92 ]
iShTopadesh
[ bhagavAnashrIkundakund-
पुनः स एवं विमृशति पुद्गलेन किल संयोगस्तदपेक्षा मरणादयस्तद्व्यथाः कथं
परिह्रियन्त इति । पुद्गलेन देहात्मना मूर्तद्रव्येण सह किल आगमे श्रूयमाणो जीवस्य
सम्बन्धोऽस्ति । तदपेक्षाश्च पुद्गलसंयोगनिमित्ते जीवस्य मरणादयो मृत्युरोगादयः सम्भवन्ति ।
तद्यथा मरणादयः सम्भवन्ति । मरणादिसम्बन्धिन्यो बाधाः । कथं ? केन भावनाप्रकारेण मया
परिह्रियन्ते । तदभिभवः कथं निवार्यत इत्यर्थः । स्वयमेव समाधत्ते —
bhAvArtha : — dehAdinA sambandhane lIdhe sansAramAn prANIone anek dukh bhogavavAn paDe
chhe. mATe jIve te dehAdi sAthenI ekatA – buddhine sarvathA chhoDavI joIe, arthAt man – vachan –
kAyanun Alamban chhoDavun joIe ane svasanmukh thaI evA pariNAm karavA joIe, ke jethI
man – vachan – kAyanun avalamban chhUTI AtmA avikArI thAy ane chhevaTe AtmAnA pradeshonun
parispandan paN aTakI jAy.
jyAn sudhI sharIr – man – vANImAn Atmabuddhi chhe, tyAn sudhI sansAranI paramparA chAlu rahe
chhe, parantu man – vachan – kAy AtmAthI bhinna chhe, evA bhedavignAnanA abhyAsathI muktinI
prApti thAy chhe. 28.
vaLI, te AvI rIte vichAre chhe —
pudgal (sharIrAdi mUrta dravya) sAthe kharekhar (jIvano) sanyog chhe. tenI apekShAvALAn
maraNAdi ane tenAn dukho kevI rIte dUr karI shakAy? pudgal sAthe eTale sharIr sAthe –
mUrtadravya sAthe – jIvano sambandh AgamamAn sAmbhaLavAmAn Ave chhe. tenA kAraNe eTale pudgalanA
sanyoganimitte jIvane maraNAdi arthAt maraN – rogAdi sambhave chhe. tene jem maraNAdi sambhave
chhe, tem maraNAdisambandhI bAdhAo (dukho) paN sambhave chhe; to kevI rIte – kyA prakAranI
bhAvanAthI mAre te (dukhAdi) pariharavAn? arthAt tenun AkramaN (humalo) kevI rIte nivArI
shakAy? evo artha chhe.
svayam ja tenun samAdhAn kare chhe —
फि र भावना करनेवाला सोचता है कि पुद्गल – शरीरादिकरूपी मूर्तद्रव्यके साथ
जैसा कि आगममें सुना जाता है, जीवका सम्बन्ध है। उस सम्बन्धके कारण ही जीवका
मरण व रोगादिक होते हैं, तथा मरणादि सम्बन्धी बाधायें भी होती हैं । तब इन्हें कैसे
व किस भावनासे हटाया जावे ? वह भावना करनेवाला स्वयं ही समाधान कर लेता
है कि —