upAdAnashaktithI ja paramAtmA bane chhe.
visheSh
nij upAdAnathI ja kArya thAy chhe. te sambandhamAn samAdhitantra shlok (99)nI TIkAmAn
TIkAkAr lakhe chhe ke — ‘‘.....paramArthe svata ja (potAnI meLe ja) — AtmAthI ja
(paramAtmapadanI prApti thAy chhe) paN guru Adi bAhya nimitto vaDe nahi...’’
prastut shlokamAn ‘स्वतः एव’ shabdo ghaNA arthasUchak chhe. te batAve chhe ke paramAtmAnI
prApti, potAnAthI ja potAnAmAnthI ja potAnA puruShArthathI ja thAy chhe. temAn tIrthankar bhagavAn
AdinI divyadhvani, guruno upadeshAdi bAhya nimitto hovA chhatAn te nimittothI nirapekShapaNe
paramapadanI prApti thAy chhe.
nimitta hovA chhatAn, nimittathI nirapekSha upAdAnanun pariNaman hoy chhe. vikArI ane
avikArI paryAy sambandhamAn jayadhaval pustak 7mAn kahyun chhe ke —
वज्झकारणणिरवेक्खे वथ्थुपरिणामो।
vastunun pariNAm bAhya kAraNothI nirapekSha hoy chhe.(pRu. 117 – perA 244)
upAdAn vastunI sahaj shakti chhe ane nimitta to sanyogarUp kAraN chhe. kArya potAnA
upAdAnamAnthI ja thAy. te vakhate tene anukUL nimitta hoy ja. tene shodhavAnI yA tene bhegun
karavAnI vyagratAnI jarUr hoy ja nahi. 2
pachhI shiShya kahe chhe, ‘‘bhagavAn! to vratAdi nirarthak Tharashe. jo sudravyAdirUp sAmagrI
hotAn ja A (sansArI) AtmA potAnA AtmasvarUpane prApta karashe, to vrato eTale
hinsAvirati jenI AdimAn chhe te samiti Adi nirarthak-niShphaL banashe, kAraN ke (ApanA
kathanAnusAr) vAnchhit svAtmAnI upalabdhi (prApti) sudravyAdi – sampattinI apekShA rAkhe chhe –
evo artha chhe ( – arthAt svadravyAdi svachatuShTayarUp sAmagrIthI ja svasvarUpanI upalabdhi thaI
शंका — इस कथनको सुन शिष्य बोला कि भगवन् ! यदि अच्छे द्रव्य, क्षेत्र, काल,
भावरूप सामग्रीके मिलनेसे ही आत्मा स्व स्वरूपको प्राप्त कर लेता है, तब फि र व्रत समिति
कार्योपयोगित्वं द्रव्यादिस्वादीनां सम्पत्तिः संपूर्णता, तस्यां सत्याम् ।।२।।
अथ शिष्यः प्राह — तर्हि व्रतादीनामानर्थक्यमिति । भगवन् ! यदि सुद्रव्यादिसामग्रयां
सत्यामेवायमात्मा स्वात्मानमुपलप्स्यते तर्हि व्रतानि हिंसाविरत्यादीनि आदयो येषां समित्यादीनां
6 ]
iShTopadesh
[ bhagavAnashrIkundakund-