI jAy tene vastuno anubhav thAy chhe.
sonun jem geruthI shobhe chhe tem bhagavAn AtmA potAnI ugra draShTithI jyAn
AtmAne pakaDe chhe tyAn atIndriy AnandanA pratapanathI shobhe chhe ane bahAramAn IchchhAno
nirodh thAy chhe, tenun nAm tap chhe ane te samaye rAg-dveShano abhAv thavAthI nishchay
ahinsAvrat paN thaI jAy chhe. dayAnA pariNAm e kharekhar ahinsAvrat nathI paN paramArtha
svabhAvanA lakShe rAgarahit vItarAg pariNAm thAy chhe te ja sAchun ahinsAvrat chhe.
bhagavAn AtmA jyAre paranA lakShe vikalpamAn jAy chhe tyAre nirvikalpa
svabhAvanI hinsA thAy chhe tethI paranI dayAnA bhAvamAn paN kharekhar potAnA svabhAvanI
hinsA thAy chhe paN lokonI mAnyatA ja evI chhe ke ‘dayA dharamako mUl hai, pAp mUl
abhimAn! tulasI dayA na chhoDIe, jab lag ghaTamen prAN.’
ahIn to kahe chhe ke sarvagna parameshvare kahelo A AtmA tenI antaramAn draShTi karatAn
ekAkAr thaIne je anubhav thAy chhe te ja satya dayA chhe. te potAnI dayA chhe. paranI dayA
to jIv pALI shakato ja nathI. kem ke paradravyanI avasthA AtmA traNakALamAn kadI karI
shakto nathI. shun paradravya vartamAn paryAy vinAnun khAlI chhe ke AtmA tenI paryAy kare?
A to mahAsiddhAnt chhe ke ‘koI paN padArtha koI paN samaye paryAy vinAnun hotun nathI.’

Page 174 of 238
PDF/HTML Page 185 of 249
single page version

background image
174] [hun
jyAn chetan tyAn anant guN to chhe paN temAn ekAgratA karavAthI e anant
guNonI anshe nirmaL paryAy paN pragaT thaI jAy chhe.
sat-sAheb bhagavAn AtmAnI draShTi karatAn param satyavrat paN pragaT thAy chhe
ane vaLI, anant guNarUp bhagavAn AtmAno anubhav thatAn rAg pragaT na thayo te
param achauryavrat chhe. potAnA svabhAvanI pakkaD karI paranI pakkaD chhoDatAn-rAgano ek
kaN paN grahaN na karatAn sAchun achauryavrat pragaT thAy chhe.
jyAn chetan tyAn anant guN, kevaLI bole em,
pragaT anubhav Apano, nirmaL karo saprem,
chetan prabhu! chaitanya sampadA re tArA dhAmamAn.
chaitanyasampadA nathI vaikunThamAn ke nathI siddhashilAmAn. chaitanyasampadA to prabhu! tArA
potAnA svabhAv-dhAmamAn ja bharI chhe.
bhagavAn AtmA parapadArthamAn ekAkAr na thatAn param brahmasvarUp nij AtmAmAn
vihAr kare chhe-brahmAnand bhagavAnamAn ekAkAr thAy chhe tyAn brahmavrat pragaT thAy chhe,
nishchay brahmacharyavrat pragaT thAy chhe.
anant guNanAn pinDasvarUp AtmAmAn lIn thatAn sarva vibhAv ane parapadArthanI
mUrchhA dUr thaI te ja aparigrahavrat chhe. asangabhAvamAn ramaN karavAthI parigrah-tyAgavrat
pragaT thAy chhe.
AtmA AtmAmAn satyabhAvathI Thare chhe tenun nAm nishchay sAmAyik chhe.
bhAI! tArA kShetramAn guNanI kyAn kamI chhe ke tAre bIjA kShetramAn guN shodhavA
javA paDe? bhagavAn AtmA anant guNanun sangrahAlay chhe. are! kevaLI bhagavAn paN
jo ek ek samayamAn asankhya guNanun varNan kare topaN temanA karoD pUrvanI sthitimAn
AtmAnA anant guNonun varNan na thaI shake.
AtmAnI draShTi ane anubhav karatAn gayA kALanA karmothI nivRutti thAy chhe ane
karma svayam nirjarAne prApta thAy chhe. tenun nAm pratikramaN chhe. ane bhaviShyamAn thanArA
rAgAdi bhAvono tyAg thAy chhe e bhAvothI nivRutta pariNAm thavAn te nishchay
pratyAkhyAn chhe. Am panchamahAvrat, traN gupti Adi bhAvo anubhavamAn samAy jAy chhe.
kem ke bhagavAn AtmAnA antarasvarUpano Ashray karatAn je dashA pragaT thAy temAn shun
khAmI rahe? badhAn ja guNonI paryAyanun pariNaman thaI jAy chhe.
chidAnand nijAtmasvabhAvanI draShTi ane anubhav karavo te ja bhagavAnanI stuti
chhe. samayasAramAn paN kundakund AchAryadeve shiShyane kevaLInI stutinun svarUp batAvatAn kahyun
chhe ke sharIr, vANI, man, vikalpa, rAgAdithI rahit nij paramAtmasvarUpamAn lInatA
karanAr kevaLInI stuti kare chhe-em ame nahi paN sarvagnabhagavAn kahe chhe. ahIn paN
kahyun chhe ‘kevaLI bole em.’

Page 175 of 238
PDF/HTML Page 186 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [17p
pUrNAnandasvarUp bhagavAn AtmAnI ArAdhanA karavI, sevanA karavI, svabhAv
sanmukhanI lInatA karavI te sAcho vinay chhe ane te ja gurunI sAchI vandanA chhe. bahArathI
vandan AdinA bhAv Ave-hoy, nishchayamAn jyAn sudhI pUrNatA prApta na thAy tyAn sudhI
vachche vyavahAr AvyA vagar raheto nathI, bhakti, stuti, vandan, pUjA AdinA bhAvo chhe
paN tenI maryAdA puNyabandhanI chhe. vastunA svarUpamAn te bhAvo samAI shaktA nathI.
vyavahAr chhe to nishchay chhe em nathI rAganI mandatA chhe to arAg pariNAm
thAy chhe em nathI. paN jyAn sudhI svabhAvano pUrNa Ashray lIdho nathI tyAn sudhI
eTalo parAshrit vyavahAr AvyA vinA raheto nathI, em bhagavAn kahe chhe. te vyavahAr
te kALe jANelo prayojanavAn chhe. vyavahAr ane nishchay bannenI dishA judI, bannenun
phaL judun, ane banneno bhAv paN judo-judo chhe.
bhAI! tun shuddhAtmA chho. tane kyAy ThIk na paDe-na goThe to andaramAn goThe tevun
chhe. bene kahyun hatun ekavAr ke tane kyAy na goThe to AtmAmAn goThe tevun chhe. kyAy
tane ThIk na paDe to andar jA. tArI hAkalathI koI sAthe na Ave to tun ekalo jA!
tAre koInun shun kAm chhe? ahIn 86 mI gAthAmAn paN e ja vAt Avashe.
ahA! yogasAr to koI alaukik shAstra chhe. digambar santonI vAt shun kahevI?
ek-ek shlokamAn Akho 14 pUrvano sAr bharI dIdho chhe. digambar santo kShaNe-kShaNe
sAkShAt paramAtmAne sparshe chhe. ek divasamAn hajArovAr AtmAno sparsha kare chhe evA
sante rachelAn A shloko chhe.
bhagavAn AtmA nij-svarUpamAn sAvadhAn...sAvadhAn...sAvadhAn...thAy chhe tyAn
man-vachan-kAyA taraphanun lakSha chhUTI jAy chhe tenun nAm traNagupti chhe, ane atIndriy
svarUpamAn ekAkAr thatAn pAnch Indriy taraphanun lakSha chhUTI jAy chhe tenun nAm sanyam chhe,
ane te ja uttam kShamA Adi dashadharma chhe.
sarva vishuddha guNonun nivAsasthAn AtmA chhe. jeNe AtmAnun ArAdhan karyun teNe
sarva AtmikaguNonun ArAdhan karI lIdhun. AtmAnA dhyAnathI AtmAnA guNo vikasIt
thAy chhe eTale ke paryAyamAn pragaT thAy chhe, sAthe avadhi, manaparyayagnAnanI Ruddhi paN
pragaT thAy chhe ane kevaLagnAnano lAbh thAy chhe. Am nirvANano param upAy ek
AtmAnun dhyAn chhe.
tattvAnushAsanamAn kahyun chhe ke je vItarAgI AtmA, AtmAmAn AtmA dvArA
AtmAne jANe-dekhe chhe te svayam samyagdarshan-gnAn-chAritrarUp thAy chhe. svayam
samyagdarshanAdi nishchay mokShamArga chhe em jinendradev kahe chhe.
digambar santo jagyAe-jagyAe jinendra bhagavAnane moDhAgaL (mukhya) rAkhe chhe.
bhAI! paramAtmA Am kahe chhe ho! tun nA na pADIsh, bhAI! nA na pADIsh. ahA!
santonI karuNAno pAr nathI.

Page 176 of 238
PDF/HTML Page 187 of 249
single page version

background image
176] [hun
have 86 mI gAthA kahe chhe ke ek AtmAnun manan kar!
एक्कलय इंदिय–रहियउ मण–वय–काय–ति–सिद्धि
अप्पा अप्पु मुणेहि तुहुं लहु पावहि सिव–सिद्धि ।। ८६।।
ekAkI Indriy rahit, karI yogatray shuddha;
nij AtmAne jANIne, shIghra laho shivasukh.
86.
pAnch IndriyathI virakta thaIne tun AtmAnun AtmA dvArA manan kar! to
alpakALamAn tun mokSha pAmIsh.
nirantar ek svabhAvanun ja gholan kar! vikalpano sparsha na kar! AtmA dvArA
AtmAnun manan kar! manan eTale vikalpa nahi paN antar svarUpamAn ekAkAr thavAnI
vAt chhe. Avun manan je karashe te mokShanI siddhi shIghra karI shakashe.
gRuhasthAshramamAn dharma, artha ane kAm e traNeyanA puruShArtha vikalpanI jALamAn
aTakavun paDe chhe. artha ane kAmano ashubh puruShArtha chhe ane dharmano shubh puruShArtha chhe
paN chhe traNey vikalpanI jAL!
shrotA-Ap dharmane shubhabhAv kem kaho chho?
pUjya gurudeva-bhAI! e dharmane samayasAramAn puNya kahyun chhe. vyavahAradharma kaho ke
puNya kaho banne ek ja chhe, te nishchayadharma nathI.
svatantra vastusvabhAvanI draShTi karavAmAn jo rAganI ruchi rahI jAy, rAgamAn lAbh
manAy jAy to draShTi tyAnthI nahi khase prabhu! tane tArI shAnti nathI goThatI ane rAg
goThe chhe! to tun kyAn jaIsh? jyAn sudhI rAganun poShAN chhe tyAn sudhI vIrya antaramAn kAm
nahi karI shake. vIrya guNanun kharun kArya to potAnA svabhAvanI rachanA karavAnun chhe. paN jyAn
sudhI vIrya rAg, puNya, sanyog AdimAn ullAsathI kArya karashe tyAn sudhI svabhAvanun kArya
nahi karI shake. mATe gRuhasthe pahelAn ja rAgAdinI ruchi chhoDI devI joIe.
karmanA lakShe utpanna thatI dhArA karmadhArA chhe te gnAnadhArAmAn vighna karanArI chhe
traNakAL traNalokamAn vastunun svarUp jevun chhe tevun kahevAy chhe. ‘ek hoy traNakALamAn
paramArathano panth.’ temAn DhIlun mUkIne kAI pheraphAr na karAy. prabhu! tArun svarUp kyAn DhIlun
chhe? gnAnathI jo to ekalo gnAnano punj chhe. vIryathI jo to ekalo vIryano pinD chhe.
AnandathI jo to ekalo Anandano pinD chhe. guNapunj AtmA chhe. anant guNano Dhagalo chhe.
digambar santonI kathanapaddhati paN koI alaukik chhe. ek ek shabdamAn Akho
siddhAnt bharI dIdho chhe. A to bhAI! sarvagnabhagavAne jevun svarUp joyun chhe, kahyun chhe tevun
ja vastunun svarUp chhe ane tevun ja anubhavamAn Ave chhe.

Page 177 of 238
PDF/HTML Page 188 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [177
[pravachan nan. 34]
nij–paramAtmAne jANIne, shIghra laho shivasukh
[shrI yogasAr upar pUjya gurudevashrInA pravachanamAnthI, tA. 14-7-66]
shrI yogIndradev nAmanA munirAj lagabhag 1300-1400 varSha pahelAn thaI
gayA. temaNe A ‘yogasAr’ shAstranI rachanA karI chhe. tenI ahIn 86 mI gAthA chAle
chhe. munirAj karuNA karIne shiShyane kahe chhe ke ‘tun ek AtmAnun manan kar.!’
एक्कलउ इंदिय–रहियउ मण–वय–काय–ति–सुद्धि ।
अप्पा अप्पु मुणेहि तुहु लहु पावहि सिव–सिद्धि ।। ८६।।
ekAkI Indriy rahit, karI yogatray shuddha;
nij AtmAne jANIne, shIghra laho shivasukh.
86.
he bhAI! tun ekalA tArA AtmAne dekh! te AtmA kevo chhe?-ke karma
sharIrAdithI rahit chhe. paramArthadraShTithI bhagavAn AtmA karma, sharIr, vikArAdithI rahit
ekalo chhe. AvA tArA Indriy rahit nij AtmAnun he bhAI! tun man-vachan-kAyAnI
shuddhipUrvak svabhAvasanmukh thaIne dhyAn kar! e mokShamArga chhe ane e ja yogasAr chhe.
munine to AtmAnun dhyAn utkRuShTa hoy chhe. parantu shrAvak gRuhasthAshramamAn hovAn
chhatAn ekadesh AtmAnun dhyAn karI shake chhe. niyamasAr bhakti-adhikAranA pratham
shlokamAn ja kundakundaAchArya kahe chhe ke shrAvak ho ke muni ho te banne nishchayaratnatrayanI
bhakti kare chhe. mATe siddha thAy chhe ke shrAvakane paN potAnA nishchay shuddharatnatrayanun dhyAn
hoy chhe ane tenI pragaT dashA paN hoy chhe. mAtra munine ja sAchun dhyAn hoy evun
nathI, shrAvakane paN ekadesh dhyAn hoy chhe.
bhagavAn AtmA ek samayamAn pUrNAnand prabhu chhe tenI antar anubhavapUrvak draShTi
karavI ane svarUpamAn sthir thavun te nishchayaratnatrayanI bhakti chhe. AvI bhakti, ekadesh
shrAvakane paN hoy chhe. sarvArthasiddhinA chaturtha guNasthAnavartI devo karatA paN jenI shAnti
vadhI gaI chhe te shrAvak bhale strI-kuTumbanI vachche ho, rAjyabhog bhogavato ho,
viShayabhoganI vAsanA paN ho parantu te shrAvak svabhAvanA Ashraye shuddha
nishchayaratnatrayanI bhakti kare chhe.
bhAI! tun vastunun svarUp samaj! paramAnandanI mUrti, paramAtmasvarUpanI antar
nishchay svAshrit draShTi te nishchay shuddhi ane sAt tattvanI shraddhA te vyavahAr chhe.
gnAnasvabhAvanun gnAn karavun-svasamvedan karavun te nishchay ane shAstragnAn karavun te
parAshrit vyavahAr chhe. potAnA

Page 178 of 238
PDF/HTML Page 189 of 249
single page version

background image
178] [hun
svarUpanI draShTi-gnAnapUrvak sthiratA karavI te nishchayachAritra chhe. AvI nishchayaratnatrayanI bhakti
shrAvakane hoy chhe. are! chothA guNasthAnamAn paN muktasvarUp AtmAnun jyAn bhAn thAy chhe
ane nirvikalpa pratIti thAy chhe, to shrAvakane to be kaShAyano nAsh thavAthI shAnti visheSh vadhI
jAy chhe. A svabhAvanA Ashraye pragaT thayelI shAntine ahIn shuddha nishchayaratnatray kahel chhe.
nirvANano sAkShAt upAy to nirgranthapad chhe. aho! alaukik vAt chhe. antaramAn
traN kaShAyanA abhAvarUp nirgranthabhAv ane bahAramAn dravyaling paN nirgranth hoy te
antar-bAhya nirgranthadashA sAkShAt mokShano upAy chhe.
samyagdraShTine svabhAvamAn ja sukh chhe ane IndriyanA viShayomAn sukh nathI evI
draDh pratIti hovA chhatAn, IndriyanA viShayomAn Asakti rahe chhe. kem ke Asakti thavI te
chAritrano doSh chhe ane Indriy viShayomAn sukh chhe em mAnavun te mithyAtvano doSh chhe.
samyagdraShTine traNakAL traNalokamAn ek potAnA AtmA sivAy kyAy sukhabuddhi thatI
nathI. jyAn sukh hoy tyAn sukhabuddhi hoy ke jyAn sukh na hoy tyAn sukhabuddhi hoy?
potAno Anand to potAmAn chhe, puNya-pAp bhAvamAn potAno Anand nathI-evI shraddhA
dharmIne pratham draShTimAn ja thaI jAy chhe.
dharmIe AvI shraddhA hovA chhatAn paN haju pAnch IndriyanA viShayo pratyethI
lAlasA chhUTatI nathI, Asakti chhUTatI nathI. tyAn sudhI gRuhasthAshramamAn strI, kuTumb sAthe
rahIne yathAshakti AtmAnun manan kare chhe. antaramAn visheSh sthir thavAnI shakti na hoy
ane bahArathI badhun chhoDIne besI jAy to pachhI haThathI pariShah Adi sahan kare, bojo
vadhI jAy. kem ke antar shakti to chhe nahi.
AthI ja kundakund-AchArye mulAchAramAn ek jagyAe lakhyun chhe ke jo bhAI! tArI
draShTi samyak thaI chhe to tArA samyagdarshanamAn doSh na lAge te mATe barAbar dhyAn
rAkhaje. Asakti na chhUTe to lagna karI leje paN mithyAdraShTi sAdhuno sang kadApi na
karIsh. kem ke lagna karavA te chAritrano doSh chhe paN mithyAshraddhAvantanA sangamAn chaDavAthI
potAnI shraddhA mithyA thaI jAy to te shraddhAthI ja bhraShTa thaI jAy.
shrotA-are! paN santo Am lagna karavAnun kahe?
pUjya gurudev-are bhAI! teno artha samajavo joIe. munine to vivAh Adi
kAryono nav-nav koTIe tyAg hoy chhe. man-vachan-kAyAthI evA kAryo kare nahi,
karAve nahi ane karatAne anumode nahi. paN ahIn to mithyAtvathI bachavA mATe A
vAt kahI chhe. mithyAdarshananun pAp chAritradoShathI ghaNun moTun chhe. paN lokone mithyAdarshananun
pAp ane samyagdarshanarUp dharmanI shun kimmat chhe tenI khabar ja nathI.
‘सिज्झंति चरियभट्ठा दंसणभट्ठा ण सिज्झंति।’ strInA sangamAn chAritrano
doSh lAgashe, shraddhAno doSh nahi lAge. jyAre jenI draShTi ja viparIt chhe evA bhale
sAdhu hoy paN tenA sangathI samakitInI shraddhA paN viparIt thaI jAy to shraddhAno
moTo doSh lAge chhe. mUlAchAramAn

Page 179 of 238
PDF/HTML Page 190 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [179
munirAjano kahevAno Ashay A chhe. strInA sangamAn pADavAno Ashay nathI.
brahmasvarUpamAn lIn thanArA Atma-AnandI munirAj Am kahe chhe to teno Ashay
barAbar samajavo joIe.
ahIn yogIndradev paN e ja kahe chhe ke jo tun samyagdraShTi chho paN tane viShayanI
Asakti na chhUTatI hoy to gRuhasthAshramamAn rahIne yathAshakti AtmAnun manan kar! nishchay
shraddhA-gnAn-sthiratArUp ratnatrayanI bhakti kar! dhyAn kar! ane jyAre tane manathI
Asakti paN chhUTI jAy tyAre munipaNun angIkAr karaje. munipaNun-chAritra ja kharekhar
mokShanun sAkShAt kAraN chhe, mATe jyAre tane Atmikasukhano prem vadhI jAy ane tenA
sivAy badhA viShayonA ras phIkkA lAge, kyAy Asakti na thAy tyAre jitendriy thaIne
nirantar AtmAnA mananamAn lAgI jaje arthAt muni thaI svarUpamAn lIn thaje.
ahIn AtmAnushAsanano AdhAr Apyo chhe ke guNabhadrasvAmI lakhe chhe ke ‘AtmagnAnI
munine yogya chhe ke te vAramvAr samyaggnAnano abhyAs phelAvatA rahe.’ chaitanyajyot
AtmAnI draShTipUrvak gnAnano vikAs kare eTale ke AtmAnI sarva shakti-Anand, shAnti, vIrya
Adino vikAs thAy tem rAg ghaTADe ane gnAn phelAve te munine yogya kArya chhe.
bhAI! mokShane to Avo nirAlambI mArga chhe. nishchayamokShamArgane vyavahAr
mokShamArganun paN avalamban nathI.
jem kaLIno vikAs thaIne phUl khIle chhe tem param pAriNAmik svabhAvabhAv
shaktirUpe chhe temAn ekAgra thaIne paryAyamAn vikAs karo. anant shaktione paryAyamAn khIlavo
ane rAg-dveSh na karatAn samatAbhAvathI AtmAne dhyAvo. kAraN ke paramAnandamUrti AtmAnun
dhyAn karavun te ja mokShano mArga chhe. dravyasangrah-47 gAthAmAn paN A ja vAt mUkI chhe.
aho! game te shAstra juo, chAre bAjue AchAryoe ek ja vItarAgano
mokShamArga spaShTa karIne mUkayo chhe. vItarAgI mokShamArganA DhanDherA pITayA chhe.
86 gAthA pUrI thaI, have 87 mI gAthAmAn yogIndu munirAj kahe chhe ke ‘sahaj
svarUpamAn ramaN kar! bandh-mokShano vikalpa chhoDI de.’
जइ बद्धउ मुक्कउ मुणहि तो बंधियहि णिभंतु ।
सहज–सरुवइ जइ रमहि तो पावहि सिव संतु ।। ८७।।
bandh-mokShanA pakShathI nishchay tun bandhAy,
sahajasvarUpe jo rame, to shivasukharUp thAy.
87.
AhAhA...! bhagavAn AtmA! jo tun bandh-mokShanI kalpanA karIsh to tun
nisandeh bandhAIsh. A mane rAg thAy chhe te chhUTashe to mokSha thashe evo vikalpa chhe te
bandhanun kAraN chhe. sahajAtmasvarUp-ekasvarUpanun dhyAn te mokShanun kAraN chhe.
bhAI! tun bandh ane mokSha e be paryAyadraShTithI jovA jaIsh to tun niyamathI
bandhAIsh. A yogasAr chhe ne! yogasvarUpamAn ekAkAr thaIne bandh-mokShanA paN vikalpa na

Page 180 of 238
PDF/HTML Page 191 of 249
single page version

background image
180] [hun
karavA tenun nAm yogasAr chhe. AchAryadev kaDakabhAShAmAn kahe chhe ke ‘niyamathI bandhAIsh.’
bandh ane mokSha e vichAr bhale shubhavikalpa chhe paN vikalpa chhe te ja bandhanun kAraN chhe.
are! paN AmAn ek paN jIvano ghAt to nathI karyo chhatAn bandhan?-hA, jIvano ghAt
bandhanun kAraN nathI, vikalpa bandhanun kAraN chhe. paryAyadraShTi-vyavahAranayano Ashray karavAthI
bandh thAy chhe.
jIvanun mokShanun prayojan paryAyanA lakShathI siddha thatun nathI kem ke nirmaL
paryAyamAnthI paN navI paryAy utpanna thatI nathI. niyamasAr pa0 mI gAthAmAn kShAyik
samyagdarshanane paN paradravya kahyun chhe. kem?-ke jem paradravyamAnthI potAnI nirmaL paryAy
utpanna thatI nathI tem potAnI nirmaL paryAyamAnthI paN navI nirmaL paryAy utpanna
thatI nathI te apekShAthI uday, upasham, kShayopasham, kShAyik chArey paryAyane paradravya kahI
chhe. navI paryAy utpanna thavAnun sthAn ek dhruvasvabhAv chhe te svadravya chhe.
vAstavik tattvanA khyAl vagar koInun kalyAN thAy tem nathI. kemake kalyANanI
khAN ja AtmA pote chhe, tenI ekarUp draShTi thayA vinA kalyANanun bIj kyAthi Uge?
ahIn to AchArya kahe chhe ke nirvANano upAy ek shuddhAtmAnubhav ja chhe. jyAn
mananA vichAr vikalpa badhun bandh thaI jAy chhe ane svAnubhavano prakAsh thAy chhe tene
nirvikalpa samAdhi kahe chhe. samyak darshan-gnAn chAritramAn rAg rahit vItarAgI shAnti chhe
te nirvikalpa samAdhi chhe. te ja mokShano mArga chhe.
bhAI! vAt to kaThaN chhe paN tun samajavAno prayatna kar! nay, nikShep,
pramANanA vikalpane chhoDIne ekarUp nij paramAtmA upar draShTi de ane temAn lInatA kar
to tAro nirvAN thashe ja thashe. jem AgaL kahyun ke tun vikalpathI nibhrAntapaNe bandhAIsh
ja tem ahIn kahe chhe ke svarUpamAn draShTi-gnAn ane lInatA kar! tun nishankapaNe nirvAN
pAmIsh. jem ThanDun hIm vanane bALI nAkhe chhe tem tArI akaShAy shAnti sansArane bALI
nAkhashe, tAro nirvAN thashe.
bhaktimAn Ave chhe ke ‘upasham ras varase re prabhu tArA nayanamAn.’ upasham
eTale akaShAy shAnti ane tenI pUrNatA te vItarAg. AtmA akaShAyasvarUp chhe evo
akaShAyabhAv paryAyamAn pragaT thavo te upashamabhAv chhe.
prabhu! A badhI vAto bhAShAmAn to sahelI lAge chhe paN tenI prApti mATe
puruShArthanI ugratA joIe chhe ho! bhAShAmAn kAI bhAvo AvI jatA nathI. puruShArtha
karatAn e bhAvo pragaT thAy chhe.
bandh-mokShano vichAr e paN rAg chhe, bandhanun kAraN chhe.
shrotA-paN prabhu! vichAr e to gnAnanI paryAy chhe ne?
bhAI! e chhe gnAnanI paryAy, paN sAthe je rAg Ave chhe, bhed paDe chhe te bandhanun

Page 181 of 238
PDF/HTML Page 192 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [181
kAraN chhe. samayasAr-kaLashamAn rAjamalajIe A vAt lIdhI chhe. ‘vichAr suddhA bandhanun
kAraN chhe.’ tyAn gnAnane bandhanun kAraN nathI kahyun paN gnAn rAgamAn-bhedamAn rokAy jAy chhe
tenun nAm vichAr chhe ane te bandhanun kAraN chhe. hun manuShya chhun, bhavya chhun, samyagdraShTi chhun
Adi, guNasthAn, mArgaNAsthAnanA vichAr, karmonA AsravabhAvano vichAr, chAre prakAranA
bandhano vichAr, samvar-nirjarAnA kAraNono vichAr Adi badhAn vichAro vyavahAranay dvArA
chanchal chhe. te shubhopayog chhe. nishchay ja satya chhe. vyavahAr upachAr chhe.
paryAy kShaNik chhe paN dukhadAyak nathI. paN temAn vikalpa UThe chhe te dukhadAyak
chhe. kevaLagnAn paN paryAy chhe. kShaNik chhe paN dukhadAyak nathI. mATe je dukhadAyak chhe
evA vikalpo chhoDavA lAyak chhe. paryAyanun kShaNikapaNun dukhadAyak nathI paN temAn je
rAg-dveShanA vikalpa UThe chhe te gnAtA-draShTA svabhAvane DakhalarUpe chhe mATe dukharUp chhe.
bhagavAnano mArag bhAI! AtmAno mArag chhe, temAn kAI pheraphAr chAle nahi.
AnkhanI pAmpaNamAn thoDI raj samAy paN AmAn kAI na samAy. rAgarahitapaNe bhedanun
gnAn karavun te dukhanun kAraN nathI, te to svabhAv chhe, paN je rAgI chhe te bhedanun gnAn
karavA jAy chhe tyAn tene vikalpa UThe te dukhanun kAraN chhe. bhedanun gnAn dukhanun kAraN
hoy to to sarvagnane paN dukh thavun joIe, paN em nathI. vikalpa dukhanun kAraN chhe.
have ahIn koI prashna kare chhe ke paryAy to dravyano ja bhed chhe, avastu to nathI,
to tene vyavahAr kem kahI shakAy?
tene guru uttar Ape chhe ke bhAI! tArI vAt sAchI chhe, paN ahIn dravyadraShTithI
abhedane pradhAn karIne upadesh chhe. abhedadraShTimAn bhedane gauN karavAthI abhed sArI rIte
mAlum paDI shake chhe. sarAgIne bhedadraShTimAn vikalpa rahyA kare chhe, mATe jyAn sudhI rAg
maTe nahi tyAn sudhI bhedane gauN karI abhedane mukhya karavAmAn Avyo chhe. vItarAg thayA
pachhI to bhedAbhed vastuno gnAtA thaI jAy chhe.
bhagavAn to ek dravyanA anant guN, ek guNanI anantI paryAy ane ek
paryAyanA anant avibhAgapratichchhed Adi badhAn bhedane ek samayamAn jANe chhe paN
temane rAg thato nathI. mATe bhedanun gnAn rAganun kAraN nathI paN rAgIne bhedanun lakSha
karavAthI rAg thAy chhe. rAgI ekarUp svabhAvane jANe tyAre nirvikalpa thaI jAy chhe
ane bhedane jANe tyAre tene rAg thAy chhe, tenun kAraN rAgI chhe mATe rAg thAy chhe.
mATe kahyun chhe ke vItarAgadashA prApta karavA mATe rAgIe vyavahAranayanun lakSha chhoDI
nishchayanayathI potAne ane parane jANavA joIe.
A jIv Undho paDayo anant tIrthankaro Ave topaN na phare tevo chhe ane savaLo
paDayo anant pariShah Ave topaN na Dage tevo chhe, eTale ja anubhav prakAshamAn kahyun
chhe ke bhagavAn! tArI shuddhatA to moTI chhe paN tArI ashuddhatA paN moTI chhe.

Page 182 of 238
PDF/HTML Page 193 of 249
single page version

background image
182] [hun
samyagdraShTi-gnAnI potAnA svabhAvamAn eTalAn draDh chhe ke game teTalAn pariShaho
Ave, AkhI duniyA pharI jAy topaN gnAnI potAnI draShTi ane sthiratAthI DagatA
nathI.
gnAnI paN shAstra vAnche, vichAre, upadesh Ape, upayog na Take to
vyavahAranayanA vichAr paN kare paN bhAvanA ek ja hoy ke hun kem shIghra svAnubhavamAn
pahonchI jAun. gnAnIne paN jeTalo rAg hoy chhe teTalo bandh paN hoy chhe. jeTalo
abuddhipUrvakano rAg chhe teTalo bandh anubhavakALe paN thAy chhe. pratham anubhav thatAn ja
pUrNa sthiratA thatI nathI tethI jeTalI asthiratA chhe teTalo gnAnIne paN bandh to thAy
chhe. gnAnIne abandh kahyA chhe e to dravyadraShTithI kahyA chhe paN paryAyamAn rAg bAkI chhe
paN paryAyamAn rAg bAkI chhe teTalo bandh to dashamA guNasthAn sudhI hoy chhe mATe
gnAnIne paN shrIguru kahe chhe ke tane shubharAg bhale ho paN bhAvanA to hun antaramAn kem
sthir thAun e ja rAkhavI, te ja mokShano upAy chhe.
* je sharIr duShTa AcharaNathI upArjit karmarUpI
kArIgar dvArA rachavAmAn Avyun chhe, jenA sAndhA ane bandhano
nindya chhe, jenI sthiti vinAsh sahit chhe arthAt je vinashvar
chhe, je rogAdi doSho, sAt dhAtuo ane maLathI paripUrNa
chhe, ane je naShTa thavAnun chhe, tenI sAthe jo Adhi (mAnasik
chintA), rog, vRuddhAvasthA ane maraN Adi rahetA hoy
to emAn koI Ashcharya nathI. parantu Ashcharya to kevaL emAn
chhe ke vidvAn manuShya paN te sharIramAn sthiratA shodhe chhe. pa8
(shrI padmanandi-panchavinshati)

Page 183 of 238
PDF/HTML Page 194 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [183
[pravachan nan. 3p]
nij–paramAtmAnI draShTi karatAn paryAyamAn
muktino prArambh
[shrI yogasAr shAstra upar param pUjya gurudevashrInun pravachan, tA 1p-7-66]
A shrI yogasAr shAstra chhe. munirAj yogIndradeve A shAstranI rachanA karI chhe.
temAn ApaNe 88 gAthA sudhI pahonchyA chhIe.
सम्माइट्ठी–जीवडहं दुग्गइ–गमणु ण होइ
जइ जाइ वि तो दोसु णवि पुव्व–क्किउ खवणेइ ।। ८८।।
samyagdraShTi jIvane durgati gaman na thAy;
kadI jAy to doSh nahi, pUrva karma kShay thAy. 88.
samyagdraShTi jIvanun gaman halakI gatiomAn hotun nathI. kemake samyagdraShTine draShTimAn
potAnA pUrNa svabhAvano ja Adar chhe ane sansAr taraph upekShAbhAv chhe. ek potAnA
shuddhasvabhAvanun ja grahaN chhe, bAkI shubh vikalpathI mAnDIne AkhA sansAr pratye gnAnIne
grahaNabuddhi nathI, Adar nathI. tethI gnAnI halakI gatimAn jatAn ja nathI. chhatAn kadAchit
jAy topaN temAn gnAnIne hAnI nathI. temanA pUrvakRut kamano kShay thaI jAy chhe.
shrotA- samyagdraShTi kone kahevAy?
pUjya gurudeva- jene AtmAnA shuddha svabhAvanI gADh ruchi chhe ane atIndriy
sukhano param prem chhe te samyagdraShTi chhe. tene AkhA sansAr taraphathI antarathI ruchi-prem
UDI gayA hoy chhe. AvA gnAnIne draDh pratIti hoy chhe ke mArI shAnti ane Anand pAse
badhun tuchchha chhe. shubharAgamAn paN mAro Anand nathI, to bIje kyAn hoy? AvA draDh
pratItivant gnAnI muktinA pathik chhe-chhUTavAnI dishAe chAlanArA chhe.
mokShasvarUp AtmAnI jene ruchi ane pratIt thaI te mokShano pathik chhe. AtmA
vastusvabhAve rAg, sharIr ke karmathI kadApi bandhANo ja nathI. ek samayanI paryAyamAn
rAg chhe paN jeNe paryAy uparathI draShTi uThAvI lIdhI ane svabhAvadraShTi karI tene
muktasvabhAv ja jaNAshe. te paryAyamAn paN muktasvabhAvanA panthe ja chhe.
bhagavAn AtmAmAn rAg ane karmano sambandh kyAn chhe? vastu to pUrNa mukta chhe
ane samyagdraShTinI draShTi muktasvabhAv upar ja chhe. draShTi muktasvabhAv upar chhe tyAn
rAg, karmanun nimitta, bandhanI paryAy Adinun gnAn rahe chhe paN teno Adar raheto nathI.
bhavarahit svabhAvanI draShTi thatAn gnAnIne pUchhavA javun paDatun nathI ke he bhagavAn!

Page 184 of 238
PDF/HTML Page 195 of 249
single page version

background image
184] [hun
have mAre keTalA bhav chhe? are, hun to bhavarahit vastu chhun ne! mAre bhavano parichay ja
nathI. vastu eTale anantaguNano sAr-rasakas evI chIjane bhavano parichay ja nathI.
paryAyamAn bhavano parichay chhe paN draShTi paryAyane svIkAratI ja nathI.
jeNe potAnI draShTimAn dharmadhArak dharmIne dhArI lIdho, tenI draShTimAn bhav chhe ja nahi
ane tenI paryAyanI gati paN bhavanA abhAv taraph thavA lAgI chhe te nisandeh thaI gayo
chhe ke mAre have bhav chhe ja nahi. ek be bhav chhe te mArA puruShArthanI kamIne kAraNe-rAgane
kAraNe chhe, te mArA gnAnanun gney chhe, mArun svarUp nathI, teno hun svAmI nathI. hun to mArA
sahajAtmasvarUp pUrNAnandano nAth svAmI chhun em gnAnI jANe chhe. samyaktvanI mahimA keTalI
chhe te AgaL ratnakaranD-shrAvakAchAranI be gAthAnA AdhAre kaheshe.
pUrNAnandasvarUp vastu te mArI chIj chhe ane hun teno svAmI chhun. mArI ek
samayanI paryAyamAn doSh chhe bAkI Akho AtmA nirdoSh pinD chhe. e ek samayanA
doShanI jeNe ruchi chhoDI ane pUrNAnand svabhAvamAn ruchi joDI te mokShano ja pathik chhe.
bhagavAn kahe chhe mATe hun pUrNa chhun em nahi paN potAne nisandeh pratIti thaI jAy chhe
ke ‘hun to pUrNa chhun, doSh te mArun trikALI svarUp nathI.’ jem vastu kyArey paDatI nathI
tem vastunI draShTi thaI te paN kadI paDatI nathI, ane jene paDavAnI shankA paDe chhe tene
dhruvanI draShTi paN rahetI nathI.
samantabhadra-AchArye ratnakaranD-shrAvakAchAramAn samyagdraShTine tenI svasanmukh chAlatI
dhArAno karNadhAr kahyo chhe. karNadhAr eTale khevaTiyo, nAvaDiyo kahyo chhe. sansArasamudrathI
pAr karanAro nAvaDiyo chhe. samyagdarshananI ghaNI mahimA karI chhe ke samyagdarshan vinA
samyaggnAn nathI, samyakchAritra nathI. samyagdarshan thayun eTale to sarvasva thaI gayun.
samyagdraShTi sansAr taraph pITh rAkhe chhe, eTale shun?-ke vikalpa AdithI upekShA
rAkhe chhe, ane nirvikalpa svabhAvanI apekShA rAkhe chhe. jem mAkhI jevun chaurendriy prANI
paN jyAn mIThAs lAge tyAnthI khasatun nathI ane jyAn mIThAs nathI tyAn besatun nathI.
phaTakaDI upar mAkhI besatI nathI ane sAkaramAn mIThAs Ave chhe tyAnthI uDatI nathI tem
AtmA sAkaranI jem atIndriy Anandano rasakand-Dhagalo chhe tyAn jenI draShTi paDI chhe te
samyagdraShTinI draShTi tyAnthI khasatI nathI. AnandaghanajI paN kahe chhe ne ke ‘chAkhe ras kyon
karI chhUTe?’ ekavAr ras chAkhyA pachhI kem karIne chhUTe? dharmIe atIndriy Anandano
ras chAkhyo pachhI devatAnI ToLI AvIne kahe ke AmAn ras nathI topaN gnAnI kahe chhe
ke men anubhav karyo chhe temAn pher nathI. gnAnIne potAnA anubhavamAn shankA paDatI nathI.
gnAnIne svabhAv pratye samveg chhe. ane parabhAv-sansAr pratye nirveg chhe.
svabhAvanI ruchi thaI chhe tethI vIrya paN te taraph ja kAm kare chhe, kemake ‘ruchi
anuyAyI vIrya.’ ane gnAnIne sansAr, sharIr ane bhogothI virakti thaI jAy chhe.
sansAramAn chArey gatimAn AkuLatA chhe, sharIr kArAgRuh samAn chhe ane IndriyonA
bhogo atRuptikArI chhe em jANIne gnAnIne vairAgya thAy chhe.

Page 185 of 238
PDF/HTML Page 196 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [18p
gnAnIne bhogAdino thoDo rAg AvI jAy chhe paN teno khed thAy chhe, pote
potAnA rAganI nindA kare chhe, guru pAse garhaNA kare chhe.
svAmIkArtikey munirAj kahe chhe ke jene AtmAnun bhAn thayun ane
anantAnubandhIno nAsh thayo te dharmI paryAyamAn potAne tuchchha dekhe chhe. are! kyAn
bhagavAnanI kevaLagnAnanI dashA ane kyAn munionI prachur svasamvedananI dashA! tenI
pAse mArI paryAyamAn to bahu kamI chhe-hun pAmar chhun.
samayasAr pa mI gAthAmAn kundakundAchArye paN kahyun chhe ke sarvagna bhagavAnathI mAnDIne
amArA guruparyant badhAn antar nimagna chhe. temaNe amArA upar kRupA karIne upadesh Apyo
ke ‘bhagavAn! tun shuddha chho’ A sAmbhaLI amane prachur svasamvedan pragaT thayun. kundakund
AchArye em na lIdhun ke amArI pAtratA joIne gurue upadesh Apyo, paN gurue kRupA
karIne 12 anganA sArarUp ‘tun shuddhAtmA chho’ evo upadesh Apyo em lIdhun.
shuddha chaitanya taraph jeno jhukAv chhe tene rAg taraph nindA-garhaNA thAy ja. e tenun
lakShaN chhe. em na hoy ke rAg bhale Avyo. dharmIne sadAy akaShAyabhAvanI jAgRuti rahe
chhe ane jinendradev, nirgranth guru ane jinavANInI gADh bhakti kare chhe, stuti, vandanA,
pUjA, svAdhyAy paN kare chhe. A badhA shubhabhAv sahakArI nimitta chhe em dharmI jANe chhe.
dharmIne sAdharmI bhAI-bahen pratye vAtsalya Ave chhe. sAdharmInI visheSh dashA
joIne dveSh nathI Avato paN em thAy chhe ke ahA! dhanya avatAr! mAre paN AvI
dashA pragaT karavI chhe. ratnakaranD-shrAvakAchAramAn Ave chhe ke dharma dharmI vinA hoto nathI.
to jene dharmI upar prem nathI tene dharma upar paN prem nathI.
samyagdraShTi koI sAthe anyAyayukta vyavahAr karatAn nathI. samyagdraShTine 41
prakRitino bandh thato nathI. te to dev ane manuShyagatimAn ja janme chhe. kadAchit
samyagdarshan pahelAn narak, tiryanchagatino bandh thaI gayo hoy to tyAn paN samabhAvathI
dukh sahan karI le chhe. samyagdraShTine ‘bAhir nArakIkRut dukh bhogat, antar sukharas
gaTAgaTI.’ jeTalo kaShAyabhAv chhe teTalun gnAnIne dukh thAy chhe paN tene gauN karIne
atIndriy svabhAvanI mukhyatAthI Anandane vede chhe tethI ja samyagdraShTi narakamAn hoy
topaN sukhI chhe ane mithyAdraShTi navamI graiveyakamAn hoy topaN dukhI chhe.
samyagdarshan thayA pahelAn AyuShya bandhAI gayun hoy to samyagdraShTi kadAchit
narakamAn jAy tene pUrvakRut karmonI ane ashuddhabhAvanI nirjarA thAy chhe ane navA karma
bandhAtA nathI. samyagdraShTine pUrNAnand svabhAvanI ja mukhyatA hovAthI samyagdarshan sUrya
Ugyo hovAthI avratI hovA chhatAn evA pAp nathI bAndhato ke jethI te nArakI, tiryanch,
strI, napunsak thAy ke nIch gati Adi dashAne prApta thAy.
samyagdraShTi akhanDit pratApavant hoy chhe, vidyAvant hoy chhe, jashavant hoy chhe.

Page 186 of 238
PDF/HTML Page 197 of 249
single page version

background image
186] [hun
samyagdraShTine shuddhinI vRuddhi thatI jAy chhe. puNya paN vadhatAn jAy chhe ane samyagdraShTino
puruShArtha paN vadhato jAy chhe.
samyagdraShTi sadA vijayavant hoy chhe. samyagdraShTi kahe chhe ke amAro ja vijay chhe,
ame kadI pAchhA paDIe tem nathI. rAg ane karma amane harAvI shake tem nathI.
samyagdraShTinI bhAvanA evI joradAr hoy chhe ke puruShArtha karIne kyAre chAritra pragaT karun
ane kevaLagnAn laun? tene evI shankA na hoy ke karma mane herAn karashe to! bhav hashe
to! evI shankA na hoy.
jeNe potAnA AtmAne mukhya karyo chhe tevA samyagdraShTi bahAramAn paN badhAmAn
mukhya gaNAy chhe. jem hIrA kothaLAmAn na rakhAy, makhamalanI DabImAn ja hIrA rakhAy.
tem samyagdraShTi puNyavant mAtA-pitAne tyAn ja janma le. halakA ghare na janme.
samyaktvanI bhUmikAmAn je puNya bandhAy chhe tevun puNya mithyAtva bhUmikAmAn anantakALamAn
kyArey bandhAtun nathI. samyagdraShTinA puNyanI jAt ja judI hoy.
have yogIndu munirAj kahe chhe ke sarva vyavahArane chhoDIne svarUpamAn ramaN kar!
jene svabhAvamAn ekatA thaI chhe te samyagdraShTi, draShTi apekShAe rAgathI mukta ja
chhe. gnAnIne draShTimAn ke draShTinA viShayamAn kyAy vyavahAr nathI. vyavahAr chhe kharo paN
jem paradravya chhe tem vyavahAr chhe.
prabhu-AtmAmAn traNakALanA samay karatAn anantaguNA guNo chhe temAn samyagdraShTi
ramaN kare chhe ane shIghra sansArathI pAr thaI jAy chhe.
loko chopaDAmAn lakhe chhe ke ‘lAbh savAyA’ e to dhULanA lAbhanI vAt chhe.
samyagdraShTi to potAnA anantaguNonI shuddhimAn vRuddhi thAy temAn potAne lAbh mAne chhe.
e lAbh savAyo nahi paN anantaguNo chhe.
hun vastue sarva shuddha-paripUrNa shuddha chhun. draShTino viShay dravya chhe tethI draShTi pUrNano
ja svIkAr kare chhe. banArasIdAs lakhe chhe ke ‘siddha samAn sadA pad mero.’
vyavahAradraShTimAn karmano sanyog chhe paN te to tyAgavA yogya chhe.
gnAnI sansAramAn ek kShaN paN rahevA mAgatA nathI. ek chaitanya ja sharaNarUp chhe
bAkI sansAramAn koI sharaNarUp nathI. keTalAk varSho pahelAn ek banAv banyo hato.
pa00-600 mANasono kAphalo jangalamAn thaIne nIkaL‌yo hato, tyAn jangalamAn be juvAn,
chhokarAne kolerA thaI gayo, chAlavAnI shakti nahi, tene koN Unchake? sagA mA-bAp
beyane ekalA jangalamAn chhoDIne badhAn sAthe chAlyA gayA! koN sharaN chhe?
samyagdraShTine sakal chAritra nathI paN chAritranI pratIti barAbar thaI gaI chhe ke
svarUpamAn ramaNatA te chAritra chhe ane chAritra vinA muktino bIjo koI upAy nathI.
samyagdraShTi badho vyavahAr chhoDI svarUpanun dhyAn kare chhe, anubhav kare chhe ane temAn ja sthir

Page 187 of 238
PDF/HTML Page 198 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [187
thavA jevun chhe em mAne chhe. svarUpathI bahAr nIkaLavun te dukh chhe, rog chhe, shok chhe paN
sthir thaI shaktun nathI tethI bahAr vyavahAramAn Ave chhe. sAdhu paN svarUpamAn upayog na
Take tyAre svAdhyAy stuti-sanyam-prabhAvanA Adi shubh vyavahAramAn Ave chhe paN
sukharUp to svarUpalInatA ja chhe em mAne chhe. bahAr vyavahAramAn temane honsh AvatI
nathI, ullasit vIrya to svabhAv taraph DhaLelun chhe. tethI vyavahAramAn udAsInatA chhe,
Adar nathI.
munine jem jem AtmadhyAnanI shakti vadhatI jAy chhe tem tem vyavahAr chhUTato
jAy chhe. munirAjane eTale shuddhi to pragaTI ja gaI chhe ke antarmuhUrtathI vadhu samay bahAr
upayog joDatA nathI. vikalpa Ave chhe paN temAn tatparatA nathI. kamajorIthI Ave chhe
paN bhAvanA to vAramvAr shuddha svarUpamAn TharI javAnI rahe chhe. vikalpa Ave chhe teno
khed thAy chhe. jayadhavalamAn Ave chhe ke shuddha upayoganI pratignA karI chhe chhatAn AhArano
rAg Avyo temAn mArI pratignAno bhang thAy chhe mATe hun pharI shuddha upayoganI pratignA
karun chhun. mAre to shuddha-upayogamAn ja rahevun chhe aho! AvI dashA te yathArtha mokShamArga chhe,
svarUp lInatA te ja mokShano upAy chhe. temAn vachche vyavahAranA vikalpa Ave paN te
bandhanun kAraN chhe, tenAthI dUr thAv.
samyagdraShTi-tattvagnAnI dravya-kShetra-kAL-bhAv joIne potAno sahaj puruShArtha kAm
kare te joIne pratignA kare chhe. lokonI sAthe vegamAn AvIne koI jAtanI pratignA karatA
nathI. jyAn sudhI sahaj vairAgya na Ave tyAn sudhI shrAvakapaNe rahIne potAnA pariNAm
anusAr darshanapratimA Adinun pAlan kare chhe ane AtmAnubhav mATe vadhu ne vadhu samay
meLavatA rahe chhe.
mokShapAhuDamAn kundakund AchArya kahe chhe ke-
potAnA shuddha dravyanI ruchi thavI te sugati chhe paradravya, parabhAvanI ruchi thavI te
durgati chhe. durgati nAm potAnA svabhAvathI viparIt gati chhe.
yogIndu munirAj devasen AchAryakRut tattvasArano AdhAr Ape chhe ke jyAn
sudhI jIv paradravyanA vyavahAramAn rahe chhe tyAn sudhI bhavya jIv kaThaN-kaThaN tap karato
hoy topaN mokSha pAmato nathI ane je potAnA shraddhA-gnAn-chAritramAn svabhAvano
lAbh meLave chhe te shIghra muktine prApta thAy chhe.

Page 188 of 238
PDF/HTML Page 199 of 249
single page version

background image
188] [hun
[pravachan nan. 36]
nij–paramAtma–Ashrit nishchay
anya sarva vyavahAr
[shrI yogasAr upar param pUjya gurudevashrInun pravachan, tA. 16-7-66]
shrI yogIndu munirAjakRut A yogasAr shAstra chAle chhe. temAn ahIn 89 mI
gAthA chAle chhe. samyagdraShTi jIv paravyavahAr chhoDIne potAnA shuddha svabhAvano Ashray
laIne temAn lIn thAy chhe e ja ek mokShano mArga chhe, e vAt chAle chhe.
अप्प सरूवहं [–सरूवइ?] जो रमइ छंडिवि सहु ववहारु ।
सो सम्माइठ्ठी हवइ लहु पावइ भवपारु
।। ८९।।
AtmasvarUpe je rahe, tajI sakaL vyavahAr;
samyagdraShTi jIv te, shIghra kare bhavapAr.
89.
ek ek shabdamAn munirAj keTalo sAr bharI de chhe! jyAn sudhI jIv paradravya
Ashrit vyavahAramAn rahe chhe ane potAnA shuddha chaitanyamUrti dravyasvabhAvanA AshrayamAn
Avato nathI tyAn sudhI tenI mukti thatI nathI.
samyagdarshanamAn paN pahelAn svadravyano Ashray hoy chhe. pachhI jeTalo paradravyano
Ashray rahe chhe tyAn sudhI mukti thatI nathI. sIdhI ja vAt chhe ke vyavahAr parAshrit chhe
ane nishchay svAshrit chhe. sAkShAt tIrthankar bhagavAn ho, sarvagna ho, samavasaraN ho,
sammedashikhar ho ke gaNadhar AchArya Adi bhale ho paN te paradravya chhe. tenA Ashraye
samyagdarshan traNakALamAn thatun nathI. svanA Ashraye ja samyagdarshan thAy chhe.
bhagavAn! nyAyathI to sAmbhaLo bhAI! A Atmadravya ek sekanDanA
asankhyAtamAn bhAgamAn shuddha dravya-guN-paryAyano pinD chhe. puNya-pApanA vikalpa chhe e to
Asrav chhe, te jIv nathI ane sharIr, karma Adi ajIv chhe te paN jIv nathI ane
dev-shAstra-guru paN paradravya chhe, potAnA dravyathI bhinna chhe, to e paradravyanA Ashraye
dharmanI sharUAt kem hoI shake? svadravyamAn anant...anant shuddhatA bharI paDI chhe. tenA
Ashray vagar parAshraye dharmanI sharUAt-samyagdarshan kadApi hoI na shake.
tethI ja ahIn devasen AchAryakRut gAthAno AdhAr Apyo chhe ke jyAn sudhI jIv
vyavahAr, rAg, vikalpa Adino Ashray kare chhe tyAn sudhI te bhavya jIv bhale kaThin
tap karato hoy topaN mokSha pAmato nathI. bAr-bAr mahinAnA upavAs kare ke paralakShe
Indriyadaman kare e to badho puNyabhAv chhe, bandhanun kAraN chhe. tenAthI mukti koI kALe
na thAy.

Page 189 of 238
PDF/HTML Page 200 of 249
single page version

background image
paramAtmA] [189
anantakALamAn je koI jIv samyagdarshan pAmyA chhe te pUrNa chaitanyakand, Anandaghan
nijatattvanA Ashraye pAmyA chhe. samyagdarshan thayA pachhI paN jeTalo vyavahAr bAkI rahe
chhe tene parAshray jANIne chhoDe ane svAshray kare tyAre ja samyagdraShTine shukladhyAn ane
kevaLagnAn thaIne mukti thAy chhe.
mATe, sau pratham shraddhAmAn evo nirNay thavo joIe ke svAshrayathI ja dharmanI
sharUAt ane pUrNatA chhe. parAshrayathI to dharmanI sharUAt paN thatI nathI. kemake
samyagdarshan-gnAn-chAritra-Anand Adi badhI paryAyono pinD to dravya chhe, vyavahAranA
rAgamAn e paryAyanI shakti nathI. nirmaL mokShamArganI paryAy dravya-guNamAn chhe, parAshrit
vyavahAramAn nathI. A to bhAI! sIdhI ane saraL vAt chhe.
bandh adhikAramAn amRutachandrAchArya paN kahe chhe ke bhagavAn em kahe chhe ke
paradravyane hun mArI-jIvADI shakun chhun ke sukhI-dukhI karI shakun chhun e Adi sarva
adhyavasAy-paramAn ekatvabuddhi te mithyAtva chhe. tethI jeTalo paN parAshray chhe te badho
bhagavAne chhoDAvyo chhe.
mahAsiddhAnto ApelAn chhe tyAn vAd-vivAdanun sthAn ja kyAn chhe? ek ja vAt chhe.
potAno bhagavAn AtmA shuddha chaitanyaghan chhe tenA AshrayathI ja samyagdarshan-gnAn-
chAritra thAy chhe ane tenA AshrayathI ja shukladhyAn ane kevaLagnAn thAy chhe.
sarvagna bhagavAnanI peDhImAn traNakAL traNalokamAn ek ja siddhAnt chAle chhe
‘svAshrit te nishchay ane parAshrit te vyavahAr’ ane nishchayanayAshrit munivaro ja
mukti pAme chhe.
paradravyanA Ashraye thatAn bhAv shubh ho ke ashubh ho paN te banne ashuddhabhAv
chhe. temAn jenun man lIn chhe tene svAshray nathI ane svAshray nathI mATe tene mukti paN
prApta thatI nathI. potAno shuddha dravyasvabhAv chhe tenA AshrayathI ja shuddhabhAv pragaT thAy
chhe ane shuddhabhAvathI ja mukti prApta thAy chhe.
bhAI! sarvagna paramAtmA trilokInAthe je paddhati kahI chhe te paddhati na rahe to
AkhI anyamatanI paddhati thaI jAy. rAgathI lAbh mAnavo e to anyamatanI paddhati
chhe. sarvagna paramAtmAnI anAdi paramparAthI chAlI AvatI paddhatinI shraddhA to barAbar
hovI joIe. sthiratA bhale visheSh na thaI shake paN svAshraye ja lAbh chhe- evI draShTi
to barAbar hovI joIe. A vAt traNakALamAn pharavI na joIe.
AthamaNo thoDo chAle to ugamaNo jAy? eTale ke pashchim taraph thoDun chAle to
pUrva taraph jaI shake ek kadI hoI shake?-na hoy; to pachhI thoDo parAshray kare pachhI
svAshray thAy em kem banI shake?
lokomAn kahevat chhe ne! ‘parAdhIn svapne sukh nAhi.’ e ja vAt ahIn chhe.
sAkShAt sarvagnadev bhale ho paN te paradravya chhe, tenA Ashraye anya jIvane sukh koI
kALe thAy nahi. parAshrayabhAv te vyavahAr arthAt bandh chhe. svAshrayabhAv ja sadA abandh
chhe. traNakAL, traNalokamAn A ek ja siddhAnt chhe te kadI phare tem nathI.