kahAn jainashAstramALA ]
iShTopadesh
[ 13
अमुमेवार्थं दृष्टान्तेन स्पष्टयन्नाह — य इत्यादि । यो वाहीको नयति, प्रापयति । किं ?
स्ववाह्यं भारं । कां, गव्यूतिं क्रोशयुगं । कथं, आशु शीघ्रं । स किं क्रोशार्द्धे स्वभारं नयन् सीदति
खिद्यते ? न खिद्यत इत्यर्थः । महाशक्तावल्पशक्तः सुघटत्वात् ।
अथैवमात्मभक्तेः स्वर्गगतिसाधनत्वेऽपि समर्थिते प्रतिपाद्यस्तत्फलजिज्ञासया गुरुं
श्लोककी नीचेकी पंक्तिमें उपरिलिखित भावको दृष्टान्त द्वारा समझाते हैं —
देखो जो भारको ढोनेवाला अपने भारको दो कोस तक आसानी और शीघ्रताके
साथ ले जा सकता है, तो क्या वह अपने भारको आधा कोस ले जाते हुए खिन्न होगा ?
नहीं । भारको ले जाते हुए खिन्न न होगा । बड़ी शक्तिके रहने या पाये जाने पर अल्प
शक्तिका पाया जाना तो सहज (स्वाभाविक) ही है ।
इस प्रकारसे आत्म-शक्तिको जब कि स्वर्ग-सुखोंका कारण बतला दिया गया, तब
A ja arthane draShTAnta dvArA spaShTa karIne kahe chhe – (य इत्यादि.....)
je eTale bhAravAhak laI jAy chhe; shun? potAne UnchakavAno bhAr. kyAn sudhI?
be kosh sudhI. kevI rIte? shIghra – jaladI; te shun potAnA bhArane ardho kosh laI jatAn khed
pAmashe? nahi khed pAme – evo artha chhe, kAraN ke mahA shaktimAn alpa shaktino (samAvesh)
sArI rIte ghaTe chhe – (arthAt mahAshaktivALAne alpashakti sahaj hoy chhe).
bhAvArtha : — je shuddhopayogarUp AtmapariNAmamAn mokShasukh prApta karavAnun sAmarthya chhe,
te bhUmikAmAn rahelA shubharAgathI svargAdinI prApti sahaj hoy chhe. je mANas ek maNano
bojo be kosh laI jaI shake teTalI tAkAtavALo chhe, te shun te bojo ardho kosh laI jatAn
thAkI jashe? nahi ja thAke; tevI rIte je jIve pUrNatAnA lakShe – mokShasukh mATe puruShArtha Adaryo
chhe, tene shun svargAdinI prApti mushkel chhe? nA; te sulabh ja chhe.
je jIv charamasharIrI chhe, eTale ke te bhave ja mokSha prApta karavAnI lAyakAtavALo
chhe, to AtmadhyAnAdinA ugra puruShArtha dvArA mokSha sukh pAme chhe, parantu je jIvo
acharamasharIrI chhe — eTale ke te bhave mokSha prApta karI shake tem nathI, teo arihant
siddharUpe potAnA AtmAnun dhyAn karI te bhUmikAmAn je puNya upArjan kare chhe, tenA
phaLasvarUp temane svarga – chakravartyAdinI vibhUti prApta thAy chhe. e rIte AtmadhyAnAdithI
bhukti ane muktinI prApti thAy chhe. 4
e rIte AtmabhaktimAn svargagatinun paN sAdhanapaNun chhe evun samarthan karavAmAn