तद्यथा —
यस्य स्वयं स्वभावाप्तिरभावे कृत्स्नकर्मणः ।
तस्मै संज्ञानरूपाय नमोऽस्तु परमात्मने ।।१।।
टीका — अस्तु भवतु । किं तत् ? नमः – नमस्कारः, कस्मै, तस्मै परमात्मने । परमः
अनाध्येयाप्रहेयातिशयत्वात्सकलसंसारिजीवेभ्य उत्कृष्ट आत्मा चेतनः परमात्मा तस्मै । किं
विशिष्टाय संज्ञानरूपाय सम्यक्सकलार्थसाक्षात्कारित्वादिवदत्यन्तसूक्ष्मत्वादीनामपि लाभात्कर्म-
हन्तृत्वादेरपि विकारस्य त्यागाच्च सम्पूर्णज्ञानं स्वपरावबोधस्तदेवरूपं यस्य तस्मै । एवमाराध्य-
स्वरूपमुक्त्वा तत्प्राप्त्युपायमाह । यस्याभूत् – काऽसौ ? – स्वभावाप्तिः – स्वभावस्य निर्मलनिश्चलचिद्रूप-
स्य आप्तिर्लब्धिः कथंचित्तादात्म्यपरिणतिः – कृतकृत्यतया स्वरूपेऽवस्थितिरित्यर्थः । केन, स्वयं
स्वयं कर्म सब नाश करि, प्रगटायो निजभाव ।
परमातम सर्वज्ञको, वंदो करि शुभ भाव ।।१।।
विशदार्थ — जिसे आत्माकी परतन्त्रता (पराधीनता)के कारणभूत द्रव्य एवं भावरूप
समस्त कर्मोंके, सम्पूर्ण रत्नत्रयात्मक स्वरूपके द्वारा, सर्वथा नष्ट हो जानेसे निर्मल निश्चल
चैतन्यरूप स्वभाव (कथंचित् तादात्म्य परिणति)की प्राप्ति हो गई है, उस सम्पूर्ण
તે આ પ્રમાણે છેઃ —
સકલ કર્મનો ક્ષય કરી, પામ્યા સ્વયં સ્વભાવ,
સર્વજ્ઞાની પરમાત્મને, નમું કરી બહુ ભાવ. ૧.
અન્વયાર્થ : – [यस्य ] જેમને, [कृत्स्न कर्मणः अभावे ] સંપૂર્ણ કર્મોનો અભાવ થતાં,
[स्वयं स्वभावाप्तिः ] સ્વયં સ્વભાવની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ છે, [तस्मै ] તે [संज्ञानरूपाय ]
સમ્યક્જ્ઞાનરૂપ [परमात्मने ] પરમાત્માને [नमः अस्तु ] નમસ્કાર હો.
ટીકા : — હો. શું તે? નમસ્કાર. કોને? તે પરમાત્માને. અનારોપી અપ્રતિહત
અતિશયપણાને લીધે પરમ એટલે સકલ સંસારી જીવોથી ઉત્કૃષ્ટ અને આત્મા એટલે ચેતન –
તેવા પરમાત્માને. કેવા (પરમાત્માને)? સમ્યક્જ્ઞાનરૂપ (પરમાત્માને) — સમ્યક્ પ્રકારે સર્વ
પદાર્થોનો સાક્ષાત્કાર કરવાથી અર્થાત્ અત્યંત સૂક્ષ્મ પદાર્થ આદિને જાણવાથી તથા કર્મોના
વિનાશાદિથી, વિકારના ત્યાગને લીધે (પ્રાપ્ત થયું છે) સંપૂર્ણજ્ઞાન — સ્વપરજ્ઞાન — તે જ જેનું
સ્વરૂપ છે — તેમને.
૨ ]
ઇષ્ટોપદેશ
[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-