Hoon Parmatma-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Pravachan: 37-40.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 11 of 13

 

Page 190 of 238
PDF/HTML Page 201 of 249
single page version

background image
190] [hun
have 90 mī gāthāmān yogīndradev kahe chhe ke samakitī ja paṇḍit ane pradhān chhe.
जो सम्मत्त–पहाण बुहु सो तइलोय–पहाणु ।
केवल–णाण वि लहु लहइ सासय–सुक्ख–णिहाणु ।। ९०।।
je samyaktvapradhān budh, te ja trilokapradhān;
pāme kevaḷagnān jhaṭ, shāshvat saukhyanidhān.
90.
āhāhā...! digambar santoe paṇ kāī kām karyā chhe! bahu thoḍān shabdomān ākho
sār bharī dīdho chhe.
ā to yogasār chhe. potānā āshraye je paryāy pragaṭ thāy tenun nām ‘yog’
chhe, te yogano ā sār chhe. parāshrit vyavahār te yogasār nathī paṇ svāshrit nishchay
te yogasār chhe.
je samyagdarshanano svāmī chhe-je ātmā samajyo chhe te paṇḍit chhe, bākī
agiyār aṅg ne chaudapūrva bhaṇī gayelo hoy topaṇ te paṇḍit nathī. ātmānā āshray
vagar agiyār aṅg ādinun gnān paṇ nāsh pāmī jāy chhe ane jīv nigodamān paṇ
chālyo jāy chhe. akṣharanā anantamān bhāge gnānano kṣhayopasham thaī jāy chhe. māṭe
ātmagnān vagaranun ekalun agiyār aṅganun gnān kāī kalyāṇakārī nathī kemake te
parāshrit chhe.
gnānamūrti bhagavān ātmāmān ekāgra thaīne temānthī gnānano kaṇ kāḍhavo te kaṇ
paṇ kalyāṇakārī chhe. (ā ‘kaṇ’ kahetān kaṇikā yād āvī) banārasīdāsajīe
paramārthavachanikāmān lakhyun chhe ke svarūpanā draṣhṭi-gnānapūrvak chāritranī kaṇikā jāge to
mokṣhamārga chhe, nahi to mokṣhamārga nathī. banārasīdāsajī ek bahu moṭā mahāpaṇḍit thaī
gayā; yathārtha vastusvarūp lakhatān gayā.
ahīn kahe chhe ke samyagdraṣhṭi ja jagatamān pradhān (mukhya) chhe ane paṇḍit chhe.
samyaksvarūp pūrṇa shuddha tattvanī antarmukh thaīne svāshraye jeṇe samyagdarshan pragaṭ karyun te
ja jagatamān svāmī eṭale pradhān ane paṇḍit chhe. ātmā jāṇyo teṇe badhun jāṇyun. ‘ek
jāne sab hot hai, sabase ek na hoy.’ samyagdraṣhṭi to kevaḷagnān leshe. andaramān sādi
anantakāḷanī anantī kevaḷaparyāy gnānamān paḍī chhe tethī jeṇe gnāyakanī draṣhṭi karī te ek
be bhavamān kevaḷagnān leshe...leshe ane leshe ja.
jenī draṣhṭimān potāno ātmā shreṣhṭha chhe te jīv jagatamān pradhān chhe ane te ja
paṇḍit chhe. shrāvakaratnakaraṇḍamān samakitīnī bahu mahimā karī chhe ke samakit to param
ādhār chhe tenā vagar gnān-vrat-tap-chāritra ādi badhun phogaṭ chhe, kāṅkarā samān chhe.
chaitanyaratnanī draṣhṭi ane nirvikalpa anubhūti vagar badhun vyartha chhe.
chhaḍhāḷāmān paṇ samakitanī mahimā gātān lakhyun chhe ke svabhāvanī garimā ja
evī chhe ke tenā draṣhṭivant samyagdraṣhṭine bhale jarāpaṇ sanyam na hoy topaṇ devo
āvīne tene pūje chhe.
samyagdraṣhṭinī draṣhṭi jyān paḍī chhe evā svabhāvamān ja te rahelān chhe, rāgamān
rahelān nathī.

Page 191 of 238
PDF/HTML Page 202 of 249
single page version

background image
paramātmā] [191
samyagdraṣhṭine svabhāvanī ja ruchi chhe, rāganī ruchi nathī. āvā jagatshreṣhṭha samyagdraṣhṭi
avināshī sukhanā nidhān evā kevaḷagnānane shīghra prāpta kare chhe.
samyagdraṣhṭi jineshvaranā laghunandan chhe. banārasīdāsajī samayasār nāṭakamān lakhe chhe
‘bhedavignān jagyo jinake ghaṭ, shītal chitta bhayo jim chandan, kelī kare shivamāragamen,
jagamānhi jineshvarake laghunandan.’ munirāj moṭā putra chhe ane samyagdraṣhṭi nānā putra chhe.
samyagdraṣhṭinī āvī mahimā chhe te jyān sudhī antaramān khyālamān na āve ane
potānā kṣhayopasham gnānanī ke rāganī mandatānī adhikatā rahyān kare, samyagdraṣhṭi mārāthī
koī adhik mahān chhe evun bahumān na āve tyān sudhī tene svadravyano āshrayabhāv
pragaṭ thato nathī.
samyagdarshan sarva guṇomān mukhya guṇ chhe. ‘dansaṇamūlo dhammo.’ dharmanun mūḷ
samyagdarshan chhe. tethī ja ahīn (svādhyāyamandiramān) kundakund āchāryanā chār bol moṭā
akṣharamān lakhyān chhe. (1) dansaṇamūlo dhammo. (2) dravyadraṣhṭi te samyagdraṣhṭi. (3)
darshanashuddhi te ja ātmasiddhi ane (4) pūrṇatāne lakṣhe sharūāt te ja vāstavik
sharūāt chhe. chārey vākya sāramān sār chhe.
dharma chāritra chhe paṇ tenun mūḷ samyagdarshan chhe. ane ‘मूलं नास्ति कुत्तो शाखा?
jyān samyagdarshanarūpī mūḷ ja nathī tyān vrat, tap, samvar, nirjarā ādinī shākhā kyāthī
hoy? ekaḍā vagar mīṇḍā shun kāmanā? mukhyatā ekaḍānī chhe. ekaḍā sahitanā mīṇḍānī
kimmat chhe tem samyaktva sahitanā gnān ane chāritra muktinun kāraṇ chhe.
samyagdarshananun dhyey svarūpamān chhe, draṣhṭi dravyamān chhe, pariṇaman paṇ dravya taraph chhe
ane rāgathī mukta chhe tethī samyak draṣhṭi krame krame mokṣha taraph laī jāy chhe. arthāt
samyagdarshan abandhapariṇāmanī ugratā taraph laī jāy chhe. kem ke abandhasvabhāvī dravyanī
draṣhṭi thaī eṭale pariṇām abandhasvabhāv taraph ja chhe ane abandhapariṇām te ja
mokṣhamārga chhe.
jem mūḷ vinā vr̥ukṣha hotun nathī tem samyaktva vinā dharma hoto nathī gnān ghaṇun
hoy paṇ samyagdarshan na hoy to te gnānī, paṇḍit nathī. ane ek deḍakun bhale tene
navatattvanā nāmanī paṇ khabar na hoy paṇ ātmāno āshray karīne samyagdarshan pragaṭ
karī shake chhe. ā atīndriy ānandasvarūp te hun chhun, tenāthī viruddha duḥkh te hun nahi
eṭalun samajāyun temān badhun āvī gayun.
bhagavān ātmāne atīndriy ānandano jyān paryāyamān sparsha thāy chhe tyān navey
tattvanun gnān thaī jāy chhe. atīndriy ānandanun vedan thatān atīndriy gnānānandasvarūp
ākho ātmā te hun jīvadravya nirmaḷ paryāy pragaṭ thaī te samvar-nirjarā tattva,
ānandathī virūddha ākuḷatārūp-duḥkharūp bhāv te āsrav-bandh tattva ane ānandamūrti
nijadravyathī judān achetanadravya te ajīvadravya-ām navey tattvanun yathārtha gnān
samyagdarshan thatān ekasāthe thaī jāy chhe.
samayasār chhaṭhṭhī gāthāmān ātmāne paradravyathī bhinna upāsyamān kahyo chhe. dvādashāṅg

Page 192 of 238
PDF/HTML Page 203 of 249
single page version

background image
192] [hun
vāṇīno sār ja ā chhe ke ātmāne jāṇavo. ātmā to shuddha chhe ja. je shuddha
jāṇe tene lābh chhe. je paradravyanun lakṣha chhoḍī potānā svabhāvanun lakṣha karī paryāyamān
dravyanī upāsanā kare chhe, sevā kare chhe, tene paryāyamān shuddhatā pragaṭ thāy chhe, e
shuddhatāthī ja jāṇyun ke trikāḷī dravya shuddha chhe. paryāyamān shuddhatā pragaṭ thayā vagar kyāthī
jaṇāy ke dravya shuddha chhe? māṭe ja kahyun ke paryāyamān dravyanī sevā karīne tene shuddha jāṇavo
te dvādashāṅg vāṇīno sār chhe.
sarvagna bhagavān to darek jīvane shuddha ja dekhe chhe paṇ tethī tane shun lābh? tun
shuddha jāṇ to lābh thāy. sarvagna bhagavānanā gnānamān to ek ek tattva jem chhe tem
jaṇāy chhe. aho! chāre paḍakhethī satya ūbhun thāy chhe. divyagnānanī shī vāt? svabhāvane
shī maryādā? lokālok to shun paṇ tethī anantaguṇā lokālok hoy tene paṇ jāṇavānun
gnānamān sāmarthya chhe. svataḥ svabhāv chhe, sahaj tākāt chhe. jaḍ paramāṇumān paṇ ek
samayamān ākhā brahmāṇḍamān javānī tākāt chhe, to gnānanī tākātanun shun kahevun? jeno je
svabhāv hoy temān maryādā na hoy.
samyagdraṣhṭi chaṇḍāl ho topaṇ te dev dvārā pūjavā yogya chhe. alpakāḷamān te
chāritra laīne mukti pragaṭ karashe. ane svadravyanī draṣhṭi vināno bhale navamī graiveyakano
dev hoy topaṇ te pūjya nathī. māṭe ja kahyun chhe ke samyagdarshan sahit narakavās paṇ
bhalo chhe ane samyagdarshan vinā svargano vās paṇ bhalo nathī. samyagdarshan thayun teno
to mokṣha thaī gayo.
samyagdarshan thatān anādinā agnān andhakārano nāsh thaīne gnānaprakāsh pragaṭ
thāy chhe. samyagdraṣhṭine ‘sab āgamabhed su ur base’ badhā āgamano sār gnānamān
āvī jāy chhe. bahār kyāy shodhavā javun paḍatun nathī.
agnānadashāmān je sansār priy lāgato hato, te ja sansār samyagdarshan thatān
tyāgavā yogya dekhāvā lāgyo. īndriyasukhanī ruchi paṇ ṭaḷī gaī. traṇalokanā
īndriyasukhano draṣhṭimānthī tyāg thaī gayo.
samyagdarshan thatān jīv anant gnān-darshan-vīrya-sukh ādi sampattino svāmī
banī jāy chhe ane te anantaguṇano ansh paryāyamān pragaṭ thaī jāy chhe. pachhī te
parachījano mālik thato nathī. mithyātvadashāmān sharīr ane paradravyamān ahaṅkār, mamakār
karato te have ātmāmān ahaṅkār ane tenā guṇomān mamakār karavā lāgyo.
chaitanyaravi-samyaktvasūrya ūgatān mithyātva andhakār ṭaḷī jāy chhe.
mithyātvadashāmān sadā iṣhṭanī prāpti ane aniṣhṭanā nāsh māṭe udyamī raheto hato te have
īṣhṭa-aniṣhṭanī draṣhṭi chhoḍīne svabhāvaprāptino udyamī thaī jāy chhe. draṣhṭie gulāṇṭ khādhī
tyān badhun badalāī gayun. tenī mahimā kem karavī?
samyagdraṣhṭi gr̥uhasthadashāmān paṇ kyāy lekhāī jato nathī, andarathī vairāgī rahe chhe ane

Page 193 of 238
PDF/HTML Page 204 of 249
single page version

background image
paramātmā] [193
bhedavignānane bhāve chhe ane dhīre dhīre nirmaḷ thato muni thaīne kevaḷagnān sudhī
pahoñchī jāy chhe. samyagdarshan te ja sācho mitra chhe, je sansāranā duḥkhathī chhoḍāvī nirvāṇ
pahoñchāḍī de chhe.
have ahīn ātmānushāsanano dākhalo āpe chhe ke samyagdarshan vinā shāntabhāv,
gnān, chāritra ādi badhun paththar-kāṅkarā samān tuchchha chhe ane e ja shāntabhāv, gnān,
chāritra ādi samyagdarshan sahit hoy to tenī kimmat mahāratna samān thaī jāy chhe.
ām mūḷ kimmat samyagdarshananī chhe tethī samyagdaṣhṭi ja mukhya chhe, paṇḍit chhe ane
jagatshreṣhṭha chhe. āthī dharmanā mūḷ tarīke samyagdarshan sivāy bījī koī chīj mahimāvant
nathī.
* jīvanake kṣhaṇabhaṅgur hone se hī sansārakī
sukhadāyak vastuoṅkā koī mūlya nahīn hai. īsīse īnhen
tyājya kahā hai. yadi chañchal netravālī yuvatiyoṅke yauvan
na ḍhalatā hotā, yadi rājāoṅkī vibhūti bijalīke
samān chañchal na hotī, athavā yadi yah jīvan vāyuse
utpanna huī laharoṅke samān chañchal na hotā tab kaun
īs sānsārik sukhase vimukh hokar jinendrake dvārā
upadiṣhṭa tapashcharaṇ karatā!
(shrī subhāṣhitaratnasandoh)

Page 194 of 238
PDF/HTML Page 205 of 249
single page version

background image
194] [hun
[pravachan nan. 37]
abandhasvabhāvī nij–paramātmānī draṣhṭi vaḍe
karmabandhanano kṣhay kar
[shrī yogasār upar param pūjya gurudevashrīnun pravachan, tā. 17-7-66]
ā shrī yogasārajī shāstra chāle chhe. 91 mī gāthāmān yogīndradev kahe chhe
keātmāmān sthiratā karavī e ja samvar-nirjarānun kāraṇ chhe.
अजरु अमरु गुण–गण–णिलउ जहि अप्पा थिरु ठाइ ।
सो कम्मेहिं ण बंधियउ संचिय–पु व विलाई
।। ९१।।
ajar, amar, bahu guṇanidhi, nijarūpe sthir thāy;
karmabandh te nav kare, pūrvabaddha kṣhay thāy. 91.
juo! shun kahe chhe munirāj? ātmā ajar amar chhe. amar eṭale shāshvat dhruv
akr̥utrim-aṇakarāyelī chaitanyamūrti chhe. tene kadī jīrṇatā lāgu paḍatī nathī ane tenun
kadī maraṇ paṇ thatun nathī. ātmā anādi anant ajanma ane amaraṇ svabhāvī chhe.
evā guṇasvabhāvī ātmāmān je sthir thāy chhe te mukta thāy chhe.
anādithī jīv puṇya-pāpanā rāg ane vikalpamān sthir hovāthī tene karmonun
bandhan chhe. paṇ je jīv shuddha chaitanyasvarūpanī pratīti karīne temān sthir thāy chhe tene
navā karma bandhātā nathī ane jūnā karmono nāsh thaī jāy chhe.
ahīn utpād-vyay-dhruv traṇey laī līdhā chhe. ātmā dhruv pote ajar-amar chhe
temān draṣhṭi-gnān-sthiratā karatān karma rahit nirmaḷ paryāyano utpād thāy chhe ane
pūrvanī ashuddha avasthāno nāsh thāy chhe. nirmaḷatāno utpād, malinatāno vyay ane
dhruv to pote trikāḷ chhe. āvā utpād-vyay te dhārmik kriyā chhe. jainadharmanī ā kriyā
chhe. chaitanyabimb dhruv svabhāv sattāmān ruchi karīne te rūp pariṇati karīne sthir thavun te
samvar nirjarārūp jainadharmanī dhārmik kriyā chhe. lākho shāstro lakhavāno hetu-sār ā
kriyā karavāno chhe.
bhagavān ātmā janma-maraṇ rahit avināshī chhe. sharīranā sanyogane loko
janma kahe chhe ane sharīranā viyogane maraṇ kahe chhe. ātmā to anādi anant chhe,
janma-maraṇathī rahit chhe. ātmā astitva, vastutva ādi sāmānyaguṇ (ke je guṇ
badhā dravyamān hoy) ane gnān-darshan ādi visheṣh guṇothī sahit chhe. ātmā
sāmānyavisheṣh guṇono moṭo samūh chhe, temān ekāgra thatān samvar-nirjarā pragaṭ thāy chhe.
ātmāmān ek ānand nāmano visheṣh guṇ chhe ane te guṇ ātmānī sarva hālatomān

Page 195 of 238
PDF/HTML Page 206 of 249
single page version

background image
paramātmā] [19p
chhe, to pachhī prashna ūṭhe ke ānand kem thato nathī? to tenun kāraṇ e chhe ke agnān-
dashāmān jīvanī ruchi puṇya-pāp ādimān chhe tethī ānandaguṇanun pariṇaman duḥkharūpe thāy
chhe. koīpaṇ guṇanī paryāy ek samay paṇ na hoy em traṇakāḷamān kadī banatun nathī.
māṭe ānandaguṇanī paryāy to darek samaye hoy chhe paṇ te agnānadashāmān duḥkharūpe chhe
ane svabhāvanī shraddhā thatān ānandaguṇanī paryāy paṇ mukhyapaṇe ānand- rūpe pariṇame
chhe, gauṇapaṇe sādhakane duḥkh chhe paṇ te vāt ahīn gauṇ chhe.
anantaguṇ samudāy ātmānī antarmukh draṣhṭi vaḍe shraddhā-bharoso-vishvās karatān
ātmānā badhā guṇonun anshe vyakta pariṇaman samyagdarshananī sāthe ja thaī jāy chhe. kem
ke samyagdarshan ākhā-pūrṇa dravyanī pratīti kare chhe tethī dravyamān rahelān anant guṇonun
pariṇaman paṇ anshe nirmaḷ thaī jāy chhe.
bhagavān ātmā pragaṭ dravya chhe. pragaṭ eṭale ‘chhe’ ane chhe te astitva-
vāḷun-sattāvāḷun tattva chhe to e sat tattvanā guṇo paṇ sat-shāshvat chhe. ātmā
ajar-amar chhe to tenā guṇ paṇ ajar-amar chhe ane guṇ ajar-amar chhe to
dravya ajar-amar chhe.
mūḷ vāt to e chhe ke jīve ā tattvano koī divas vishvās karyo nathī. bhagavān
ātmāne potānī shraddhānī sarāṇe chaḍāvyo nathī. jo shraddhāmān ātmāne le to to ek
sekaṇḍanā asaṅkhyātamān bhāgamān anantaguṇonī anshe vyakta paryāy pragaṭ thaī jāy.
agnānadashā vakhate paṇ ātmāne sharīr ane karmathī rahit juo to ātmā shuddha
ja chhe. paryāyamān ashuddhatā chhe e to āsravatattva chhe, te gnāyakatattvathī bhinna tattva chhe
ane sharīr tathā karma to tadna bhinna ajīvatattva chhe. āsrav paṇ anitya tādātmyanī
apekṣhāthī ātmā sāthe ekarūp dekhāy chhe paṇ nitya tādātmyabhāvanī apekṣhāe to te
paryāy paṇ sanyogīk chhe-paradravya chhe. kartākarma-adhikāranī 69-70 gāthāmān paṇ ā
vāt līdhī chhe. kem ke e ātmānun svarūp nathī.
vartamānamān ja ātmā sharīr, karma ane āsravathī bhinna chhe to tenāthī bhinna
draṣhṭi karatān shuddha ātmā anubhavamān āvī shake chhe. jem māṭīvāḷā pāṇīne, pāṇīnā
svabhāvanī draṣhṭithī juo to pāṇī shuddha ja dekhāy chhe. melap chhe e to māṭīno bhāg
chhe, pāṇīno nahi. tem vartamānamān ātmā shubhāshubh bhāvo sahit chhe tene
bhedavignānanī shaktithī sharīr, karma ane shubhāshubh-rāgādithī rahit joī shakāy chhe.
rāgādi bhāvo thavā te ātmāno aparādh chhe, te bhagavān ātmānā svabhāvathī
virūddha chhe māṭe te hey chhe. have tene hey kahyā to upāday shun? to kahe chhe-shuddha bhagavān
gnāyakabhāv upādey chhe. sharīrādi paradravya to gney chhe ane rāgādi ātmānī avasthāmān
hovā chhatān duḥkharūp bhāv chhe māṭe hey chhe, āshray karavā lāyak nathī. e gney ane hey
bhāvothī rahit nirmaḷ shuddhātmā upādey chhe.
darek pāse vartamānamān paṇ draṣhṭi to chhe-najar to chhe paṇ te najaramān rāg ane

Page 196 of 238
PDF/HTML Page 207 of 249
single page version

background image
196] [hun
vikārane ja dekhe chhe. nijasvabhāvathī virūddha kṣhaṇik vikr̥ut avasthāne dekhe chhe te ja
draṣhṭimān rāgādi rahit bhagavānane jue to bhagavān shuddha ja dekhāy chhe. bhagavān kyān
ajāṇyo chhe? kyān gnān vināno chhe to tene bījā dvārā jaṇāy? pote ja potāne
jāṇī shake chhe-dekhī shake chhe.
dravya to rāg sāthe ekatva pāmatun nathī paṇ dravyanī draṣhṭi thatān draṣhṭi paṇ rāg
sāthe ekatva karatī nathī. draṣhṭi shuddha samvar-nirjarārūp thaī te āsrav-bandharūpe kadī na
thāy. ā shraddhā ane gnānanā baḷathī samyagdraṣhṭi svabhāvamān sthir thavāno puruṣhārtha kare
chhe ane e sthiratā thavī te ja samvar-nirjarārūp mokṣhamārga chhe. bākī varṣhītap ādi
kriyā mokṣhamārga nathī.
svarūpanā nirvikalpa anubhavakāḷe dharmīne ghaṇī ghaṇī nirjarā thāy chhe. loko kahe
chhe ke shāstranā svādhyāyamān nirjarā thāy chhe paṇ bhāī! parāshraye nirjarā kyāthī thāy?
nirjarā to svarūpamān sthiratā karavāthī ja thāy.
shrotāḥ- amr̥utachandra āchārya kahe chhe ke hun mārī pariṇatinī vishuddhatā māṭe ā
ṭīkā rachun chhun. to ahīn ṭīkā lakhavāthī nirjarānī vāt to āvī?
pūjya gurudevaḥ- are bhāī! teno artha samajavo joīe. nirjarā to svarūp-
sthiratāthī ja thāy chhe. ṭīkā lakhavānā vikalpathī bhinna āchāryanun gholan andaramān
chālī rahyun chhe tenāthī nirjarā thāy chhe.
chothā guṇasthānathī svarūpācharaṇ chāritra sharū thaī jāy chhe. nyāyathī ja vāt chhe.
shuddha svabhāvanī draṣhṭi thatān anshe sthiratā thāy chhe. samyagdraṣhṭi thatān mithyātvano nāsh
ane samyaktvanī utpatti thāy chhe tem anantānubandhīno nāsh thāy chhe ane
svarūpācharaṇ chāritra pragaṭ thāy chhe.
jem abajopatinī dukāne munim paṇ buddhishāḷī, moṭo pagāradār hoy, ghāñchī
jevo na hoy. tem ā to sarvagnanī peḍhī! dharmanā mūḷ dhaṇī evā sarvagnanī dukāne
besanāre bahu javābadārī samajavī joīe. āḍī-avaḷī nyāy vagaranī vāt ahīn na
chāle. prabhuno vītarāgamārga-nyāyamārga chhe.
koī em māne chhe ke chothā guṇasthāne svarūpācharaṇ chāritra na hoy. to bhāī!
samyaktva thatān anantaguṇanā ansh pragaṭ thāy chhe, temān anantānubandhī kaṣhāyano nāsh
thatān shun pragaṭ thayun? anshe akaṣhāyabhāv pragaṭ thāy chhe te ja svarūpācharaṇ chāritra chhe.
vastusthiti ja ām chhe tyān vādavivādano avakāsh ja nathī.
āhāhā...anantakāḷamān māṇḍ āvo avasar maḷ‌yo chhe. nigodathī nīkaḷī
pañchendriy thavun ja durlabh chhe tyān manuṣhyapaṇun maḷavun ane yathārtha vāt kāne paḍavī ane
tenī ruchi thavī e to mahā...mahā...mahādurlabh chhe.
chothā guṇasthānanī vāt āgaḷ thaī gaī. have pāñchamā guṇasthānanī vāt kare chhe
ke ahīn svarūpamān sthiratānī vr̥uddhi thāy chhe ane apratyākhyān kaṣhāyano nāsh thāy chhe.
bhagavān akriy shuddhabimb te nishchay chhe ane samyagdarshan-gnān-chāritranī
paryāy thāy chhe te bhedarūp chhe māṭe tene ahīn vyavahār kahī chhe. mokṣhamārganī paryāyanā
āshraye mokṣhamārga

Page 197 of 238
PDF/HTML Page 208 of 249
single page version

background image
paramātmā] [197
thato nathī. nishchay shuddhabimb dravyanā āshraye mokṣhamārga pragaṭ thāy chhe māṭe shuddhaparyāyane
vyavahār kahī chhe.
pāñchamā guṇasthānavartī shrāvakane sarvārthasiddhinā dev karatān paṇ shānti vadhī jāy
chhe. gnān visheṣh nathī paṇ sthiratā vadhī gaī chhe tethī shānti visheṣh chhe. jene (-
ātmāne) draṣhṭimān pakaḍayo ane temān āgaḷ vadhyo tene have shun bākī rahe? shrāvakane
paḍimā hoy chhe e to vyavahār chhe paṇ andaramān sthiratānā ansho vadhe chhe e kharekhar
paḍimā chhe. āgaḷ vadhatān chhaṭhṭhā pramatta guṇasthānamān sthiratā visheṣh vadhī jāy chhe ane
pratyākhyān kaṣhāyano nāsh thāy chhe. sātamā apramatta guṇasthānamān chhaṭhṭhāthī paṇ visheṣh
sthiratā vadhī jāy chhe-em vadhatān-vadhatān bāramā guṇasthānamān vītarāgatā thatān
antarmuhūrtamān kevaḷagnān thaī jāy chhe.
bhāī! ā tattva to dhīrajathī samajāy tem chhe pakṣhathī ke āgrahathī ā vāt na
samajāy. ek ātmānī laganī lāgī hoy tene ja ā samajāy. iṣhṭopadeshamān kahyun chhe ke
‘tun ek ātmā sambandhī ja prashna pūchh! teno ja uttar māṅg. mātra jāṇavānā viṣhayamān
āgaḷ vadhīne shun karīsh? ātmāne to pahelān samajī le!’ mokṣhanā premīnun e kartavya chhe
ke ātmā sambandhī ja prashna kare. ātmānī samajaṇ vagar dhyān paṇ vyartha chhe.
have 92 mī gāthāmān munirāj yogasāranī visheṣh spaṣhṭatā karatān kahe chhe ke je
ātmāmān līn chhe te jīv karmothī bandhāto nathī.
जइ सलिलेण ण लिप्पियइ कमलणि–पत्त कया वि ।
तह कम्मेहिं ण लिप्पियइ जइ रइ अप्प–सहावि ।। ९२।।
paṅkaj jyam pāṇī thakī, kadāpi nahi lepāy;
lipta na thāye karmathī, je līn ātmasvabhāv.
92.
gāthāmān ek sharat mūkī dīdhī chhe ke jo tun ek ātmānī prīti kar, rati kar,
ruchi kar to tun avashya karmothī chhūṭīsh ane nirvāṇ pāmīsh. samayasāramān nirjarā
adhikāranī 206 gāthāmān līdhun chhe ke “tun ātmānī prīti kar, ātmāmān santuṣhṭa thā,
temān ja tr̥upti pām, tane uttam sukh thashe.”
loko vrat, bhakti pūjā, siddhagīrīnā darshan vagerethī lābh māne chhe ane
ātmānī vātathī bhaḍake chhe. paṇ bhāī! siddhagīrī tun pote ja chho, tun tārā darshan kar
ne! tāro bhagavān anantī siddha paryāyane antaramān rākhīne beṭho chhe e siddhagīrī upar
chaḍ to tārī jātrā saphaḷ thashe. shatruno jay karanāro shatruñjay paṇ tāro bhagavān
ātmā chhe tenī yātrā kar! ashubhathī bachavā shubhabhāv āve. na āve em nathī paṇ
antaramān nakkī nirṇay rākhaje ke svāshray vinā kadī mukti nathī, kalyāṇ nathī.
gāthāmān draṣhṭānt āpyun chhe ke jem kamalinīnun patra kadāpi pāṇīthī lepātun nathī. tem
je ātmasvabhāvamān līn chhe te karmothī lepāto nathī. ātmāmān līn evo bhavyajīv

Page 198 of 238
PDF/HTML Page 209 of 249
single page version

background image
198] [hun
mokṣhamārgī chhe, teṇe ja ratnatrayanī ekatā dhāraṇ karī chhe. e bhavyajīv vītarāg-
svabhāvamān līn hoy chhe ane rāg-dveṣhathī bhinna hoy chhe, tethī karmothī bandhātā nathī.
vītarāgasvarūp bhagavān ātmā ane temānthī utpanna thayelo vītarāgabhāv
bandhano nāsh karanār chhe. samyagdarshan paṇ anshe vītarāgabhāv chhe. tethī ja samyagdraṣhṭine
41 prakr̥itino bandh thato nathī. samyagdraṣhṭi laḍāīmān ūbho hoy topaṇ je karmothī te
bandhāto nathī te ja karmothī paradravyanī ahambuddhi karanāro agnānī bandhāy chhe. anant
sansārane vadhāranārā chīkaṇān karmothī bandhāy chhe, gnānī bandhātā nathī.
ahīn samayasāranā chhellān kaḷashano ādhār āpyo chhe. dharmīnī draṣhṭi ane
draṣhṭinā viṣhayamān rāg-dveṣh-moh nathī tethī kahyun chhe ke dharmīne rāg-dveṣh-moh hotān ja
nathī. tethī dharmīne karmono bandh thato nathī ane svabhāvamān ramaṇatāne līdhe vītarāgatā
vadhatī jāy chhe ane asthiratāno je rāg chhe te ghaṭato jāy chhe.
ām, sār e kahyo ke abandhasvabhāvanā draṣhṭivant dharmīne bandh hoto nathī.
* jevī rīte pakṣhīo rātre koī ek vr̥ukṣha upar
nivās kare chhe ane pachhī savār thatān teo sahasā
sarva dishāomān chālyā jāy chhe, khed chhe ke tevī ja
rīte manuṣhya paṇ koī ek kuḷamān sthit rahīne pachhī
mr̥utyu pāmīne anya kuḷono āshray kare chhe. tethī
vidvān manuṣhya tene māṭe kāī paṇ shok karatā nathī.
(shrī padmanandī-pañchavinshati)

Page 199 of 238
PDF/HTML Page 210 of 249
single page version

background image
paramātmā] [199
[pravachan nan. 38]
atīndriy sukhano sāgaraḥ nij–paramātmā
[shrī yogasār upar pūjya gurudevashrīnā pravachanamānthī, tā. 19-7-66]
ā shrī yogasār nāmanun shāstra chhe. tenī 93 mī gāthā chāle chhe.
shrī yogīndu munirāj kahe chhe ke shamasukhabhogī ja nirvāṇanun pātra chhe.
जो सम–सुक्ख–णिलीणु बुहु पुण पुण अप्पु मुणेइ ।
कम्मक्खउ करि सो वि फुडु लहु णिव्वाणु लहेइ ।। ९३।।
sham-sukhamān līn je kare, pharī pharī nij abhyās;
karma kṣhay nishchay karī, shīghra lahe shivavās.
93.
ā ātmā gnānānandasvarūp shuddha chaitanya chhe ane sharīr, karma ane puṇya-pāp
ādi vikārathī rahit chhe. āvā ātmānun jene gnān chhe te gnānī chhe dharmī chhe. hinsā,
jūṭhun, chorī ādinā bhāv te pāp chhe ane dayā-dān ādinā bhāv te puṇyabhāv chhe,
tenāthī paṇ rahit andar shuddha atīndriy gnān-ānandasvarūp bhagavān ātmā birāje
chhe tenī andaramān ruchi thavī ane teno anubhav karavo te dharma chhe.
jhīṇī vāt chhe bhāī! keṭalāke to āvī vāt kyārey sāmbhaḷī paṇ na hoy.
jevo siddhamān ānand chhe evo ā ātmānā antarasvarūpamān ānand chhe. anādithī
mithyādraṣhṭi jīv āvā ānandasvarūpane bhūlīne shubhāshubh vikār ja mārun svarūp chhe ane
paradravyamān mārun sukh chhe evī mithyā mānyatā sevī rahyo chhe, tene sarvagna parameshvar
kevaḷagnānī bhagavān kahe chhe ke bhāī! paradravya tārī chīj nathī ane puṇya-pāp e
paṇ vikār chhe, kr̥utrim upādhi-mel chhe. te tārī chījamān nathī. tun to atīndriy sukhano
sāgar chhe.
anantakāḷamān agnānī jīv tyāgī thayo, bhogī thayo, rājā thayo, raṅk thayo,
rogī thayo, nirogī thayo, anantā bhavabhramaṇ karyā paṇ koī divas ātmā shun chhe ane
ātmāmān shun chhe teno vichār na karyo.
parameshvar vītarāgadeve pharamān karyun chhe ke bhāī! amane je sham-sukhasvarūp
vītarāgī ānand pragaṭayo chhe te atīndriy ānand tārī vastumān paṇ paḍayo chhe. ātmā
dharmī chhe ane atīndriy gnān ānand ādi tenā dharmo chhe, paṇ ā jīve anantakāḷamān
ek sekaṇḍ paṇ potānā dharmonī ruchi karī nathī ane puṇya-pāpanī ruchi chhoḍī nathī.
jeṇe ekavār potānā atīndriy ānandano svād līdho-ānandanā vedanapūrvak
dharmanī jeṇe sharūātarūp samyagdarshan pragaṭ karyun te jīv gnānī ane dharmī chhe, āvā
dharmī bhale

Page 200 of 238
PDF/HTML Page 211 of 249
single page version

background image
200] [hun
chhakhaṇḍanā rājā chakravartī ho ke svarganā indra ho paṇ teo svabhāv sivāy bahāramān
kyāy sukh mānatā nathī. āvā gnānī sham-sukhamān līn thaīne vāramvār ātmāno
anubhav kare chhe.
puṇya-pāpabhāvanī ruchi chhoḍīne je antaranā shraddhā gnānamān atīndriy ānandano
svād le chhe te gr̥uhasthāshramamān rahyo hoy topaṇ dharmī chhe.
“kevalīpaṇanto dhammo sharaṇan” evā gaḍiyā to loko savār sāñj bolī jāy chhe
ne! e kevaḷībhagavān sarvagnadev so indronī upasthitimān ā vāt kahe chhe ke bhāī!
ten anant kāḷathī paribhramaṇ karyun tenun ek ja kāraṇ chhe ke tane atīndriy
ānandasvabhāvanī aruchi ane puṇya-pāpabhāvanī ruchi paḍī chhe.
je siddhabhagavān thayā e kyāthī thayā? e nirdoṣh dashā lāgyā kyāthī? shun e
bahārathī āve chhe? are! svabhāvamān chhe te pragaṭ thāy chhe, bahārathī kāī āvatun nathī.
līṇḍīpīparano dākhalo āpīe chhīe ke līṇḍīpīparamān 64 pahorī tīkhāsh ane līlo
raṅg andaramān chhe te ghūṇṭavāthī pragaṭ thāy chhe, kāī paththaramānthī te tīkhāsh ane raṅg
āvatā nathī, jo em hoy to to kāṅkarā ghasavāthī paṇ tīkhāsh āvavī joīe, paṇ
em nathī. prāptanī prāpti chhe, pīparamān shakti chhe te bahār āve chhe. kuvāmān pāṇī chhe
to aveḍāmān āve chhe, tem ātmāmān atīndriy ānand ane sarvagnapad paḍayun chhe te
temān līn thatān pragaṭ thāy chhe. vītarāgī vakīl evā sarvagnadevanī ek ek vāt
nyāyathī bharelī chhe.
līṇḍīpīparamān 64 pahorī tīkhāsh bharī chhe tem ātmāmān atīndriy ānand
bharyo paḍayo chhe evī dharmīne bharonso āvī gayo chhe tethī tene strī, kuṭumb, rājapāṭamān
ke puṇya-pāpamān kyāy ānand dekhāto nathī, kyāy sukh lāgatun nathī.
lokone em lāge ke koṇ jāṇe ā te paṇ vāt shun vāt kare chhe? paṇ prabhu!
tun arūpī paṇ atīndriy ānandanun daḷ chho jem ek ṭhaṇḍī baraphanī sāḍātraṇ hāthanī
shīlā hoy to temān jem chāre bāju upar-nīche, madhyamān badhe ṭhaṇḍu...ṭhaṇḍu...ṭhaṇḍun ja bharyu chhe,
tem ā ātmā dehavyāpak paṇ dehathī bhinna atīndriy ānandanī shīlā chhe, paṇ
jīvone baraphanī shīlāno vishvās āve chhe paṇ potānī atīndriy ānandanī pāṭano
vishvās āvato nathī; āvā ātmāno jyān sudhī vishvās na āve, antaragnān ane
anubhav na thāy tyān sudhī tene dharmanī gandh paṇ āvī nathī.
ek ek gāthāmān mahāsiddhānt-mahāmantra bharyā chhe. “sham-sukhamān līn je rahe”
eṭale puṇya-pāp bhāv chhe te viṣham chhe, duḥkharūp chhe, tenāthī viruddha sukharūp evā
shamasukhamān je līn thāy chhe-atīndriy ānandamān ruchi jamāve chhe ane vāramvār teno
abhyās kare chhe tene samvar-nirjarā thāy chhe.
hāthamān pustak chhe ne! je vañchāy tenī meḷavaṇī karatī javī joīe. nāmānī
chopaḍī ekabījā meḷave chhe ne! tem ahīn paṇ pustak pāse joīe.
mākhī jevā prāṇīne paṇ phaṭakaḍī phīkī lāge chhe ane sākar mīṭhī lāge chhe to sākar

Page 201 of 238
PDF/HTML Page 212 of 249
single page version

background image
paramātmā] [201
uparathī mākhī khasatī nathī tem puṇya-pāpanā bhāv phaṭakaḍī jevā phīkkā-duḥkharūp chhe
ane ātmānā atīndriy ānandanā svād sākaranā gāṅgaḍānī jem dharmīne mīṭhā lāge
chhe tethī dharmī temān līn thāy chhe. sharīr to ajīvatattva chhe ane puṇya pāp e
āsravatattva chhe tenāthī rahit hun to jīvatattva chhun evā draṣhṭivant dharmī potānā sham-
sukhamān līn thaīne vāramvār ātmāno anubhav kare chhe.
sham-sukhamān līnatā kahīne munirāj kahevā māge chhe ke nirvāṇanā upāyamān kaṣhṭa
nathī. mokṣhanā upāyamān duḥkh nathī. kaṣhṭa-duḥkh sahan karavāmān to ākuḷatā chhe,
mokṣhamārgamān ākuḷatā na hoy. mokṣhamārgamān to shamasukhamān līnatārūp sukh hoy.
vītarāgamārga to nyāyamārga chhe. nyāyathī vītarāgadev kahe chhe ke ā ātmā
anādikāḷathī potānā ātmāne bhūlīne jeṭalān puṇya-pāp bhāv kare chhe tenāthī te
duḥkhī chhe, agnānī tenāthī potāne sukhī māne chhe. gāṇḍānī hospīṭalamān ek gāṇḍo
bījāne ḍāhyo kahe tethī shun e ḍāhyo thaī jāy? tem agnānī karoḍapatine sukhī kahe
tethī shun e sukhī chhe?
samyagdarshan thatān gnānī ātmānā atīndriy ānandamān lalachāyā chhe. ahīn
ānand chhe...ahīn ānand chhe...ahīn ānand chhe-em karīne vāramvār ātmānā anubhavano
gnānī abhyās kare chhe ane tethī karmano nāsh karīne shīghra nirvāṇapadane prāpta thāy chhe.
ek gāthāmān navey tattva samāvī dīdhā chhe. gnānīnī najaramān navey tattva
taravare chhe. bhagavān ātmā atīndriy ānandanī mūrti te ek jīvatattva, karma sharīrādi
te ajīv tattva, ātmāmān puṇya-pāpabhāv thāy te āsravatattva ane ātmānī draṣhṭi
ane anubhav karavo te samvar-nirjarātattva ane e samvar-nirjarā utkr̥uṣhṭa thaī jāy
tyāre pūrṇānand pragaṭ thāy te mokṣhatattva-ām navey tattva ahīn āvī gayā.
are bhagavān! jīvone vītarāganun kahelun tattva sāmbhaḷavā paṇ maḷe nahi tyān e
samaje kyāre, ruchi kyāre kare ane anubhav kyāre thāy? samajaṇ vagar anantānant
bhav jīve karyā. kāgaḍā, kūtarānā bhavamānthī māṇḍ anantakāḷe manuṣhyapaṇun maḷe to temān
paṇ ā vāt na samaje eṭale pharī enī e ja dashāne prāpta thāy chhe.
vartamānakāḷamān mahāvidehamān sīmandharaprabhu birāje chhe. karoḍapūrvanun temanun āyuṣhya
chhe. munisuvrat bhagavānanā samayamān thayā chhe ane āvatī chovīshīnā 13mā tīrthaṅkar
thashe tyāre sīmandhar bhagavānano nirvāṇ thashe. temanā samavasaraṇamān atyāre lākho
kevaḷī, gaṇadharo, munivaro birāje chhe. indro uparathī bhagavānanī vāṇī sāmbhaḷavā āve
chhe. e ja ā vāṇī chhe, santonī paṇ e ja vāṇī chhe.
ātmānā atīndriy ānand-shāntino anubhav karavo tene bhagavān mokṣhamārga
kahe chhe ane puṇya-pāpabhāv te bandhamārga chhe. jīvone ā tattvano nirṇay karavāno māṇḍ
karīne ā manuṣhyapaṇāmān avasar maḷ‌yo chhe tene je gumāvī de chhe evā manuṣhyo ane
nigodanā jīvamān

Page 202 of 238
PDF/HTML Page 213 of 249
single page version

background image
202] [hun
kāī pher nathī. jene ātmānī draṣhṭi ane anubhav nathī tene māṇasanun sharīr ho ke
nigodanun sharīr ho temān kāī pher nathī. kem ke ekeyamān tenā ātmāne lābh nathī.
‘sham-sukh’ ek shabdamān paṇ munirāje keṭalān bhāv bharyā chhe! sham-sukhamān
līn evo chakravartī hoy te jāṇe chhe ke ā bahāranā svād te mārā nahi re nahi.
mārā svād to andaramān chhe. jarī rāg chhe tethī chha khaṇḍanā rājamān paḍayā chhe, paṇ
svabhāvanā ānandane e bhūlatā nathī. jem naṭ dorī upar nāchato hoy paṇ te bhūle
nahi ke mārā pag dorī upar chhe, bhūle to paḍī jāy. tem chakravartīne sundar rūpavāḷī
96000 to rāṇīo chhe, indra to jeno mitra chhe, hīrā-māṇekanā sinhāsan chhe,
vaibhavano pār nathī paṇ temān phasāīne e svabhāvanā ānandane bhūlatā nathī. tenī
ruchi to svabhāvamān ja paḍī chhe, tenun ja nām samyagdraṣhṭi chhe.
loko kahe chhe ke jem parīṣhah vadhāre sahan kare tem vadhāre lābh. are! parīṣhah
sahan karavā e to duḥkh chhe temān lābh kevo? gnānīne svabhāvanā ullasit vīrya ane
atīndriy ānand āgaḷ bahār lākh pratikūḷatā hoy topaṇ tene gney tarīke jāṇe
chhe. bahāramān mane koī pratikūḷ nathī tem koī anukūḷ paṇ nathī. mane to mārā
vikārī bhāv pratikūḷ chhe, aniṣhṭa chhe ane duḥkharūp chhe ane māro svabhāv mane
anukūḷ chhe tem gnānī jāṇe chhe. māṭe duḥkh sahan karavun te mokṣhano upāy nathī paṇ
chandananī shītaḷ shilā jevā atīndriy svabhāvanī shānti ane sukhanun vedan karavun te
mokṣhano upāy chhe.
jem dariyāmān kāṇṭhe bharatī āve chhe tem ātmā atīndriy ānandano moṭo
dariyo chhe tenī draṣhṭi ane ekāgratā karatān vartamān paryāyamān ānandanī bharatī āve
chhe. te mokṣhano upāy-mokṣhamārga-shamasukh chhe.
bhāī! tārā māragaḍān judān chhe bāpā! duniyā bījāne māne tethī kāī e
vītarāgano mārga na thaī jāy. vītarāgano mārga to sham-sukharūp chhe. puṇya-pāp bhāv
te vītarāgamārga nathī. paryāyamān atīndriy ānand āve te vītarāgamārga chhe.
samyagdraṣhṭi ātmānā ānand āgaḷ bhoganī vāsanāne kāḷā nāg jevī
duḥkharūp samaje chhe. haju sthiratā nathī tethī rāg āve chhe paṇ temān ene prem ane
ruchi nathī, 32 lākh vimānano lāḍo samakitī indra bahāramān kyāy ānand mānato
nathī. ānand to andaramān chhe em e māne chhe. lokone lāge ke ā hajāro
apsarāono bhog le chhe paṇ tene andarathī duḥkh lāge chhe, upasarga lāge chhe, rāg
ṭaḷato nathī, svarūp-sthiratānī kachāsh chhe tethī rāg āve chhe paṇ e rog lāge chhe-
upasarga lāge chhe, jyāre e ja bhogamān mithyādraṣhṭine mīṭhās vedāy chhe. samyagdraṣhṭi ane
mithyādraṣhṭimān āṭalo pher chhe.
sonānī lagaḍī upar judī judī jātanā chītarelān kapaḍān vīṇṭayā hoy paṇ lagaḍī
koī divas e chitarāmaṇarūpe ke kapaḍān rūpe thatī nathī, tem bhagavān sonānī lagaḍī
chhe tenī upar koīne strīnā, koīne puruṣhanā, koīne hāthīnā ke koīne kanthavānā
sharīrarūp kapaḍān

Page 203 of 238
PDF/HTML Page 214 of 249
single page version

background image
paramātmā] [203
vīṇṭayā chhe paṇ vastu bhagavān chidānand ānandakand sadāy tenāthī bhinna tattva chhe te
kadī jātajātanā sharīrarūpe thato nathī.
bhāī! tun koṇ? tārī dashā koṇ? tun eṭale atīndriy ānandano piṇḍ, sharīr,
vāṇī, mane e tun nahi ho bhāī! vikār paṇ tun nahi. ānand ane shāntinā jīvanathī
bharelo te tun jīv chho paṇ jem haraṇānī nābhīmān kastūrī chhe paṇ tenī tene kimmat nathī,
tem tun pote bhagavān ātmā, tārāmān sarvagnapad paḍayun chhe paṇ tenī tane kimmat nathī.
bhāī! tun vichār to kar ke anantā sarvagna thayān te sarvagnapad lāvyā kyāthī?
pīparamān tīkhāsh āvī kyāthī? paththaramānthī āvī ke hatī temānthī pragaṭ thaī? paṇ
māḷāne potāno bharoso āvato nathī. bīḍī vagar chāle nahi, dāḷ shāk ādi rasoī
sārī na thāy to na chāle ane jo sārī hoy, dūdhapāk pūrī hoy to to harakhāī jāy
paṇ bhāī! e to chha kalāke viṣhṭā thaī janārī vastu chhe ane sharīr tene viṣhṭā
banāvanāro sañcho chhe māṭe e badhun māṭī dhūḷ chhe temān kyāy tārun sukh nathī bhāī!
jem sākar khātān mīṭhāsh lāge, līmaḍo khātān kaḍavo lāge, mīṭhun khātān khārun
lāge tem bhagavān ātmāno anubhav karatān ānand āve. ātmāmān ramaṇatān karatān
atīndriy ānand āve te ātmadharma chhe.
shrotāḥ- ātmāne oḷakhavā māṭe āṭalun badhun samajavun paḍe?
pūjya gurudevaḥ- dhandhāmān keṭalī māthākūṭ kare chhe! vyāj to kāḍhe paṇ chakravartī
vyāj paṇ kāḍhe! tem āmān paṇ jem chhe tem samajavun to paḍe ne! ātmā gaḷ‌yo
thaīne sākarano svād leto nathī. khāro thaīne mīṭhānno svād leto nathī. bhinna rahīne
gnān kare chhe ane potānā svabhāvamān to abhed thaīne atīndriy ānandano svād le
chhe. ā badhun eṇe samajavun paḍashe.

Page 204 of 238
PDF/HTML Page 215 of 249
single page version

background image
204] [hun
[pravachan nan. 39]
ekavār “hun paramātmā chhun” evī draṣhṭi kar
[shrī yogasār shāstra upar param pūjya gurudevashrīnun pravachan, tā. 20-7-66]
ā shrī yogasār shāstranī 93 mī gāthā chāle chhe.
जो सम–सुक्ख णिलीणु बुहु पुण पुण अप्पु मुणेइ ।
कम्नक्खउ करि सो वि फुडु लहु णिव्वाणु लहेइ ।। ९३।।
sham-sukhamān līn je kare, pharī pharī nij abhyās;
karma kṣhay nishchay karī, shīghra lahe shivavās.
93.
ahīn ā gāthāmān ātmā potānā ānandasvabhāvane jāṇīne vāramvār ānandano
anubhav kare to karmano kṣhay karīne nirvāṇane prāpta thāy evā bhāv bharyā chhe.
jem sākar khāvāthī mīṭhāshano svād āve, līmaḍo khāvāthī kaḍavo svād āve
ane lavaṇ khāvāthī khāro svād āve, tem atīndriy ānandasvarūp ātmānī draṣhṭi
ane anubhav karatān ānandano svād āve. koī paṇ padārthano je svabhāv hoy teno
svād āve. ātmā paṇ ek atīndriy gnān-ānandasvarūp vastu chhe-padārtha chhe, temānthī
atīndriy gnān, ānand ane shāntino svād āve chhe.
ātmasvabhāvanī ruchi ane svasanmukh thaīne tenun gnān karavun ane e rūpe
pariṇaman karavun, anubhav karavo te dharmanī sharūāt-samvar chhe, temān atīndriy
ānandano svād āve chhe. tyānthī mokṣhamārganī sharūāt thāy chhe. pachhī antarasvarūpamān
vāramvār ekāgratā karatān āsrav thoḍo thāy chhe ane nirjarā visheṣh thāy chhe. mārā
svabhāvamān ja māro ānand chhe em jāṇe tyān ānand māṭe lalachāy chhe e jīv
atīndriy ānandanā svādamān vr̥uddhi kare chhe eṭalī tene nirjarā vadhāre thāy chhe ane
āsrav ochho thāy chhe. ā sādhakajīvanī dashā chhe.
jene ekalo āsrav ja chhe te mithyādraṣhṭi chhe, jene āsravano sarvathā abhāv
ane pūrṇa nirmaḷatā chhe te arihantadashā chhe ane thoḍo āsrav ane nirjarā banne chhe te
sādhak jīvanī dashā chhe.
ātmānī sanmukh thavāthī ja sāchā sukhano anubhav thāy chhe, ekalā rāg-dveṣh,
harṣha-shok-karmachetanā ane karmaphaḷachetanāno anubhav karavo te adharmadashā chhe, te
mithyādraṣhṭinī bādhakadashā chhe.
have jyān jīv svabhāvanī sanmukhatā karīne sādhak thayo tyān tene āsrav ghaṭe chhe
ane nirjarā vadhī jāy chhe. tethī ja tene sādhakapaṇun pragaṭayun kahevāy. jagatamān kyāy
nathī evun

Page 205 of 238
PDF/HTML Page 216 of 249
single page version

background image
paramātmā] [20p
potānun atīndriy sukh jeṇe anubhavyun evā sādhakajīvane potānā atīndriy ānand
ane sukhanī lālach lāge chhe.
potānā svabhāvanā bebhānapaṇāne līdhe mūḍh-mithyādraṣhṭi jagatanā indra, chakravartī
ādinā vaibhavomān sukhanī kalpanā kare chhe, paṇ kharekhar te duḥkh chhe. dharmīnī draṣhṭimān
sukhabuddhi ātmāmān ja chhe. ekalā rāg-dveṣh, puṇya-pāpabhāvano anubhav karavo te to
adharmadhyān chhe. tenī ruchi chhoḍī svabhāvanī draṣhṭi karatān dharmadhyān pragaṭ thāy chhe. koī
kahe dharmadhyān eṭale shubhabhāv to te vāt khoṭī chhe. svabhāv sanmukhanī ekatā te
dharmadhyān chhe ane ugrapaṇe ekatā thavī te shukladhyān chhe.
ahā! anantakāḷamān sākṣhāt prabhu pāse paṇ ā jīv jaī āvyo paṇ
bahirmukhadraṣhṭi chhoḍī nahi. bahārathī mane lābh thashe e mānyatā chhoḍī nahi. e rīte
pote antarmukh bhagavān ātmāne draṣhṭimānthī ojal karī nākhyo chhe.
āhāhā...! bhagavān pūrṇānand svarūp ātmā kevo chhe? to kahe chhe ke
sarvagnabhagavānanī vāṇīmān paṇ jenā pūrā guṇ āvī na shake tevo ā bhagavān
ātmā chhe. shrīmad kahe chhe ne! ‘je svarūp sarvagne dīṭhun gnānamān, kahī shakyā nahi te paṇ
shrī bhagavān jo.’ gommaṭasāramān paṇ āve chhe ke ‘bhagavāne jāṇyun chhe tenāthī
anantamān bhāge ja kahī shakyā chhe.’ bhāvamukta bhagavān arihant jyān vāṇīmān
ātmānun pūrun svarūp kahī na shakyā tyān ‘teh svarūpane anya vāṇī te shun kahe?
anubhavagochar mātra rahyun te gnān jo.’
jem mūṅgo goḷano svād kahī shakto nathī paṇ anubhavī shake chhe. tem bhale
ātmānun varṇan vāṇīmān pūrun na āve paṇ anubhavagochar thaī shake evun svarūp chhe.
puṇya-pāpathī rahit ātmā anubhavamān āve chhe.
bhagavān ātmā chaitanya piṇḍ, chetanya daḷ, chaitanya nūr, chaitanya pūr evo
pūrṇānandaprabhu tenī draṣhṭi ane dhyānathī guṇasthānanī shreṇī vadhe chhe. rāganā ke puṇyanā
avalambanathī guṇasthānanī shreṇī vadhatī nathī. chaitanyanī ekāgratānī dhārāe
guṇasthānanī dhārā vadhe chhe.
nishchayanay trikāḷ shuddha ātmasvabhāvanā darshan karāve chhe, jyāre vyavahāranay to
bhed, rāg ane nimittanā darshan karāve chhe. samayasāranī chhaṭhṭhī gāthāmān puṇya-pāpanā
bhed kāḍhī nākhyā, asadbhūt upachār ane anupachār vyavahāranayane kāḍhī nākhyo ane
sātamī gāthāmān sadbhūt anupachār je guṇ-guṇīnā bhedano vyavahār te paṇ kāḍhī
nākhyo, ekalo gnāyakasvarūp ātmā badhāthī judo batāvī dīdho chhe.
ekalo bhagavān gnāyak...gnāyak...gnāyak (‘gnāyak’ evo vikalpa nahi)
chetanyanā nūr vinānā puṇya-pāpanā vikalpothī bhinna paḍelo ‘gnāyak’ tenun gnānabhāve
pariṇaman karatān draṣhṭimān gnāyakabhāv āve chhe te dharmadraṣhṭi chhe. ā draṣhṭi vinā
traṇakāḷamān mokṣha nathī.
koī kahe ke pañchamakāḷamān nishchay mokṣhamārga hoy nahi māṭe vyavahār-mokṣhamārga je
puṇya-pariṇām tenun ācharaṇ karo te mokṣhamārga chhe. are! paṇ nishchay vinā vyavahār hoy ja
nahi, svāshray nishchay pragaṭe tyāre kāīk parāshray bākī rahī jāy te vyavahār chhe. ekalo

Page 206 of 238
PDF/HTML Page 217 of 249
single page version

background image
206] [hun
parāshrayabhāv hoy te to mithyādraṣhṭi chhe ane ekalo jene svāshray pūro pragaṭ thaī gayo
te bhagavān paramātmā chhe, ane svabhāvanī draṣhṭithī svāshray pragaṭ thayo paṇ hajī sāthe
thoḍo parāshray rahī gayo te sādhakadashāno vyavahār chhe.
ā vastusthiti chhe, te traṇakāḷamān kadī phare nahi.
anantakāḷamān jīve bahār ja ḍokiyān māryā chhe. svāshray kyārey karyo ja nathī.
ekavār jo ‘hun paramātmasvarūp chhun’ em draṣhṭi kare to bahirātmā maṭīne antarātmā thaī
jāy. sīdhī vāt chhe. bhagavān ātmā pote sīdho-saraḷ chidānand bhagavān paḍayo chhe
“sat saraḷ chhe, sat sarvatra chhe ane sat sulabh chhe” paṇ jīve pote evun durgam karī
nākhyun chhe ke ke sat vāt sāmbhaḷavī paṇ ene moṅghī paḍe chhe.
ā jainadharma koī sampradāy nathī. vastunun svarūp chhe. potānā pūrṇānandano āshray
laīne agnān-rāg-dveṣhādi parano āshray ṭāḷe tene jain kahevāmān āve chhe. parameshvare
kāī navo dharma nathī karyo.
akhaṇḍānand prabhu bhagavān ātmā ek samayamān anantaguṇano moṭo piṇḍ-rāshi
chhe e vāt lāvo to kharā! anantaguṇ na hoy to vastu ja na hoy. asaṅkhyāt
pradeshamān anantaguṇano piṇḍ mahāprabhu birājamān chhe. svabhāvanī mūrti chhe tenun shun kahevun?
arūpī chitpiṇḍ, chidghan, vignānaghan vastu chhe. ākāshanā amāp... amāp anant
pradeshonī saṅkhyā karatān anantānant guṇo ekeek ātmāmān chhe. evā ātmāno āshray
laīne samyagdarshan-gnān pragaṭ kare tene āsrav ghaṇo ghaṭī jāy chhe ane samvar-nirjarā
vadhī jāy chhe. kāraṇ ke anantānant guṇomānthī bahu thoḍā-amuk ja guṇomān viparītatā
rahī chhe tethī āsrav-bandh thoḍo thāy chhe ane anant... anant...guṇano ādar ane
bahumānathī anantā guṇonī nirmaḷ paryāy pragaṭ thaī chhe tethī samvar-nirjarā adhik
thaī gaī chhe. tethī ja nishchayathī samyagdraṣhṭine abandh kahyo chhe, kem ke svabhāvamān bandh
nathī ane tenī draṣhṭimān bandh nathī tethī bandhanā bhāvane gneyamān nākhīne samyagdraṣhṭine
abandh kahyo chhe. rāgathī, nimittathī tathā bhedathī bhinna adhik ātmānī draṣhṭi thaī tene
mokṣhamārga to tenā hāthamān āvī gayo.
shrotāḥ- vāh prabhu vāh! ātmā hāthamān āvī gayo tenun shun bākī rahyun? vāh
draṣhṭinun jor chhe kāī!
bhāī! e vastunun ja jor chhe. tenī draṣhṭi karī eṭale draṣhṭimān paṇ jor āvī gayun.
draṣhṭinā jorathī dharmīnun gnān jāṇe chhe ke pūrṇa ānandanī prāpti vinā hun atr̥upta chhun.
jem peṭ pūrun na bharāy tyān sudhī hun bhūkhyo chhun em lāge chhe ne! tem dharmī pūrṇānandanī
prāpti vinā atr̥upta chhe. tethī jene pūrṇānandanī jhaṅkhanā chhe evā mokṣhārthī-dharmī jīvo
nirvāṇanun lakṣha rākhīne sham-sukhane bhogavatā thakā, ātmāno visheṣh visheṣh anubhav
karatān karatān shīghra nirvāṇane pāme chhe.

Page 207 of 238
PDF/HTML Page 218 of 249
single page version

background image
paramātmā] [207
puṇya-pāpanā bhāv ane tenā phaḷarūp harṣha-shok te banne karmachetanāthī ane
karmaphaḷachetanāthī rahit gnānānandasvarūp bhagavān ātmānī gnānachetanāne samyagdraṣhṭi
nachāve chhe ane karmachetanā tathā karmaphaḷachetanāne chhoḍe chhe.
are! paṇ jīv jemān bharapūr māl bharyo chhe tenī sāme najar karavāno vakhat
leto nathī ane jemān kāī nathī evā puṇya-pāpabhāv ane nimittamān ja mārun sarvasva
chhe em mānīne tene vaḷagyo chhe. tethī ja amr̥utachandrāchārye 413 gāthāmān kahyun chhe ke
agnānī jīvo anādirūḍh-vyavahāramūḍh ane nishchay anārūḍh chhe, ane gnānī vyavahāramūḍh
nathī, paṇ vyavahārane jāṇanār chhe. nishchay vastu draṣhṭimān āvyā pachhī thoḍī asthiratāne
līdhe rāg āve chhe te vyavahār chhe em gnānī jāṇe chhe. nishchay vagar vyavahār
traṇakāḷamān hoto ja nathī.
jem rājā thaīne bhikṣhā māṅgavā jāy to e mūrakh chhe tem ā ātmā pote
traṇalokano nāth thaīne bhagavān pāse potānun bhagavānapaṇun māṅgavā jāy chhe. tene
munirāj kahe chhe ke ‘prabhu! tun ja bhagavān chho’ paṇ tene potānun svarūp jovānī
phurasad nathī. are! tenī sanmukh draṣhṭi karavī, e mane ṭhīk chhe, temān mārun hit chhe em
paṇ tene hajī besatun nathī, ane vyavahāranī ja ruchi rahe chhe, paṇ temān tārun ahit
thāy chhe bhāī!
have 94 mī gāthāmān yogīndu munirāj kṣhetrathī nāno paṇ bhāvathī mahān evā
ātmānun svarūp batāve chhe.
पुरिसायार–पमाणु जिय अप्पा एहु पवित्तु ।
जोइज्जइ गुण–गणि–णिलउ णिम्मल–तेय–फुरंनु ।। ९४।।
puruṣhākār pavitra ati, dekho ātamarām;
nirmaḷ tejomay ane anant guṇagaṇadhām.
94.
93 gāthā sudhī ātmānā bahu vakhāṇ karyā ke ātmā anant gnān, anant
darshan, anant ānand ādi anant anant guṇano piṇḍ chhe. tethī shiṣhyane prashna ūṭhe chhe ke
āvo te ātmā kṣhetrathī paṇ kevaḍo moṭo hashe? tene munirāj kahe chhe ke bhāī! moṭā
kṣhetrathī ātmānī mahānatā nathī. tenī mahānatā to guṇanī achintyatāthī chhe.
vedānt ādi ātmāne sarvavyāpak māne chhe tenī sāme paṇ ā gāthā mahā
siddhānt rajū kare chhe ke ātmā sharīrapramāṇ chhe, sarvavyāpak nathī.
bhagavān ātmā kṣhetrathī puruṣhākār chhe ane bhāvathī guṇagaṇadhām-guṇonī khāṇ-
guṇagaṇanilay eṭale guṇanā samūhano nilay nām ghar chhe. vaḷī nirmaḷ tejathī
sphurāyamān chhe, ati pavitra chhe. āvā ātmāne antaragnān ane shraddhāthī jovo joīe.
vastudraṣhṭithī juo to ātmā trikāḷ nirāvaraṇ, sphaṭik jevo shuddha nirmaḷ chhe. vastune vaḷī
āvaraṇ kevā? ātmā to trikāḷ nirāvaraṇ, sāmānya-visheṣh guṇono sāgar, gnātā-
draṣhṭā, vītarāg, paramānandamay, param vīryavān ane shuddha samakit guṇadhārī chhe.

Page 208 of 238
PDF/HTML Page 219 of 249
single page version

background image
208] [hun
bhagavān ātmā param nirmaḷ chaitanyatejathī chamakī rahyo chhe. chaitanyanā nūr,
prakāshanā puñjathī ātmā chamakī rahyo chhe, rāganā tejathī ātmā chamakato nathī. āvā
chamakatā ātmāmān chittane sthir karīne dhyān karavun joīe.
ā dhyān sāchun koṇ karī shake chhe?-ke munirāj utkr̥uṣhṭa dhyān kare chhe. deshavratī
shrāvak madhyam dhyān kare chhe ane avirat samyagdraṣhṭi jaghanya dhyātā chhe. samyagdraṣhṭine
svarūpanī draṣhṭi thaī chhe eṭalī dhyān karavānī yogyatā pragaṭī chhe. samyagdraṣhṭine
svarūpācharaṇ chāritra hoy chhe tethī chothā guṇasthānathī ja dhyānanī sharūāt thaī jāy
chhe. te pahelān dhyān hotun nathī. kem ke samyak shraddhān vinā ātmāno sācho prem ane
ruchi hotā nathī tethī ātmānī laganī lāgatī nathī.
agnānīne dhyān karatān to āvaḍe chhe paṇ jene jenī ruchi hoy tenun dhyān kare
ne! agnānīne sansāranī ruchi chhe tethī tenā dhyānamān chaḍī jāy chhe; to e ulaṭun dhyān
jene āvaḍe chhe tene ātmānī savaḷī ruchi thatān ātmānun dhyān karatān kem na āvaḍe?
āvaḍe ja. ulaṭā dhyānamān to tākāt moḷī paḍī jāy chhe ane savaḷā dhyānamān tākāt
ugratā dhāraṇ kare chhe.
hun ja paramātmā chhun, mārāmānthī ja paramātmaparyāy phāṭavānī chhe em nakkī karīne
svabhāvanī draṣhṭi kare tene pachhī svabhāvanī mahimā pāse indra chakravartīnā vaibhavo
taraṇātulya-tuchchha bhāse chhe. ātmānā ānand āgaḷ gnānīne ākhī duniyā duḥkhī
lāge chhe tethī gnānī duniyānā koī padane īchchhatā nathī.
* je sansāramān devonā indrono paṇ vināsh
jovāmān āve chhe; jyān hari arthāt nārāyaṇ, har
arthāt rūdra ane vidhātā arthāt brahmā tathā ādi
shabdathī moṭā moṭā padavī dhārak sarva kāḷ vaḍe
koḷīo banī gayā te sansāramān shun sharaṇarūp chhe?
(shrī svāmīkārtikeyānuprekṣhā)

Page 209 of 238
PDF/HTML Page 220 of 249
single page version

background image
paramātmā] [209
[pravachan nan. 40]
nij–paramātma–anubhavathī ja shāstragnānanī saphaḷatā
[shrī yogasār shāstra upar param pūjya gurudevashrīnun pravachan, tā. 21-7-66]
ā shrī yogasār shāstra chhe, temān ahīn 9p mī gāthā chāle chhe.
ahīn yogīndradev kahe chhe ke ‘ātmagnānī ja sarva shāstrono gnātā chhe.’ kem ke
sarva shāstro jāṇavānun phaḷ ātmāne jāṇavo te chhe. ātmagnān ja sarva shāstrono sār
chhe tethī ātmagnān sahitanā shāstragnānanī mukhyatā chhe.
जो अप्पा सुद्धु वि मुणइ असुइ–सरीर–विभिन्नु ।
सो जाणइ सत्थई सयल सासय–सुक्खहं लीणु ।। ९५।।
je jāṇe shuddhātmane, ashuchi dehathī bhinna;
te gnātā sau shāstrano, shāshvat sukhamān līn.
9p.
ātmāmān atīndriy ānand antaramān bharyo paḍayo chhe. jem vastu shāshvat chhe tem
teno atīndriy ānand paṇ shāshvat chhe. evā shāshvat ānandamān ekāgra thaīne ātmāno
anubhav kare, ātmāne jāṇe teṇe sarva jāṇyun.
ā to bhāī! yogasār chhe ne! yogasār eṭale antar ātmāmān joḍāṇ,
mithyādraṣhṭine adharmarūp joḍāṇ chhe ane gnānīne ātmāmān ekāgrarūp joḍāṇ hoy chhe.
bhagavān ātmā atīndriy gnān ane ānandasvarūp chhe em pratham nirṇay karīne, tenī
sanmukh thaīne, jeṇe atīndriy ānandano anshe anubhav karyo ane te dvārā jāṇyun ke ātmā
atīndriyagnān ane ānandamay chhe teṇe sarva jāṇyun. ekane jāṇyo tene sarva jāṇyun.
yogasāramān ekalun mākhaṇ bharyun chhe. yogīndradev kahe chhe ke prabhu! tārī pāse ja
tāro ānand chhe ne! bahār tun kyān shodhavā jāy chhe? ānand to tāro svabhāv chhe
bhāī! trikāḷī ānand ādi anantaguṇarūp dharmano dharanār tun dharmī chho. āvā potānā
svabhāvane je anubhav sahit jāṇe teṇe bār aṅg ane chaudapūrva jāṇyā kahevāy.
kāraṇ ke badhān shāstramān kahevāno hetu to ātmānun gnān karavun te ja chhe.
shāstranun gnān tyāre ja saphaḷ kahevāy ke jyāre jīv potānā svabhāvane yathārtha
jāṇe. ane ātmāne yathārtha jāṇyo tyāre kahevāy ke jyāre jīv tenī ruchi karīne
svabhāvano svād lye. āmān jāṇavun, ruchi ane ānandanun vedan ā traṇ vāt āvī gaī.