86 ]
iShTopadesh
[ bhagavAnashrIkundakund-
‘‘अकिञ्चनोऽहमित्यास्व त्रैलोक्याधिपतिर्भवेः ।
योगिगम्यं तव प्रोक्तं रहस्यं परमात्मनः ।।’’ [आत्मानुशासने ]
अथवा‘‘रागी बध्नाति कर्माणि वीतरागो विमुञ्चति ।
जीवो जिनोपदेशोऽयं संक्षेपाद्वन्धमोक्षयोः ।।’’ [ज्ञानार्णवे ]
यस्मादेवं तस्मात्सर्वप्रयत्नेन व्रताद्यवधानेन मनोवाक्कायप्रणिधानेन वा निर्ममत्वं
विचिन्तयेत् ।
मत्तः कायादयोऽभिन्नास्तेभ्योऽहमपि तत्त्वतः ।
नाहमेषां किमप्यस्मि ममाप्येते न किञ्चन ।। [तत्त्वानुशासन – १५८ ]
मैं अकिंचन हूँ, मेरा कुछ भी नहीं, बस ऐसे होकर बैठे रहो और तीन लोकके
स्वामी हो जाओ । यह तुम्हें बड़े योगियोंके द्वारा जाने जा सकने लायक परमात्माका रहस्य
बतला दिया है ।
और भी कहा है — ‘‘रागी बध्नाति कर्माणि०’’ रागी जीव कर्मोंको बाँधता है ।
रागादिसे रहित हुआ जीव मुक्त हो जाता है । बस यही संक्षेपमें बंध मोक्ष विषयक जिनेन्द्रका
उपदेश है । जब कि ऐसा है, तब हरएक प्रयत्नसे व्रतादिकोंमें चित्त लगाकर अथवा मन,
वचन, कायकी सावधानतासे निर्ममताका ही ख्याल रखना चाहिए ‘‘मत्तः कायादयो
भिन्नास्०’’
‘आत्मानुशासन’ — shlok 110mAn kahyun chhe ke —
‘hun akinchan chhun (eTale mArun kAI paN nathI) — em bhAvanA karI besI raho
(pariNamo) ane traN lokanA svAmI banI jAo. A tane yogIone gamya (jANI shakAy
tevun) — evun paramAtmAnun rahasya batAvyun chhe;
athavA ज्ञानार्णव — pRu. 242mAn kahyun chhe ke —
‘rAgI (jIv) karmo bAndhe chhe ane vItarAgI jIv (rAgAdithI rahit jIv) karmothI
mukta thAy chhe. bandh – mokSha sambandhI jinendrano A sankShepamAn upadesh chhe.’
tethI sarva prayatnathI vratAdimAn (shuddha pariNamanamAn) avadhAnathI (chitta lagAvI)
athavA man, vachan, kAyanI sAvadhAnIthI nirmamatvanun visheSh prakAre chintavan karavun joIe.
‘mArAthI sharIrAdi bhinna chhe ane paramArthe temanAthI hun paN bhinna chhun. hun temano kAI
paN nathI ane teo paN mArA kaIpaN nathI,’
ityAdi shrutagnAnanI bhAvanAthI mumaukShue (khAs karIne) bhAvavun joIe.