kahAn jainashAstramALA ]
iShTopadesh
[ 55
ननु तत्त्वविदोपि भोगानभुक्तवन्तो न श्रूयन्त इति कामान् कः सेवते सुधीरित्युपदेशः
कथं श्रद्धयत इत्याह । काममिति । अत्यर्थं । इदमत्र तात्पर्यं चारित्रमोहोदयात् भोगान्
त्यक्तुमशक्नुवन्नपि तत्त्वज्ञो हेयरूपतया कामान्पश्यन्नेव सेवते । मन्दीभवन्मोहोदयस्तु
ज्ञानवैराग्यभावनया करणग्रामं संयम्य सहसा स्वकार्यायोत्सहंत एव ।
‘‘यह फल है, यह क्रिया है, यह करण है, यह क्रम-सिलसिला है, यह खर्च है,
यह आनुषंगिक (ऊपरी) फल है, यह मेरी अवस्था है, यह मित्र है, यह शत्रु है, यह
देश है, यह काल है, इन सब बातों पर ख्याल देते हुए बुद्धिमान् पुरुष प्रयत्न किया
करता है । मूर्ख ऐसा नहीं करता ।’’ ।।१७।।
sharIr, indriyo ane man sambandhI klesh thAy chhe – atyant kaShTa paDe chhe. jyAre bhogya vastuo
mushkelIthI prApta thAy chhe, tyAre tene bhogavavA chhatAn tRupti thatI nathI, pharI pharI te
bhogavavAnI ichchhA thAy chhe ane tethI chitta vyAkul rahe chhe. atRuptivash tene (bhogone)
chhoDavAno bhAv thato nathI.
jem agnimAn game teTalAn kAShTha – tRuN nAkho, topaN te tRupta thatI nathI ane samudra
senkaDo nadIonAn pANIthI paN tRupta thato nathI, tem manuShyanI tRuShNA anek bhogothI paN
kadI tRupta thatI nathI, kintu vadhatI jAy chhe.
kleshajanak, atRuptikArak ane Asaktine lIdhe chhoDavA mushkel – evA bhogone koN
buddhimAn puruSh sevashe? arthAt koI buddhimAn sevashe nahi.
ahIn shiShyano prashna chhe, ke jo bhogo bhogavavAno bhAv ahitakar hoy ane
te sevavA yogya nathI – evo jo tamAro upadesh hoy to bharat jevA gnAnI puruShone paN
bhogo bhogavatA sAmbhaLavAmAn AvyA chhe. to A vAt ApanA upadesh sAthe asangat Thare
chhe ( – bandh besatI nathI). tenun kem?
AchArya samAdhAn kare chhe ke – joke gnAnI puruSho chAritramohanIy karmanA udayavash
bhogone bhogavavAno bhAv chhoDavA asamartha chhe, parantu temane te prati Antarik rAg nathI.
shraddhA ane gnAnamAn teo te rAgane ahitakar mAne chhe, tethI jevI rIte agnAnI bhogone
hitakar samajI tene ekatAbuddhithI bhogave chhe, tevI rIte gnAnIne bhogavavAno bhAv nathI.
tene par dravyanA svAmIpaNAno tathA kartApaNAno abhiprAy nathI. rAgarUp pariNaman chhe te
chAritranI nabaLAIthI chhe. teno te gnAtA chhe, tethI agnAnarUp kartApaNun ke bhoktApaNun tene
nathI. e apekShAe gnAnI bhogone sevato *hovA chhatAn te sevato nathI, kAraN ke
* juo, shrI samayasAr gA. 195, 196, 197.