kahAn jainashAstramALA ]
iShTopadesh
[ 87
इत्यादि श्रुतज्ञानभावनया मुमुक्षुर्विशेषेण भावयेत् ।
उक्तं च — [आत्मानुशासने ]
‘निवृत्तिं भावयेद्यावन्ननिर्वृत्तिस्तदभावतः ।
न वृत्तिर्न निवृत्तिश्च तदेव पदमव्ययम्’ ।।२३६।।
‘‘शरीरादिक मुझसे भिन्न हैं, मैं भी परमार्थसे इनसे भिन्न हूँ, न में इनका कुछ
हूँ, न मेरे ही ये कुछ हैं ।’’ इत्यादिक श्रुतज्ञानकी भावनासे मुमुक्षुको भावना करनी चाहिए ।
आत्मानुशासनमें गुणभद्रस्वामीने कहा है । — ‘‘निवृत्तिं भावयेत्०’’
जब तक मुक्ति नहीं हुई तब तक परद्रव्योंसे हटनेकी भावना करे । जब उसका
अभाव हो जाएगा, तब प्रवृत्ति ही न रहेगी । बस वही अविनाशी पद जानो ।।२६।।
shrI guNabhadrAchArye ‘आत्मानुशासन’ — shlok 236mAn kahyun chhe ke —
‘jyAn sudhI mukti na thAy tyAn sudhI (parabhAvothI) nivRuttinI (pAchhA haThavAnI)
bhAvanA karavI. tenA (parabhAvanA) abhAvamAn pravRutti ane nivRutti ja raheshe nahi. te ja
avinAshI pad chhe.’
bhAvArtha : — jyAre strI – putrAdi mArAn ane hun temano — evA mamakArarUp vibhAv
pariNAmothI jIv pariName chhe, tyAre rAg – dveSharUp pariNatinA nimitte shubhAshubh karmano bandh
thAy chhe, kintu jyAre strI, putrAdi padArthomAn mArApaNAnI kalpanA chhoDI de chhe’, tyAre nirmam
pariNAmothI shubhAshubh karmano bandh thato nathI. mATe nirmamatvanun ja chintavan karavun joIe.
je samaye upayog vibhAv bhAvothI ekarUp thAy chhe. te samaye rAg – dveSh sAthe
ekatAbuddhithI pariNAmarUp adhyavasAnabhAvathI bandh thAy chhe. rAgAdithI ekatArUp upayog
ja karmabandhanun kAraN chhe, parantu rAgAdithI ekatArahit upayog bandhanun kAraN nathI — te
karmathI – muktinun kAraN chhe.
je parane par ane AtmAne AtmA mAnI rAgI – dveShI thato nathI ane par padArthomAn
sukh – dukhanI kalpanA karato nathI, parantu te pratye samabhAvI rahe chhe. te karmothI chhUTe chhe ane
paramAtmA bane chhe.
‘rAgI karmathI bandhAy chhe ane virAgI karmathI chhUTe chhe’ evo jinendra bhagavAnano
bandh – mokShano sankShepamAn upadesh chhe.