Hoon Parmatma-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Pravachan: 33-36.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 10 of 13

 

Page 170 of 238
PDF/HTML Page 181 of 249
single page version

background image
170] [hun
prāpta karīne āje ja avyākuḷapaṇe nācho.’ āje ja ātmāno atīndriy ānand lyo.
vaḷī kahe chhe ke ā shāstranī rachanā mārāthī thaī nathī, e to pudgal-shabdonī rachanā
chhe. māṭe ā ṭīkā amr̥utachandrasūrīe rachī chhe em na nācho. bhāṣhāmān sva-parane kahevānī
tākāt chhe ane ātmāmān sva-parane jāṇavānī tākāt chhe. ‘ā chaitanyane chaitanyapaṇe
āje ja prabaḷapaṇe anubhavo.’ sārā kāmamān ḍāhyo māṇas vāyadā na kare. māṭe
bhagavān ātmā koīno kartā-hartā nathī mātra jāṇanār-dekhanār chhe-evo svīkār
karīne atyāre ja atīndriy ānandano anubhav kar! vāyadā na kar!
bhāī! anantakāḷamān māṇḍ ā thoḍo samay maḷ‌yo chhe ho! manuṣhyabhavano kāḷ
bahu thoḍo chhe e paṇ māṇḍ karīne maḷ‌yo chhe tene tun bījā kāryomān gumāvī daīsh to
kalyāṇano kāḷ jato raheshe. māṭe mithyā mānyatā chhoḍīne svānubhav karī le. kahyun chhe keḥ
‘anubhav ratnachintāmaṇi, anubhav hai rasakūp,
anubhav mārag mokṣhano, anubhav mokṣhasvarūp’
ātmānā svarūpane anusarīne je dashā thāy chhe te anubhav chhe. māṭe mumukṣhune
uchit chhe ke ātmānā svarūpamān vāramvār ramaṇ kare, vāramvār bhāvanā bhāve. bhāvanāmān
rahevun te chāritra chhe. ātmā pote potāthī potāmān ek thaī jāy chhe tyān ratnatrayanī
aikyatā thāy chhe, ā ratnatrayadharma ja nij-ātmāno svabhāv chhe.
900 varṣha pahelān thaī gayelān amr̥utachandra āchārya kharekhar ekalān amr̥utanun gholan
karavāvāḷā hatā. e āchāryadev bharatakṣhetramān mātra 900 varṣha pahelān ja thaī gayā. kevā
lāgatān hashe? jāṇe hālatān-chālatān siddha joī lyo. evā e amr̥utachandra āchārya
puruṣhārthasiddhimān lakhe chhe ke ātmāno nishchay thavo te samyagdarshan, ātmānun gnān te
samyaggnān ane ātmāmān sthiratā te chāritra. ā traṇeyathī karmabandhan thatun nathī.
ahīn 8p gāthāmān yogīndu munirāj kahe chhe ke ātmānubhavamān ja badhā guṇ chhe.
जहिं अप्पा तहिं सयल–गुण केवलि एम भणंति ।
तिहिं कारणहं जोइ फुडु अप्पा विमलु मुणंति ।। ८५।।
jyān chetan tyān sakaḷ guṇ, kevaḷī em vadant,
tethī yogī nishchaye, shuddhātmā jāṇant.
8p.
kevaḷī bhagavānanī sākṣhī āpīne munirāj vāt kare chhe. bhagavānanā gnānamān
ek samayanī paryāyamān badhun jaṇāy jāy chhe. jem svachchha-nirmaḷ pāṇīmān ākāshamān
rahelān tārā dekhāy jāy chhe, tārāne jovā upar najar karavī paḍatī nathī. tem
bhagavānane potānā ātmāne avalambīne pragaṭ thayelī pūrṇa kevaḷagnānanī ek samayanī
paryāyamān traṇakāḷ-traṇalok jaṇāy jāy chhe, paṇ jem pāṇīmān tārā āvī jatān nathī
tem gnānamān lokālok āvī jatun nathī. lokālok sambandhīnun potānun gnān āve chhe.

Page 171 of 238
PDF/HTML Page 182 of 249
single page version

background image
paramātmā] [171
kevaḷagnānanī ek paryāyamān āṭalī tākāt chhe, evī anant paryāyono ek
guṇ ane evā anant guṇono piṇḍ ek ātmā chhe. tenī mahimānī shī vāt! lokone
dharma karavo chhe paṇ dharmano karanāro pote kevo chhe ane kevaḍo chhe tenun lokone bhān
nathī. he prabhu! chaitanyasampadā tārā dhāmamān chhe tene tun sambhāḷ e tāro dharma chhe, paṇ
are! āvo mahimāvant ātmā tenī mahimā āve nahi ane lokone rāganī ne
puṇyanī ne vaibhavanī mahimā āve chhe.
shrotāḥ- prabhu! āp evī vāt karo chho ne ke sāmbhaḷatān khushī khushī thaī
javāy chhe.
pūjya gurudevaḥ-bhagavān! tārā gharanī vāt chhe ne bhāī! tane e ruchavī ja
joīe. koī koīne kāī karāvī detun nathī. traṇalokanā nāth tīrthaṅkaradev paṇ koīne
ātmānī ruchi ke draṣhṭi karāvī shaktā nathī. pote ja potānī ruchi, draṣhṭi-gnān ane
anubhav karavānā chhe. mahāvidehamān to atyāre dhorī dharmadhurandhar tīrthaṅkaro vichare chhe to
shun tyān badhān jīvo samakitī hashe? are! sātamī narake javāvāḷā jīvo paṇ tyān chhe,
ane mokṣhe javāvāḷā jīvo paṇ tyān chhe, e ja to jīvanī svatantratā batāve chhe.
ahīn gāthāmān shun kahe chhe ke bhāī! tārā badhān guṇo tārā ātmāmān ja chhe.
prashansā karavā yogya sārā sārā badhān guṇo tārā ātmāmān ja chhe, sanyogamān nathī ke
ek paryāyamān paṇ tārā badhān guṇ āvī jatān nathī. shraddhā, gnān, ānand, shānti,
svachchhatā, parameshvaratā, kartā, karaṇ, sampradān, apādān, adhikaraṇ, bhāv, abhāv ādi
anantā guṇo jyān ātmā chhe tyān asaṅkhyapradeshe ṭhasoṭhas bharelān chhe. ek bhagavān
ātmāne antaradraṣhṭie anubhavatān temān rahelān anantā guṇono ekasāthe anubhav thaī
jāy chhe.
loko takarār kare chhe ke chothā guṇasthāne svarūpācharaṇ chāritra na hoy, paṇ
bhāī! svarūpācharaṇ chāritra na hoy to chāritraguṇanā ansh vagar ānandano ansh na
āve ane to anant ānandanun dharanārun dravya draṣhṭimān-pratītamān āvyānun phaḷ shun?
samyagdarshan koī evī chīj chhe ke sarvaguṇonā anshane pragaṭ karīne anubhave chhe. tethī
ja kahyun chhe ‘sarvaguṇānsh te samakit.’ bhagavānanā gnānamān jeṭalā guṇo āvyā chhe te
badhānno anshe anubhav samakitīne thāy chhe.
ātmānun grahaṇ thatān tenā sarvaguṇonun grahaṇ thaī jāy chhe. kerīne grahaṇ karatān
tenā sparsha-rasādi badhān guṇonun grahaṇ thaī jāy chhe, tem ātmāne grahaṇ karatān tenā
badhān guṇonun grahaṇ thaī jāy chhe. tenun nām svānubhūti kaho, samakit kaho ke dharma kaho
badhī ek ja vāt chhe.

Page 172 of 238
PDF/HTML Page 183 of 249
single page version

background image
172] [hun
[pravachan nan. 33]
anant anant guṇanī khāṇaḥ nij–paramātmā
[shrī yogasār upar param pūjya gurudevashrīnun pravachan, tā. 13-7-66]
ā shrī yogasār shāstra chhe. yogīndradev nāmanā digambar muni thaī gayā. temaṇe
ā yogasār shāstra potānā sambodhan māṭe banāvel chhe em chhelle vāt āvashe.
sharūātanī gāthāmān kahel chhe ke je bhavabhramaṇathī ḍare chhe evā jīvone māṭe hun ā
shāstra banāvun chhun.
ahīn āpaṇe 8p mī gāthā chāle chhe.
जहिं अप्पा तहिं सयल–गुण केवलि एम भणंति ।
तिहिं कारणए जोइ फुडु अप्पा विमलु मुणंति ।। ८५।।
jyān chetan tyān anant guṇ, kevaḷī em vadant;
tethī yogī nishchaye, shuddhātmā jāṇant.
8p
ātmā anant guṇasampanna ek vastu chhe. tenī antaradraṣhṭi karīne teno anubhav
karatān ek ātmānā grahaṇamān anant guṇonun grahaṇ thaī jāy chhe.
bhagavān ātmā ek samayamān anant guṇarūp-ekarūp vastu chhe, e anant guṇ
eṭale keṭalān? ke ākāshanā pradeshathī anantaguṇā guṇ darek ātmāmān chhe.
ākāshanā pradesho anant chhe. e anant eṭale keṭalān ke dar chha mahinā ane
āṭh samayamān 608 jīvo mokṣhamān jāy chhe to atyār sudhīmān jeṭalān mukta jīvo thayā
chhe tenān karatān nigodanā ek sharīramān anantaguṇā jīvo chhe. āvā badhān jīvo maḷīne
siddha karatān anantaguṇā jīvo chhe ane jīvathī anantaguṇā pudgalo chhe. ā pudgalothī
anantaguṇā traṇakāḷanā samay chhe ane ā samayathī anantaguṇā ākāshanā pradesho chhe
ane ā pradeshothī anantaguṇā guṇ ek ek jīvamān rahelā chhe.
bhagavān kahe chhe ke darek jīvamān anant..anant guṇ chhe, doṣh dekhāy chhe te to
koī guṇanī paryāyamān alpa doṣh chhe. anant guṇomān doṣh nathī. koī guṇanī koī
paryāyamān alpa doṣh chhe, jyāre guṇ to anant...anant chhe. e darek guṇo ātmānā
asaṅkhyapradeshe vyāpelā chhe.
ākāshano kyāy ant chhe? chālyā jāv...chālyā jāv ane juo ākāshano
kyāy chheḍo chhe? nāstikane paṇ svīkāravī paḍe evī ā vāt chhe ke ākāshano ant
nathī. e ākāshanā anant pradeshothī anantaguṇā guṇ ek jīvamān chhe. ‘āvā anant
guṇonun ek rūp te ātmā chhe.’
āvī potānī chījano vishvās antarathī āvavo joīe. khālī dhāraṇāmān, vichāramān
ke kṣhayopashamamān svīkāre eṭalāthī na chāle. anant...anant guṇanun ekarūp evo ātmā chhe.

Page 173 of 238
PDF/HTML Page 184 of 249
single page version

background image
paramātmā] [173
tene draṣhṭimān levāthī, gnānanun gney banāvavāthī, chāritramān teno āshray levāthī anant
guṇonī paryāy ek samayamān pragaṭ thāy chhe.
anant guṇasamudāy kaho ke bhāvasamudāy kaho, evā potānā ātmānun antaramān
posāṇ thavun joīe. ekasvarūp bhagavān ātmāmān anant guṇasvarūpe guṇo rahelān chhe
te ekasvarūpane antarmukh draṣhṭi-gnānamān pakaḍatān anant guṇanī paryāy pragaṭ thaī jāy
chhe. shraddhā, gnān, chāritra, shānti, svachchhatā, prabhutā, vibhutā ādi anant guṇanī paryāy
ekasāthe pragaṭ thaī jāy chhe. tethī ja kahyun chhe ke ‘sarvaguṇānsh te samakit.’ ātmāno
anubhav karatān anant guṇanī paryāyanī pragaṭatārūp ananto lābh thāy chhe.
kevaḷībhagavān kahe chhe ke prabhu! tārāmān anant guṇo chhe tene tun parano ane
rāgano prem haṭāvī nirmaḷ premathī pratītamān le, anubhavamān le to tane pratītamān anant
guṇasvarūp ek ātmānī shraddhā thashe ane anant guṇanī anshe nirmaḷ paryāyono
anubhav thashe. paṇ anādithī jīvane paradravya ane rāgādinī mahimā āḍe anant
guṇanā ekapiṇḍarūp bhagavān ātmāno anādar thaī jāy chhe-ashātanā thāy chhe tenī
khabar nathī.
ek ek guṇane grahaṇ karatān ākho ātmā grahaṇ thato nathī paṇ akhaṇḍ-
abhed ātmāne grahaṇ karatān temān anant guṇo grahaṇ thaī jāy chhe.
ā koī bhāṣhāmān āvī shake evun vastunun svarūp nathī, ā to
anantānant...anantānant guṇonun ekasvarūp sākṣhāt paramātmā hun ja chhun em mahimā
lāvīne antaramān ghūsī jāy tene vastuno anubhav thāy chhe.
sonun jem geruthī shobhe chhe tem bhagavān ātmā potānī ugra draṣhṭithī jyān
ātmāne pakaḍe chhe tyān atīndriy ānandanā pratapanathī shobhe chhe ane bahāramān īchchhāno
nirodh thāy chhe, tenun nām tap chhe ane te samaye rāg-dveṣhano abhāv thavāthī nishchay
ahinsāvrat paṇ thaī jāy chhe. dayānā pariṇām e kharekhar ahinsāvrat nathī paṇ paramārtha
svabhāvanā lakṣhe rāgarahit vītarāg pariṇām thāy chhe te ja sāchun ahinsāvrat chhe.
bhagavān ātmā jyāre paranā lakṣhe vikalpamān jāy chhe tyāre nirvikalpa
svabhāvanī hinsā thāy chhe tethī paranī dayānā bhāvamān paṇ kharekhar potānā svabhāvanī
hinsā thāy chhe paṇ lokonī mānyatā ja evī chhe ke ‘dayā dharamako mūl hai, pāp mūl
abhimān! tulasī dayā na chhoḍīe, jab lag ghaṭamen prāṇ.’
ahīn to kahe chhe ke sarvagna parameshvare kahelo ā ātmā tenī antaramān draṣhṭi karatān
ekākār thaīne je anubhav thāy chhe te ja satya dayā chhe. te potānī dayā chhe. paranī dayā
to jīv pāḷī shakato ja nathī. kem ke paradravyanī avasthā ātmā traṇakāḷamān kadī karī
shakto nathī. shun paradravya vartamān paryāy vinānun khālī chhe ke ātmā tenī paryāy kare?
ā to mahāsiddhānt chhe ke ‘koī paṇ padārtha koī paṇ samaye paryāy vinānun hotun nathī.’

Page 174 of 238
PDF/HTML Page 185 of 249
single page version

background image
174] [hun
jyān chetan tyān anant guṇ to chhe paṇ temān ekāgratā karavāthī e anant
guṇonī anshe nirmaḷ paryāy paṇ pragaṭ thaī jāy chhe.
sat-sāheb bhagavān ātmānī draṣhṭi karatān param satyavrat paṇ pragaṭ thāy chhe
ane vaḷī, anant guṇarūp bhagavān ātmāno anubhav thatān rāg pragaṭ na thayo te
param achauryavrat chhe. potānā svabhāvanī pakkaḍ karī paranī pakkaḍ chhoḍatān-rāgano ek
kaṇ paṇ grahaṇ na karatān sāchun achauryavrat pragaṭ thāy chhe.
jyān chetan tyān anant guṇ, kevaḷī bole em,
pragaṭ anubhav āpano, nirmaḷ karo saprem,
chetan prabhu! chaitanya sampadā re tārā dhāmamān.
chaitanyasampadā nathī vaikuṇṭhamān ke nathī siddhashilāmān. chaitanyasampadā to prabhu! tārā
potānā svabhāv-dhāmamān ja bharī chhe.
bhagavān ātmā parapadārthamān ekākār na thatān param brahmasvarūp nij ātmāmān
vihār kare chhe-brahmānand bhagavānamān ekākār thāy chhe tyān brahmavrat pragaṭ thāy chhe,
nishchay brahmacharyavrat pragaṭ thāy chhe.
anant guṇanān piṇḍasvarūp ātmāmān līn thatān sarva vibhāv ane parapadārthanī
mūrchhā dūr thaī te ja aparigrahavrat chhe. asaṅgabhāvamān ramaṇ karavāthī parigrah-tyāgavrat
pragaṭ thāy chhe.
ātmā ātmāmān satyabhāvathī ṭhare chhe tenun nām nishchay sāmāyik chhe.
bhāī! tārā kṣhetramān guṇanī kyān kamī chhe ke tāre bījā kṣhetramān guṇ shodhavā
javā paḍe? bhagavān ātmā anant guṇanun saṅgrahālay chhe. are! kevaḷī bhagavān paṇ
jo ek ek samayamān asaṅkhya guṇanun varṇan kare topaṇ temanā karoḍ pūrvanī sthitimān
ātmānā anant guṇonun varṇan na thaī shake.
ātmānī draṣhṭi ane anubhav karatān gayā kāḷanā karmothī nivr̥utti thāy chhe ane
karma svayam nirjarāne prāpta thāy chhe. tenun nām pratikramaṇ chhe. ane bhaviṣhyamān thanārā
rāgādi bhāvono tyāg thāy chhe e bhāvothī nivr̥utta pariṇām thavān te nishchay
pratyākhyān chhe. ām pañchamahāvrat, traṇ gupti ādi bhāvo anubhavamān samāy jāy chhe.
kem ke bhagavān ātmānā antarasvarūpano āshray karatān je dashā pragaṭ thāy temān shun
khāmī rahe? badhān ja guṇonī paryāyanun pariṇaman thaī jāy chhe.
chidānand nijātmasvabhāvanī draṣhṭi ane anubhav karavo te ja bhagavānanī stuti
chhe. samayasāramān paṇ kundakund āchāryadeve shiṣhyane kevaḷīnī stutinun svarūp batāvatān kahyun
chhe ke sharīr, vāṇī, man, vikalpa, rāgādithī rahit nij paramātmasvarūpamān līnatā
karanār kevaḷīnī stuti kare chhe-em ame nahi paṇ sarvagnabhagavān kahe chhe. ahīn paṇ
kahyun chheḥ ‘kevaḷī bole em.’

Page 175 of 238
PDF/HTML Page 186 of 249
single page version

background image
paramātmā] [17p
pūrṇānandasvarūp bhagavān ātmānī ārādhanā karavī, sevanā karavī, svabhāv
sanmukhanī līnatā karavī te sācho vinay chhe ane te ja gurunī sāchī vandanā chhe. bahārathī
vandan ādinā bhāv āve-hoy, nishchayamān jyān sudhī pūrṇatā prāpta na thāy tyān sudhī
vachche vyavahār āvyā vagar raheto nathī, bhakti, stuti, vandan, pūjā ādinā bhāvo chhe
paṇ tenī maryādā puṇyabandhanī chhe. vastunā svarūpamān te bhāvo samāī shaktā nathī.
vyavahār chhe to nishchay chhe em nathī rāganī mandatā chhe to arāg pariṇām
thāy chhe em nathī. paṇ jyān sudhī svabhāvano pūrṇa āshray līdho nathī tyān sudhī
eṭalo parāshrit vyavahār āvyā vinā raheto nathī, em bhagavān kahe chhe. te vyavahār
te kāḷe jāṇelo prayojanavān chhe. vyavahār ane nishchay bannenī dishā judī, bannenun
phaḷ judun, ane banneno bhāv paṇ judo-judo chhe.
bhāī! tun shuddhātmā chho. tane kyāy ṭhīk na paḍe-na goṭhe to andaramān goṭhe tevun
chhe. bene kahyun hatun ekavār ke tane kyāy na goṭhe to ātmāmān goṭhe tevun chhe. kyāy
tane ṭhīk na paḍe to andar jā. tārī hākalathī koī sāthe na āve to tun ekalo jā!
tāre koīnun shun kām chhe? ahīn 86 mī gāthāmān paṇ e ja vāt āvashe.
ahā! yogasār to koī alaukik shāstra chhe. digambar santonī vāt shun kahevī?
ek-ek shlokamān ākho 14 pūrvano sār bharī dīdho chhe. digambar santo kṣhaṇe-kṣhaṇe
sākṣhāt paramātmāne sparshe chhe. ek divasamān hajārovār ātmāno sparsha kare chhe evā
sante rachelān ā shloko chhe.
bhagavān ātmā nij-svarūpamān sāvadhān...sāvadhān...sāvadhān...thāy chhe tyān
man-vachan-kāyā taraphanun lakṣha chhūṭī jāy chhe tenun nām traṇagupti chhe, ane atīndriy
svarūpamān ekākār thatān pāñch īndriy taraphanun lakṣha chhūṭī jāy chhe tenun nām sanyam chhe,
ane te ja uttam kṣhamā ādi dashadharma chhe.
sarva vishuddha guṇonun nivāsasthān ātmā chhe. jeṇe ātmānun ārādhan karyun teṇe
sarva ātmikaguṇonun ārādhan karī līdhun. ātmānā dhyānathī ātmānā guṇo vikasīt
thāy chhe eṭale ke paryāyamān pragaṭ thāy chhe, sāthe avadhi, manaḥparyayagnānanī r̥uddhi paṇ
pragaṭ thāy chhe ane kevaḷagnānano lābh thāy chhe. ām nirvāṇano param upāy ek
ātmānun dhyān chhe.
tattvānushāsanamān kahyun chhe ke je vītarāgī ātmā, ātmāmān ātmā dvārā
ātmāne jāṇe-dekhe chhe te svayam samyagdarshan-gnān-chāritrarūp thāy chhe. svayam
samyagdarshanādi nishchay mokṣhamārga chhe em jinendradev kahe chhe.
digambar santo jagyāe-jagyāe jinendra bhagavānane moḍhāgaḷ (mukhya) rākhe chhe.
bhāī! paramātmā ām kahe chhe ho! tun nā na pāḍīsh, bhāī! nā na pāḍīsh. ahā!
santonī karuṇāno pār nathī.

Page 176 of 238
PDF/HTML Page 187 of 249
single page version

background image
176] [hun
have 86 mī gāthā kahe chhe ke ek ātmānun manan kar!
एक्कलय इंदिय–रहियउ मण–वय–काय–ति–सिद्धि
अप्पा अप्पु मुणेहि तुहुं लहु पावहि सिव–सिद्धि ।। ८६।।
ekākī īndriy rahit, karī yogatray shuddha;
nij ātmāne jāṇīne, shīghra laho shivasukh.
86.
pāñch īndriyathī virakta thaīne tun ātmānun ātmā dvārā manan kar! to
alpakāḷamān tun mokṣha pāmīsh.
nirantar ek svabhāvanun ja gholan kar! vikalpano sparsha na kar! ātmā dvārā
ātmānun manan kar! manan eṭale vikalpa nahi paṇ antar svarūpamān ekākār thavānī
vāt chhe. āvun manan je karashe te mokṣhanī siddhi shīghra karī shakashe.
gr̥uhasthāshramamān dharma, artha ane kām e traṇeyanā puruṣhārtha vikalpanī jāḷamān
aṭakavun paḍe chhe. artha ane kāmano ashubh puruṣhārtha chhe ane dharmano shubh puruṣhārtha chhe
paṇ chhe traṇey vikalpanī jāḷ!
shrotāḥ-āp dharmane shubhabhāv kem kaho chho?
pūjya gurudevaḥ-bhāī! e dharmane samayasāramān puṇya kahyun chhe. vyavahāradharma kaho ke
puṇya kaho banne ek ja chhe, te nishchayadharma nathī.
svatantra vastusvabhāvanī draṣhṭi karavāmān jo rāganī ruchi rahī jāy, rāgamān lābh
manāy jāy to draṣhṭi tyānthī nahi khase prabhu! tane tārī shānti nathī goṭhatī ane rāg
goṭhe chhe! to tun kyān jaīsh? jyān sudhī rāganun poṣhāṇ chhe tyān sudhī vīrya antaramān kām
nahi karī shake. vīrya guṇanun kharun kārya to potānā svabhāvanī rachanā karavānun chhe. paṇ jyān
sudhī vīrya rāg, puṇya, sanyog ādimān ullāsathī kārya karashe tyān sudhī svabhāvanun kārya
nahi karī shake. māṭe gr̥uhasthe pahelān ja rāgādinī ruchi chhoḍī devī joīe.
karmanā lakṣhe utpanna thatī dhārā karmadhārā chhe te gnānadhārāmān vighna karanārī chhe
traṇakāḷ traṇalokamān vastunun svarūp jevun chhe tevun kahevāy chhe. ‘ek hoy traṇakāḷamān
paramārathano panth.’ temān ḍhīlun mūkīne kāī pheraphār na karāy. prabhu! tārun svarūp kyān ḍhīlun
chhe? gnānathī jo to ekalo gnānano puñj chhe. vīryathī jo to ekalo vīryano piṇḍ chhe.
ānandathī jo to ekalo ānandano piṇḍ chhe. guṇapuñj ātmā chhe. anant guṇano ḍhagalo chhe.
digambar santonī kathanapaddhati paṇ koī alaukik chhe. ek ek shabdamān ākho
siddhānt bharī dīdho chhe. ā to bhāī! sarvagnabhagavāne jevun svarūp joyun chhe, kahyun chhe tevun
ja vastunun svarūp chhe ane tevun ja anubhavamān āve chhe.

Page 177 of 238
PDF/HTML Page 188 of 249
single page version

background image
paramātmā] [177
[pravachan nan. 34]
nij–paramātmāne jāṇīne, shīghra laho shivasukh
[shrī yogasār upar pūjya gurudevashrīnā pravachanamānthī, tā. 14-7-66]
shrī yogīndradev nāmanā munirāj lagabhag 1300-1400 varṣha pahelān thaī
gayā. temaṇe ā ‘yogasār’ shāstranī rachanā karī chhe. tenī ahīn 86 mī gāthā chāle
chhe. munirāj karuṇā karīne shiṣhyane kahe chhe ke ‘tun ek ātmānun manan kar.!’
एक्कलउ इंदिय–रहियउ मण–वय–काय–ति–सुद्धि ।
अप्पा अप्पु मुणेहि तुहु लहु पावहि सिव–सिद्धि ।। ८६।।
ekākī īndriy rahit, karī yogatray shuddha;
nij ātmāne jāṇīne, shīghra laho shivasukh.
86.
he bhāī! tun ekalā tārā ātmāne dekh! te ātmā kevo chhe?-ke karma
sharīrādithī rahit chhe. paramārthadraṣhṭithī bhagavān ātmā karma, sharīr, vikārādithī rahit
ekalo chhe. āvā tārā īndriy rahit nij ātmānun he bhāī! tun man-vachan-kāyānī
shuddhipūrvak svabhāvasanmukh thaīne dhyān kar! e mokṣhamārga chhe ane e ja yogasār chhe.
munine to ātmānun dhyān utkr̥uṣhṭa hoy chhe. parantu shrāvak gr̥uhasthāshramamān hovān
chhatān ekadesh ātmānun dhyān karī shake chhe. niyamasār bhakti-adhikāranā pratham
shlokamān ja kundakundaāchārya kahe chhe ke shrāvak ho ke muni ho te banne nishchayaratnatrayanī
bhakti kare chhe. māṭe siddha thāy chhe ke shrāvakane paṇ potānā nishchay shuddharatnatrayanun dhyān
hoy chhe ane tenī pragaṭ dashā paṇ hoy chhe. mātra munine ja sāchun dhyān hoy evun
nathī, shrāvakane paṇ ekadesh dhyān hoy chhe.
bhagavān ātmā ek samayamān pūrṇānand prabhu chhe tenī antar anubhavapūrvak draṣhṭi
karavī ane svarūpamān sthir thavun te nishchayaratnatrayanī bhakti chhe. āvī bhakti, ekadesh
shrāvakane paṇ hoy chhe. sarvārthasiddhinā chaturtha guṇasthānavartī devo karatā paṇ jenī shānti
vadhī gaī chhe te shrāvak bhale strī-kuṭumbanī vachche ho, rājyabhog bhogavato ho,
viṣhayabhoganī vāsanā paṇ ho parantu te shrāvak svabhāvanā āshraye shuddha
nishchayaratnatrayanī bhakti kare chhe.
bhāī! tun vastunun svarūp samaj! paramānandanī mūrti, paramātmasvarūpanī antar
nishchay svāshrit draṣhṭi te nishchay shuddhi ane sāt tattvanī shraddhā te vyavahār chhe.
gnānasvabhāvanun gnān karavun-svasamvedan karavun te nishchay ane shāstragnān karavun te
parāshrit vyavahār chhe. potānā

Page 178 of 238
PDF/HTML Page 189 of 249
single page version

background image
178] [hun
svarūpanī draṣhṭi-gnānapūrvak sthiratā karavī te nishchayachāritra chhe. āvī nishchayaratnatrayanī bhakti
shrāvakane hoy chhe. are! chothā guṇasthānamān paṇ muktasvarūp ātmānun jyān bhān thāy chhe
ane nirvikalpa pratīti thāy chhe, to shrāvakane to be kaṣhāyano nāsh thavāthī shānti visheṣh vadhī
jāy chhe. ā svabhāvanā āshraye pragaṭ thayelī shāntine ahīn shuddha nishchayaratnatray kahel chhe.
nirvāṇano sākṣhāt upāy to nirgranthapad chhe. aho! alaukik vāt chhe. antaramān
traṇ kaṣhāyanā abhāvarūp nirgranthabhāv ane bahāramān dravyaliṅg paṇ nirgranth hoy te
antar-bāhya nirgranthadashā sākṣhāt mokṣhano upāy chhe.
samyagdraṣhṭine svabhāvamān ja sukh chhe ane īndriyanā viṣhayomān sukh nathī evī
draḍh pratīti hovā chhatān, īndriyanā viṣhayomān āsakti rahe chhe. kem ke āsakti thavī te
chāritrano doṣh chhe ane īndriy viṣhayomān sukh chhe em mānavun te mithyātvano doṣh chhe.
samyagdraṣhṭine traṇakāḷ traṇalokamān ek potānā ātmā sivāy kyāy sukhabuddhi thatī
nathī. jyān sukh hoy tyān sukhabuddhi hoy ke jyān sukh na hoy tyān sukhabuddhi hoy?
potāno ānand to potāmān chhe, puṇya-pāp bhāvamān potāno ānand nathī-evī shraddhā
dharmīne pratham draṣhṭimān ja thaī jāy chhe.
dharmīe āvī shraddhā hovā chhatān paṇ haju pāñch īndriyanā viṣhayo pratyethī
lālasā chhūṭatī nathī, āsakti chhūṭatī nathī. tyān sudhī gr̥uhasthāshramamān strī, kuṭumb sāthe
rahīne yathāshakti ātmānun manan kare chhe. antaramān visheṣh sthir thavānī shakti na hoy
ane bahārathī badhun chhoḍīne besī jāy to pachhī haṭhathī pariṣhah ādi sahan kare, bojo
vadhī jāy. kem ke antar shakti to chhe nahi.
āthī ja kundakund-āchārye mulāchāramān ek jagyāe lakhyun chhe ke jo bhāī! tārī
draṣhṭi samyak thaī chhe to tārā samyagdarshanamān doṣh na lāge te māṭe barābar dhyān
rākhaje. āsakti na chhūṭe to lagna karī leje paṇ mithyādraṣhṭi sādhuno saṅg kadāpi na
karīsh. kem ke lagna karavā te chāritrano doṣh chhe paṇ mithyāshraddhāvantanā saṅgamān chaḍavāthī
potānī shraddhā mithyā thaī jāy to te shraddhāthī ja bhraṣhṭa thaī jāy.
shrotāḥ-are! paṇ santo ām lagna karavānun kahe?
pūjya gurudev-are bhāī! teno artha samajavo joīe. munine to vivāh ādi
kāryono nav-nav koṭīe tyāg hoy chhe. man-vachan-kāyāthī evā kāryo kare nahi,
karāve nahi ane karatāne anumode nahi. paṇ ahīn to mithyātvathī bachavā māṭe ā
vāt kahī chhe. mithyādarshananun pāp chāritradoṣhathī ghaṇun moṭun chhe. paṇ lokone mithyādarshananun
pāp ane samyagdarshanarūp dharmanī shun kimmat chhe tenī khabar ja nathī.
‘सिज्झंति चरियभट्ठा दंसणभट्ठा ण सिज्झंति।’ strīnā saṅgamān chāritrano
doṣh lāgashe, shraddhāno doṣh nahi lāge. jyāre jenī draṣhṭi ja viparīt chhe evā bhale
sādhu hoy paṇ tenā saṅgathī samakitīnī shraddhā paṇ viparīt thaī jāy to shraddhāno
moṭo doṣh lāge chhe. mūlāchāramān

Page 179 of 238
PDF/HTML Page 190 of 249
single page version

background image
paramātmā] [179
munirājano kahevāno āshay ā chhe. strīnā saṅgamān pāḍavāno āshay nathī.
brahmasvarūpamān līn thanārā ātma-ānandī munirāj ām kahe chhe to teno āshay
barābar samajavo joīe.
ahīn yogīndradev paṇ e ja kahe chhe ke jo tun samyagdraṣhṭi chho paṇ tane viṣhayanī
āsakti na chhūṭatī hoy to gr̥uhasthāshramamān rahīne yathāshakti ātmānun manan kar! nishchay
shraddhā-gnān-sthiratārūp ratnatrayanī bhakti kar! dhyān kar! ane jyāre tane manathī
āsakti paṇ chhūṭī jāy tyāre munipaṇun aṅgīkār karaje. munipaṇun-chāritra ja kharekhar
mokṣhanun sākṣhāt kāraṇ chhe, māṭe jyāre tane ātmikasukhano prem vadhī jāy ane tenā
sivāy badhā viṣhayonā ras phīkkā lāge, kyāy āsakti na thāy tyāre jitendriy thaīne
nirantar ātmānā mananamān lāgī jaje arthāt muni thaī svarūpamān līn thaje.
ahīn ātmānushāsanano ādhār āpyo chhe ke guṇabhadrasvāmī lakhe chhe ke ‘ātmagnānī
munine yogya chhe ke te vāramvār samyaggnānano abhyās phelāvatā rahe.’ chaitanyajyot
ātmānī draṣhṭipūrvak gnānano vikās kare eṭale ke ātmānī sarva shakti-ānand, shānti, vīrya
ādino vikās thāy tem rāg ghaṭāḍe ane gnān phelāve te munine yogya kārya chhe.
bhāī! mokṣhane to āvo nirālambī mārga chhe. nishchayamokṣhamārgane vyavahār
mokṣhamārganun paṇ avalamban nathī.
jem kaḷīno vikās thaīne phūl khīle chhe tem param pāriṇāmik svabhāvabhāv
shaktirūpe chhe temān ekāgra thaīne paryāyamān vikās karo. anant shaktione paryāyamān khīlavo
ane rāg-dveṣh na karatān samatābhāvathī ātmāne dhyāvo. kāraṇ ke paramānandamūrti ātmānun
dhyān karavun te ja mokṣhano mārga chhe. dravyasaṅgrah-47 gāthāmān paṇ ā ja vāt mūkī chhe.
aho! game te shāstra juo, chāre bājue āchāryoe ek ja vītarāgano
mokṣhamārga spaṣhṭa karīne mūkayo chhe. vītarāgī mokṣhamārganā ḍhaṇḍherā pīṭayā chhe.
86 gāthā pūrī thaī, have 87 mī gāthāmān yogīndu munirāj kahe chhe ke ‘sahaj
svarūpamān ramaṇ kar! bandh-mokṣhano vikalpa chhoḍī de.’
जइ बद्धउ मुक्कउ मुणहि तो बंधियहि णिभंतु ।
सहज–सरुवइ जइ रमहि तो पावहि सिव संतु ।। ८७।।
bandh-mokṣhanā pakṣhathī nishchay tun bandhāy,
sahajasvarūpe jo rame, to shivasukharūp thāy.
87.
āhāhā...! bhagavān ātmā! jo tun bandh-mokṣhanī kalpanā karīsh to tun
niḥsandeh bandhāīsh. ā mane rāg thāy chhe te chhūṭashe to mokṣha thashe evo vikalpa chhe te
bandhanun kāraṇ chhe. sahajātmasvarūp-ekasvarūpanun dhyān te mokṣhanun kāraṇ chhe.
bhāī! tun bandh ane mokṣha e be paryāyadraṣhṭithī jovā jaīsh to tun niyamathī
bandhāīsh. ā yogasār chhe ne! yogasvarūpamān ekākār thaīne bandh-mokṣhanā paṇ vikalpa na

Page 180 of 238
PDF/HTML Page 191 of 249
single page version

background image
180] [hun
karavā tenun nām yogasār chhe. āchāryadev kaḍakabhāṣhāmān kahe chhe ke ‘niyamathī bandhāīsh.’
bandh ane mokṣha e vichār bhale shubhavikalpa chhe paṇ vikalpa chhe te ja bandhanun kāraṇ chhe.
are! paṇ āmān ek paṇ jīvano ghāt to nathī karyo chhatān bandhan?-hā, jīvano ghāt
bandhanun kāraṇ nathī, vikalpa bandhanun kāraṇ chhe. paryāyadraṣhṭi-vyavahāranayano āshray karavāthī
bandh thāy chhe.
jīvanun mokṣhanun prayojan paryāyanā lakṣhathī siddha thatun nathī kem ke nirmaḷ
paryāyamānthī paṇ navī paryāy utpanna thatī nathī. niyamasār pa0 mī gāthāmān kṣhāyik
samyagdarshanane paṇ paradravya kahyun chhe. kem?-ke jem paradravyamānthī potānī nirmaḷ paryāy
utpanna thatī nathī tem potānī nirmaḷ paryāyamānthī paṇ navī nirmaḷ paryāy utpanna
thatī nathī te apekṣhāthī uday, upasham, kṣhayopasham, kṣhāyik chārey paryāyane paradravya kahī
chhe. navī paryāy utpanna thavānun sthān ek dhruvasvabhāv chhe te svadravya chhe.
vāstavik tattvanā khyāl vagar koīnun kalyāṇ thāy tem nathī. kemake kalyāṇanī
khāṇ ja ātmā pote chhe, tenī ekarūp draṣhṭi thayā vinā kalyāṇanun bīj kyāthī ūge?
ahīn to āchārya kahe chhe ke nirvāṇano upāy ek shuddhātmānubhav ja chhe. jyān
mananā vichār vikalpa badhun bandh thaī jāy chhe ane svānubhavano prakāsh thāy chhe tene
nirvikalpa samādhi kahe chhe. samyak darshan-gnān chāritramān rāg rahit vītarāgī shānti chhe
te nirvikalpa samādhi chhe. te ja mokṣhano mārga chhe.
bhāī! vāt to kaṭhaṇ chhe paṇ tun samajavāno prayatna kar! nay, nikṣhep,
pramāṇanā vikalpane chhoḍīne ekarūp nij paramātmā upar draṣhṭi de ane temān līnatā kar
to tāro nirvāṇ thashe ja thashe. jem āgaḷ kahyun ke tun vikalpathī niḥbhrāntapaṇe bandhāīsh
ja tem ahīn kahe chhe ke svarūpamān draṣhṭi-gnān ane līnatā kar! tun niḥshaṅkapaṇe nirvāṇ
pāmīsh. jem ṭhaṇḍun hīm vanane bāḷī nākhe chhe tem tārī akaṣhāy shānti sansārane bāḷī
nākhashe, tāro nirvāṇ thashe.
bhaktimān āve chhe ke ‘upasham ras varase re prabhu tārā nayanamān.’ upasham
eṭale akaṣhāy shānti ane tenī pūrṇatā te vītarāg. ātmā akaṣhāyasvarūp chhe evo
akaṣhāyabhāv paryāyamān pragaṭ thavo te upashamabhāv chhe.
prabhu! ā badhī vāto bhāṣhāmān to sahelī lāge chhe paṇ tenī prāpti māṭe
puruṣhārthanī ugratā joīe chhe ho! bhāṣhāmān kāī bhāvo āvī jatā nathī. puruṣhārtha
karatān e bhāvo pragaṭ thāy chhe.
bandh-mokṣhano vichār e paṇ rāg chhe, bandhanun kāraṇ chhe.
shrotāḥ-paṇ prabhu! vichār e to gnānanī paryāy chhe ne?
bhāī! e chhe gnānanī paryāy, paṇ sāthe je rāg āve chhe, bhed paḍe chhe te bandhanun

Page 181 of 238
PDF/HTML Page 192 of 249
single page version

background image
paramātmā] [181
kāraṇ chhe. samayasār-kaḷashamān rājamalajīe ā vāt līdhī chhe. ‘vichār suddhā bandhanun
kāraṇ chhe.’ tyān gnānane bandhanun kāraṇ nathī kahyun paṇ gnān rāgamān-bhedamān rokāy jāy chhe
tenun nām vichār chhe ane te bandhanun kāraṇ chhe. hun manuṣhya chhun, bhavya chhun, samyagdraṣhṭi chhun
ādi, guṇasthān, mārgaṇāsthānanā vichār, karmonā āsravabhāvano vichār, chāre prakāranā
bandhano vichār, samvar-nirjarānā kāraṇono vichār ādi badhān vichāro vyavahāranay dvārā
chañchal chhe. te shubhopayog chhe. nishchay ja satya chhe. vyavahār upachār chhe.
paryāy kṣhaṇik chhe paṇ duḥkhadāyak nathī. paṇ temān vikalpa ūṭhe chhe te duḥkhadāyak
chhe. kevaḷagnān paṇ paryāy chhe. kṣhaṇik chhe paṇ duḥkhadāyak nathī. māṭe je duḥkhadāyak chhe
evā vikalpo chhoḍavā lāyak chhe. paryāyanun kṣhaṇikapaṇun duḥkhadāyak nathī paṇ temān je
rāg-dveṣhanā vikalpa ūṭhe chhe te gnātā-draṣhṭā svabhāvane ḍakhalarūpe chhe māṭe duḥkharūp chhe.
bhagavānano mārag bhāī! ātmāno mārag chhe, temān kāī pheraphār chāle nahi.
āṅkhanī pāmpaṇamān thoḍī raj samāy paṇ āmān kāī na samāy. rāgarahitapaṇe bhedanun
gnān karavun te duḥkhanun kāraṇ nathī, te to svabhāv chhe, paṇ je rāgī chhe te bhedanun gnān
karavā jāy chhe tyān tene vikalpa ūṭhe te duḥkhanun kāraṇ chhe. bhedanun gnān duḥkhanun kāraṇ
hoy to to sarvagnane paṇ duḥkh thavun joīe, paṇ em nathī. vikalpa duḥkhanun kāraṇ chhe.
have ahīn koī prashna kare chhe ke paryāy to dravyano ja bhed chhe, avastu to nathī,
to tene vyavahār kem kahī shakāy?
tene guru uttar āpe chhe ke bhāī! tārī vāt sāchī chhe, paṇ ahīn dravyadraṣhṭithī
abhedane pradhān karīne upadesh chhe. abhedadraṣhṭimān bhedane gauṇ karavāthī abhed sārī rīte
mālum paḍī shake chhe. sarāgīne bhedadraṣhṭimān vikalpa rahyā kare chhe, māṭe jyān sudhī rāg
maṭe nahi tyān sudhī bhedane gauṇ karī abhedane mukhya karavāmān āvyo chhe. vītarāg thayā
pachhī to bhedābhed vastuno gnātā thaī jāy chhe.
bhagavān to ek dravyanā anant guṇ, ek guṇanī anantī paryāy ane ek
paryāyanā anant avibhāgapratichchhed ādi badhān bhedane ek samayamān jāṇe chhe paṇ
temane rāg thato nathī. māṭe bhedanun gnān rāganun kāraṇ nathī paṇ rāgīne bhedanun lakṣha
karavāthī rāg thāy chhe. rāgī ekarūp svabhāvane jāṇe tyāre nirvikalpa thaī jāy chhe
ane bhedane jāṇe tyāre tene rāg thāy chhe, tenun kāraṇ rāgī chhe māṭe rāg thāy chhe.
māṭe kahyun chhe ke vītarāgadashā prāpta karavā māṭe rāgīe vyavahāranayanun lakṣha chhoḍī
nishchayanayathī potāne ane parane jāṇavā joīe.
ā jīv ūndho paḍayo anant tīrthaṅkaro āve topaṇ na phare tevo chhe ane savaḷo
paḍayo anant pariṣhah āve topaṇ na ḍage tevo chhe, eṭale ja anubhav prakāshamān kahyun
chhe ke bhagavān! tārī shuddhatā to moṭī chhe paṇ tārī ashuddhatā paṇ moṭī chhe.

Page 182 of 238
PDF/HTML Page 193 of 249
single page version

background image
182] [hun
samyagdraṣhṭi-gnānī potānā svabhāvamān eṭalān draḍh chhe ke game teṭalān pariṣhaho
āve, ākhī duniyā pharī jāy topaṇ gnānī potānī draṣhṭi ane sthiratāthī ḍagatā
nathī.
gnānī paṇ shāstra vāñche, vichāre, upadesh āpe, upayog na ṭake to
vyavahāranayanā vichār paṇ kare paṇ bhāvanā ek ja hoy ke hun kem shīghra svānubhavamān
pahoñchī jāun. gnānīne paṇ jeṭalo rāg hoy chhe teṭalo bandh paṇ hoy chhe. jeṭalo
abuddhipūrvakano rāg chhe teṭalo bandh anubhavakāḷe paṇ thāy chhe. pratham anubhav thatān ja
pūrṇa sthiratā thatī nathī tethī jeṭalī asthiratā chhe teṭalo gnānīne paṇ bandh to thāy
chhe. gnānīne abandh kahyā chhe e to dravyadraṣhṭithī kahyā chhe paṇ paryāyamān rāg bākī chhe
paṇ paryāyamān rāg bākī chhe teṭalo bandh to dashamā guṇasthān sudhī hoy chhe māṭe
gnānīne paṇ shrīguru kahe chhe ke tane shubharāg bhale ho paṇ bhāvanā to hun antaramān kem
sthir thāun e ja rākhavī, te ja mokṣhano upāy chhe.
* je sharīr duṣhṭa ācharaṇathī upārjit karmarūpī
kārīgar dvārā rachavāmān āvyun chhe, jenā sāndhā ane bandhano
nindya chhe, jenī sthiti vināsh sahit chhe arthāt je vinashvar
chhe, je rogādi doṣho, sāt dhātuo ane maḷathī paripūrṇa
chhe, ane je naṣhṭa thavānun chhe, tenī sāthe jo ādhi (mānasik
chintā), rog, vr̥uddhāvasthā ane maraṇ ādi rahetā hoy
to emān koī āshcharya nathī. parantu āshcharya to kevaḷ emān
chhe ke vidvān manuṣhya paṇ te sharīramān sthiratā shodhe chhe. pa8
(shrī padmanandi-pañchavinshati)

Page 183 of 238
PDF/HTML Page 194 of 249
single page version

background image
paramātmā] [183
[pravachan nan. 3p]
nij–paramātmānī draṣhṭi karatān paryāyamān
muktino prārambh
[shrī yogasār shāstra upar param pūjya gurudevashrīnun pravachan, tā 1p-7-66]
ā shrī yogasār shāstra chhe. munirāj yogīndradeve ā shāstranī rachanā karī chhe.
temān āpaṇe 88 gāthā sudhī pahoñchyā chhīe.
सम्माइट्ठी–जीवडहं दुग्गइ–गमणु ण होइ
जइ जाइ वि तो दोसु णवि पुव्व–क्किउ खवणेइ ।। ८८।।
samyagdraṣhṭi jīvane durgati gaman na thāy;
kadī jāy to doṣh nahi, pūrva karma kṣhay thāy. 88.
samyagdraṣhṭi jīvanun gaman halakī gatiomān hotun nathī. kemake samyagdraṣhṭine draṣhṭimān
potānā pūrṇa svabhāvano ja ādar chhe ane sansār taraph upekṣhābhāv chhe. ek potānā
shuddhasvabhāvanun ja grahaṇ chhe, bākī shubh vikalpathī māṇḍīne ākhā sansār pratye gnānīne
grahaṇabuddhi nathī, ādar nathī. tethī gnānī halakī gatimān jatān ja nathī. chhatān kadāchit
jāy topaṇ temān gnānīne hānī nathī. temanā pūrvakr̥ut kamano kṣhay thaī jāy chhe.
shrotāḥ- samyagdraṣhṭi kone kahevāy?
pūjya gurudevaḥ- jene ātmānā shuddha svabhāvanī gāḍh ruchi chhe ane atīndriy
sukhano param prem chhe te samyagdraṣhṭi chhe. tene ākhā sansār taraphathī antarathī ruchi-prem
ūḍī gayā hoy chhe. āvā gnānīne draḍh pratīti hoy chhe ke mārī shānti ane ānand pāse
badhun tuchchha chhe. shubharāgamān paṇ māro ānand nathī, to bīje kyān hoy? āvā draḍh
pratītivant gnānī muktinā pathik chhe-chhūṭavānī dishāe chālanārā chhe.
mokṣhasvarūp ātmānī jene ruchi ane pratīt thaī te mokṣhano pathik chhe. ātmā
vastusvabhāve rāg, sharīr ke karmathī kadāpi bandhāṇo ja nathī. ek samayanī paryāyamān
rāg chhe paṇ jeṇe paryāy uparathī draṣhṭi uṭhāvī līdhī ane svabhāvadraṣhṭi karī tene
muktasvabhāv ja jaṇāshe. te paryāyamān paṇ muktasvabhāvanā panthe ja chhe.
bhagavān ātmāmān rāg ane karmano sambandh kyān chhe? vastu to pūrṇa mukta chhe
ane samyagdraṣhṭinī draṣhṭi muktasvabhāv upar ja chhe. draṣhṭi muktasvabhāv upar chhe tyān
rāg, karmanun nimitta, bandhanī paryāy ādinun gnān rahe chhe paṇ teno ādar raheto nathī.
bhavarahit svabhāvanī draṣhṭi thatān gnānīne pūchhavā javun paḍatun nathī ke he bhagavān!

Page 184 of 238
PDF/HTML Page 195 of 249
single page version

background image
184] [hun
have māre keṭalā bhav chhe? are, hun to bhavarahit vastu chhun ne! māre bhavano parichay ja
nathī. vastu eṭale anantaguṇano sār-rasakas evī chījane bhavano parichay ja nathī.
paryāyamān bhavano parichay chhe paṇ draṣhṭi paryāyane svīkāratī ja nathī.
jeṇe potānī draṣhṭimān dharmadhārak dharmīne dhārī līdho, tenī draṣhṭimān bhav chhe ja nahi
ane tenī paryāyanī gati paṇ bhavanā abhāv taraph thavā lāgī chhe te niḥsandeh thaī gayo
chhe ke māre have bhav chhe ja nahi. ek be bhav chhe te mārā puruṣhārthanī kamīne kāraṇe-rāgane
kāraṇe chhe, te mārā gnānanun gney chhe, mārun svarūp nathī, teno hun svāmī nathī. hun to mārā
sahajātmasvarūp pūrṇānandano nāth svāmī chhun em gnānī jāṇe chhe. samyaktvanī mahimā keṭalī
chhe te āgaḷ ratnakaraṇḍ-shrāvakāchāranī be gāthānā ādhāre kaheshe.
pūrṇānandasvarūp vastu te mārī chīj chhe ane hun teno svāmī chhun. mārī ek
samayanī paryāyamān doṣh chhe bākī ākho ātmā nirdoṣh piṇḍ chhe. e ek samayanā
doṣhanī jeṇe ruchi chhoḍī ane pūrṇānand svabhāvamān ruchi joḍī te mokṣhano ja pathik chhe.
bhagavān kahe chhe māṭe hun pūrṇa chhun em nahi paṇ potāne niḥsandeh pratīti thaī jāy chhe
ke ‘hun to pūrṇa chhun, doṣh te mārun trikāḷī svarūp nathī.’ jem vastu kyārey paḍatī nathī
tem vastunī draṣhṭi thaī te paṇ kadī paḍatī nathī, ane jene paḍavānī shaṅkā paḍe chhe tene
dhruvanī draṣhṭi paṇ rahetī nathī.
samantabhadra-āchārye ratnakaraṇḍ-shrāvakāchāramān samyagdraṣhṭine tenī svasanmukh chālatī
dhārāno karṇadhār kahyo chhe. karṇadhār eṭale khevaṭiyo, nāvaḍiyo kahyo chhe. sansārasamudrathī
pār karanāro nāvaḍiyo chhe. samyagdarshananī ghaṇī mahimā karī chhe ke samyagdarshan vinā
samyaggnān nathī, samyakchāritra nathī. samyagdarshan thayun eṭale to sarvasva thaī gayun.
samyagdraṣhṭi sansār taraph pīṭh rākhe chhe, eṭale shun?-ke vikalpa ādithī upekṣhā
rākhe chhe, ane nirvikalpa svabhāvanī apekṣhā rākhe chhe. jem mākhī jevun chaurendriy prāṇī
paṇ jyān mīṭhās lāge tyānthī khasatun nathī ane jyān mīṭhās nathī tyān besatun nathī.
phaṭakaḍī upar mākhī besatī nathī ane sākaramān mīṭhās āve chhe tyānthī uḍatī nathī tem
ātmā sākaranī jem atīndriy ānandano rasakand-ḍhagalo chhe tyān jenī draṣhṭi paḍī chhe te
samyagdraṣhṭinī draṣhṭi tyānthī khasatī nathī. ānandaghanajī paṇ kahe chhe ne ke ‘chākhe ras kyon
karī chhūṭe?’ ekavār ras chākhyā pachhī kem karīne chhūṭe? dharmīe atīndriy ānandano
ras chākhyo pachhī devatānī ṭoḷī āvīne kahe ke āmān ras nathī topaṇ gnānī kahe chhe
ke men anubhav karyo chhe temān pher nathī. gnānīne potānā anubhavamān shaṅkā paḍatī nathī.
gnānīne svabhāv pratye samveg chhe. ane parabhāv-sansār pratye nirveg chhe.
svabhāvanī ruchi thaī chhe tethī vīrya paṇ te taraph ja kām kare chhe, kemake ‘ruchi
anuyāyī vīrya.’ ane gnānīne sansār, sharīr ane bhogothī virakti thaī jāy chhe.
sansāramān chārey gatimān ākuḷatā chhe, sharīr kārāgr̥uh samān chhe ane īndriyonā
bhogo atr̥uptikārī chhe em jāṇīne gnānīne vairāgya thāy chhe.

Page 185 of 238
PDF/HTML Page 196 of 249
single page version

background image
paramātmā] [18p
gnānīne bhogādino thoḍo rāg āvī jāy chhe paṇ teno khed thāy chhe, pote
potānā rāganī nindā kare chhe, guru pāse garhaṇā kare chhe.
svāmīkārtikey munirāj kahe chhe ke jene ātmānun bhān thayun ane
anantānubandhīno nāsh thayo te dharmī paryāyamān potāne tuchchha dekhe chhe. are! kyān
bhagavānanī kevaḷagnānanī dashā ane kyān munionī prachur svasamvedananī dashā! tenī
pāse mārī paryāyamān to bahu kamī chhe-hun pāmar chhun.
samayasār pa mī gāthāmān kundakundāchārye paṇ kahyun chhe ke sarvagna bhagavānathī māṇḍīne
amārā guruparyant badhān antar nimagna chhe. temaṇe amārā upar kr̥upā karīne upadesh āpyo
ke ‘bhagavān! tun shuddha chho’ ā sāmbhaḷī amane prachur svasamvedan pragaṭ thayun. kundakund
āchārye em na līdhun ke amārī pātratā joīne gurue upadesh āpyo, paṇ gurue kr̥upā
karīne 12 aṅganā sārarūp ‘tun shuddhātmā chho’ evo upadesh āpyo em līdhun.
shuddha chaitanya taraph jeno jhukāv chhe tene rāg taraph nindā-garhaṇā thāy ja. e tenun
lakṣhaṇ chhe. em na hoy ke rāg bhale āvyo. dharmīne sadāy akaṣhāyabhāvanī jāgr̥uti rahe
chhe ane jinendradev, nirgranth guru ane jinavāṇīnī gāḍh bhakti kare chhe, stuti, vandanā,
pūjā, svādhyāy paṇ kare chhe. ā badhā shubhabhāv sahakārī nimitta chhe em dharmī jāṇe chhe.
dharmīne sādharmī bhāī-bahen pratye vātsalya āve chhe. sādharmīnī visheṣh dashā
joīne dveṣh nathī āvato paṇ em thāy chhe ke ahā! dhanya avatār! māre paṇ āvī
dashā pragaṭ karavī chhe. ratnakaraṇḍ-shrāvakāchāramān āve chhe ke dharma dharmī vinā hoto nathī.
to jene dharmī upar prem nathī tene dharma upar paṇ prem nathī.
samyagdraṣhṭi koī sāthe anyāyayukta vyavahār karatān nathī. samyagdraṣhṭine 41
prakr̥itino bandh thato nathī. te to dev ane manuṣhyagatimān ja janme chhe. kadāchit
samyagdarshan pahelān narak, tiryañchagatino bandh thaī gayo hoy to tyān paṇ samabhāvathī
duḥkh sahan karī le chhe. samyagdraṣhṭine ‘bāhir nārakīkr̥ut duḥkh bhogat, antar sukharas
gaṭāgaṭī.’ jeṭalo kaṣhāyabhāv chhe teṭalun gnānīne duḥkh thāy chhe paṇ tene gauṇ karīne
atīndriy svabhāvanī mukhyatāthī ānandane vede chhe tethī ja samyagdraṣhṭi narakamān hoy
topaṇ sukhī chhe ane mithyādraṣhṭi navamī graiveyakamān hoy topaṇ duḥkhī chhe.
samyagdarshan thayā pahelān āyuṣhya bandhāī gayun hoy to samyagdraṣhṭi kadāchit
narakamān jāy tene pūrvakr̥ut karmonī ane ashuddhabhāvanī nirjarā thāy chhe ane navā karma
bandhātā nathī. samyagdraṣhṭine pūrṇānand svabhāvanī ja mukhyatā hovāthī samyagdarshan sūrya
ūgyo hovāthī avratī hovā chhatān evā pāp nathī bāndhato ke jethī te nārakī, tiryañch,
strī, napunsak thāy ke nīch gati ādi dashāne prāpta thāy.
samyagdraṣhṭi akhaṇḍit pratāpavant hoy chhe, vidyāvant hoy chhe, jashavant hoy chhe.

Page 186 of 238
PDF/HTML Page 197 of 249
single page version

background image
186] [hun
samyagdraṣhṭine shuddhinī vr̥uddhi thatī jāy chhe. puṇya paṇ vadhatān jāy chhe ane samyagdraṣhṭino
puruṣhārtha paṇ vadhato jāy chhe.
samyagdraṣhṭi sadā vijayavant hoy chhe. samyagdraṣhṭi kahe chhe ke amāro ja vijay chhe,
ame kadī pāchhā paḍīe tem nathī. rāg ane karma amane harāvī shake tem nathī.
samyagdraṣhṭinī bhāvanā evī joradār hoy chhe ke puruṣhārtha karīne kyāre chāritra pragaṭ karun
ane kevaḷagnān laun? tene evī shaṅkā na hoy ke karma mane herān karashe to! bhav hashe
to! evī shaṅkā na hoy.
jeṇe potānā ātmāne mukhya karyo chhe tevā samyagdraṣhṭi bahāramān paṇ badhāmān
mukhya gaṇāy chhe. jem hīrā kothaḷāmān na rakhāy, makhamalanī ḍabīmān ja hīrā rakhāy.
tem samyagdraṣhṭi puṇyavant mātā-pitāne tyān ja janma le. halakā ghare na janme.
samyaktvanī bhūmikāmān je puṇya bandhāy chhe tevun puṇya mithyātva bhūmikāmān anantakāḷamān
kyārey bandhātun nathī. samyagdraṣhṭinā puṇyanī jāt ja judī hoy.
have yogīndu munirāj kahe chhe ke sarva vyavahārane chhoḍīne svarūpamān ramaṇ kar!
jene svabhāvamān ekatā thaī chhe te samyagdraṣhṭi, draṣhṭi apekṣhāe rāgathī mukta ja
chhe. gnānīne draṣhṭimān ke draṣhṭinā viṣhayamān kyāy vyavahār nathī. vyavahār chhe kharo paṇ
jem paradravya chhe tem vyavahār chhe.
prabhu-ātmāmān traṇakāḷanā samay karatān anantaguṇā guṇo chhe temān samyagdraṣhṭi
ramaṇ kare chhe ane shīghra sansārathī pār thaī jāy chhe.
loko chopaḍāmān lakhe chhe ke ‘lābh savāyā’ e to dhūḷanā lābhanī vāt chhe.
samyagdraṣhṭi to potānā anantaguṇonī shuddhimān vr̥uddhi thāy temān potāne lābh māne chhe.
e lābh savāyo nahi paṇ anantaguṇo chhe.
hun vastue sarva shuddha-paripūrṇa shuddha chhun. draṣhṭino viṣhay dravya chhe tethī draṣhṭi pūrṇano
ja svīkār kare chhe. banārasīdās lakhe chhe ke ‘siddha samān sadā pad mero.’
vyavahāradraṣhṭimān karmano sanyog chhe paṇ te to tyāgavā yogya chhe.
gnānī sansāramān ek kṣhaṇ paṇ rahevā māgatā nathī. ek chaitanya ja sharaṇarūp chhe
bākī sansāramān koī sharaṇarūp nathī. keṭalāk varṣho pahelān ek banāv banyo hato.
pa00-600 māṇasono kāphalo jaṅgalamān thaīne nīkaḷ‌yo hato, tyān jaṅgalamān be juvān,
chhokarāne kolerā thaī gayo, chālavānī shakti nahi, tene koṇ ūñchake? sagā mā-bāp
beyane ekalā jaṅgalamān chhoḍīne badhān sāthe chālyā gayā! koṇ sharaṇ chhe?
samyagdraṣhṭine sakal chāritra nathī paṇ chāritranī pratīti barābar thaī gaī chhe ke
svarūpamān ramaṇatā te chāritra chhe ane chāritra vinā muktino bījo koī upāy nathī.
samyagdraṣhṭi badho vyavahār chhoḍī svarūpanun dhyān kare chhe, anubhav kare chhe ane temān ja sthir

Page 187 of 238
PDF/HTML Page 198 of 249
single page version

background image
paramātmā] [187
thavā jevun chhe em māne chhe. svarūpathī bahār nīkaḷavun te duḥkh chhe, rog chhe, shok chhe paṇ
sthir thaī shaktun nathī tethī bahār vyavahāramān āve chhe. sādhu paṇ svarūpamān upayog na
ṭake tyāre svādhyāy stuti-sanyam-prabhāvanā ādi shubh vyavahāramān āve chhe paṇ
sukharūp to svarūpalīnatā ja chhe em māne chhe. bahār vyavahāramān temane honsh āvatī
nathī, ullasit vīrya to svabhāv taraph ḍhaḷelun chhe. tethī vyavahāramān udāsīnatā chhe,
ādar nathī.
munine jem jem ātmadhyānanī shakti vadhatī jāy chhe tem tem vyavahār chhūṭato
jāy chhe. munirājane eṭale shuddhi to pragaṭī ja gaī chhe ke antarmuhūrtathī vadhu samay bahār
upayog joḍatā nathī. vikalpa āve chhe paṇ temān tatparatā nathī. kamajorīthī āve chhe
paṇ bhāvanā to vāramvār shuddha svarūpamān ṭharī javānī rahe chhe. vikalpa āve chhe teno
khed thāy chhe. jayadhavalamān āve chhe ke shuddha upayoganī pratignā karī chhe chhatān āhārano
rāg āvyo temān mārī pratignāno bhaṅg thāy chhe māṭe hun pharī shuddha upayoganī pratignā
karun chhun. māre to shuddha-upayogamān ja rahevun chhe aho! āvī dashā te yathārtha mokṣhamārga chhe,
svarūp līnatā te ja mokṣhano upāy chhe. temān vachche vyavahāranā vikalpa āve paṇ te
bandhanun kāraṇ chhe, tenāthī dūr thāv.
samyagdraṣhṭi-tattvagnānī dravya-kṣhetra-kāḷ-bhāv joīne potāno sahaj puruṣhārtha kām
kare te joīne pratignā kare chhe. lokonī sāthe vegamān āvīne koī jātanī pratignā karatā
nathī. jyān sudhī sahaj vairāgya na āve tyān sudhī shrāvakapaṇe rahīne potānā pariṇām
anusār darshanapratimā ādinun pālan kare chhe ane ātmānubhav māṭe vadhu ne vadhu samay
meḷavatā rahe chhe.
mokṣhapāhuḍamān kundakund āchārya kahe chhe ke-
potānā shuddha dravyanī ruchi thavī te sugati chhe paradravya, parabhāvanī ruchi thavī te
durgati chhe. durgati nām potānā svabhāvathī viparīt gati chhe.
yogīndu munirāj devasen āchāryakr̥ut tattvasārano ādhār āpe chhe ke jyān
sudhī jīv paradravyanā vyavahāramān rahe chhe tyān sudhī bhavya jīv kaṭhaṇ-kaṭhaṇ tap karato
hoy topaṇ mokṣha pāmato nathī ane je potānā shraddhā-gnān-chāritramān svabhāvano
lābh meḷave chhe te shīghra muktine prāpta thāy chhe.

Page 188 of 238
PDF/HTML Page 199 of 249
single page version

background image
188] [hun
[pravachan nan. 36]
nij–paramātma–āshrit nishchay
anya sarva vyavahār
[shrī yogasār upar param pūjya gurudevashrīnun pravachan, tā. 16-7-66]
shrī yogīndu munirājakr̥ut ā yogasār shāstra chāle chhe. temān ahīn 89 mī
gāthā chāle chhe. samyagdraṣhṭi jīv paravyavahār chhoḍīne potānā shuddha svabhāvano āshray
laīne temān līn thāy chhe e ja ek mokṣhano mārga chhe, e vāt chāle chhe.
अप्प सरूवहं [–सरूवइ?] जो रमइ छंडिवि सहु ववहारु ।
सो सम्माइठ्ठी हवइ लहु पावइ भवपारु
।। ८९।।
ātmasvarūpe je rahe, tajī sakaḷ vyavahār;
samyagdraṣhṭi jīv te, shīghra kare bhavapār.
89.
ek ek shabdamān munirāj keṭalo sār bharī de chhe! jyān sudhī jīv paradravya
āshrit vyavahāramān rahe chhe ane potānā shuddha chaitanyamūrti dravyasvabhāvanā āshrayamān
āvato nathī tyān sudhī tenī mukti thatī nathī.
samyagdarshanamān paṇ pahelān svadravyano āshray hoy chhe. pachhī jeṭalo paradravyano
āshray rahe chhe tyān sudhī mukti thatī nathī. sīdhī ja vāt chhe ke vyavahār parāshrit chhe
ane nishchay svāshrit chhe. sākṣhāt tīrthaṅkar bhagavān ho, sarvagna ho, samavasaraṇ ho,
sammedashikhar ho ke gaṇadhar āchārya ādi bhale ho paṇ te paradravya chhe. tenā āshraye
samyagdarshan traṇakāḷamān thatun nathī. svanā āshraye ja samyagdarshan thāy chhe.
bhagavān! nyāyathī to sāmbhaḷo bhāī! ā ātmadravya ek sekaṇḍanā
asaṅkhyātamān bhāgamān shuddha dravya-guṇ-paryāyano piṇḍ chhe. puṇya-pāpanā vikalpa chhe e to
āsrav chhe, te jīv nathī ane sharīr, karma ādi ajīv chhe te paṇ jīv nathī ane
dev-shāstra-guru paṇ paradravya chhe, potānā dravyathī bhinna chhe, to e paradravyanā āshraye
dharmanī sharūāt kem hoī shake? svadravyamān anant...anant shuddhatā bharī paḍī chhe. tenā
āshray vagar parāshraye dharmanī sharūāt-samyagdarshan kadāpi hoī na shake.
tethī ja ahīn devasen āchāryakr̥ut gāthāno ādhār āpyo chhe ke jyān sudhī jīv
vyavahār, rāg, vikalpa ādino āshray kare chhe tyān sudhī te bhavya jīv bhale kaṭhin
tap karato hoy topaṇ mokṣha pāmato nathī. bār-bār mahinānā upavās kare ke paralakṣhe
īndriyadaman kare e to badho puṇyabhāv chhe, bandhanun kāraṇ chhe. tenāthī mukti koī kāḷe
na thāy.

Page 189 of 238
PDF/HTML Page 200 of 249
single page version

background image
paramātmā] [189
anantakāḷamān je koī jīv samyagdarshan pāmyā chhe te pūrṇa chaitanyakand, ānandaghan
nijatattvanā āshraye pāmyā chhe. samyagdarshan thayā pachhī paṇ jeṭalo vyavahār bākī rahe
chhe tene parāshray jāṇīne chhoḍe ane svāshray kare tyāre ja samyagdraṣhṭine shukladhyān ane
kevaḷagnān thaīne mukti thāy chhe.
māṭe, sau pratham shraddhāmān evo nirṇay thavo joīe ke svāshrayathī ja dharmanī
sharūāt ane pūrṇatā chhe. parāshrayathī to dharmanī sharūāt paṇ thatī nathī. kemake
samyagdarshan-gnān-chāritra-ānand ādi badhī paryāyono piṇḍ to dravya chhe, vyavahāranā
rāgamān e paryāyanī shakti nathī. nirmaḷ mokṣhamārganī paryāy dravya-guṇamān chhe, parāshrit
vyavahāramān nathī. ā to bhāī! sīdhī ane saraḷ vāt chhe.
bandh adhikāramān amr̥utachandrāchārya paṇ kahe chhe ke bhagavān em kahe chhe ke
paradravyane hun mārī-jīvāḍī shakun chhun ke sukhī-duḥkhī karī shakun chhun e ādi sarva
adhyavasāy-paramān ekatvabuddhi te mithyātva chhe. tethī jeṭalo paṇ parāshray chhe te badho
bhagavāne chhoḍāvyo chhe.
mahāsiddhānto āpelān chhe tyān vād-vivādanun sthān ja kyān chhe? ek ja vāt chhe.
potāno bhagavān ātmā shuddha chaitanyaghan chhe tenā āshrayathī ja samyagdarshan-gnān-
chāritra thāy chhe ane tenā āshrayathī ja shukladhyān ane kevaḷagnān thāy chhe.
sarvagna bhagavānanī peḍhīmān traṇakāḷ traṇalokamān ek ja siddhānt chāle chhe
‘svāshrit te nishchay ane parāshrit te vyavahār’ ane nishchayanayāshrit munivaro ja
mukti pāme chhe.
paradravyanā āshraye thatān bhāv shubh ho ke ashubh ho paṇ te banne ashuddhabhāv
chhe. temān jenun man līn chhe tene svāshray nathī ane svāshray nathī māṭe tene mukti paṇ
prāpta thatī nathī. potāno shuddha dravyasvabhāv chhe tenā āshrayathī ja shuddhabhāv pragaṭ thāy
chhe ane shuddhabhāvathī ja mukti prāpta thāy chhe.
bhāī! sarvagna paramātmā trilokīnāthe je paddhati kahī chhe te paddhati na rahe to
ākhī anyamatanī paddhati thaī jāy. rāgathī lābh mānavo e to anyamatanī paddhati
chhe. sarvagna paramātmānī anādi paramparāthī chālī āvatī paddhatinī shraddhā to barābar
hovī joīe. sthiratā bhale visheṣh na thaī shake paṇ svāshraye ja lābh chhe- evī draṣhṭi
to barābar hovī joīe. ā vāt traṇakāḷamān pharavī na joīe.
āthamaṇo thoḍo chāle to ugamaṇo jāy? eṭale ke pashchim taraph thoḍun chāle to
pūrva taraph jaī shake ek kadī hoī shake?-na hoy; to pachhī thoḍo parāshray kare pachhī
svāshray thāy em kem banī shake?
lokomān kahevat chhe ne! ‘parādhīn svapne sukh nāhi.’ e ja vāt ahīn chhe.
sākṣhāt sarvagnadev bhale ho paṇ te paradravya chhe, tenā āshraye anya jīvane sukh koī
kāḷe thāy nahi. parāshrayabhāv te vyavahār arthāt bandh chhe. svāshrayabhāv ja sadā abandh
chhe. traṇakāḷ, traṇalokamān ā ek ja siddhānt chhe te kadī phare tem nathī.