Ishtopdesh-Gujarati (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 59 of 146
PDF/HTML Page 73 of 160

 

background image
kahAn jainashAstramALA ]
iShTopadesh
[ 59
टीकायदनशनादितपोऽनुष्ठानं जीवस्य पूर्वापूर्वपापक्षणनिवारणाभ्यामुपकाराय
स्यात्तद्देहस्यापकारकं ग्लान्यादिनिमित्तत्वात् यत्पुनर्घनादिकं देहस्य भोजनाद्युपयोगेन
क्षुधाद्युपतापक्षयत्वादुपकाराय स्यात्तज्जीवस्योपार्जनादौ पापजनकत्वेन दुर्गति दुःखनिमित्तत्वाद-
पकारकं स्यादतो जानीहि जीवस्य धनादिना नोपकारगन्धोप्यस्ति धर्मस्यैव तदुपकारत्वात्
विशदार्थदेखो जो अनशनादि तपका अनुष्ठान करना, जीवके पुराने व नवीन
पापोंको नाश करनेवाला होनेके कारण, जीवके लिये उपकारक है, उसकी भलाई करनेवाला
है, वही आचरण या अनुष्ठान शरीरमें ग्लानि शिथिलतादि भावोंको कर देता है, अतः उसके
लिए अपकारक है, उसे कष्ट व हानि पहुँचानेवाला है
और जो धनादिक हैं, वे
भोजनादिकके उपयोग द्वारा क्षुधादिक पीड़ाओंको दूर करनेमें सहायक होते हैं अतः वे
शरीरके उपकारक हैं किन्तु उसी धनका अर्जनादिक पापपूर्वक होता है व पापपूर्वक
होनेसे दुर्गतिके दुःखोंकी प्राप्तिके लिये कारणीभूत है अतः वह जीवका अहित या बुरा
करनेवाला है इसलिए यह समझ रक्खो कि धनादिकके द्वारा जीवका लेशमात्र भी उपकार
नहीं हो सकता उसका उपकारक तो धर्म ही है उसीका अनुष्ठान करना चाहिए
अथवा कायका हित सोचा जाता है, अर्थात् कायके द्वारा होनेवाले उपकारका विचार
किया जाता है देखिये कहा जाता है कि ‘‘शरीरमाद्यं खलु धर्मसाधनम्’’ शरीर धर्म-
TIkA :je anashanAdi tapanun anuShThAn, jIvanAn jUnAn ane navAn pApono nAsh
karavAmAn tathA dUr karavAmAn kAraNabhUt hovAthI jIvane upakArak chhe, te (tapAdi AcharaN)
dehane glAni Adinun kAraN hovAthI apakArak chhe; ane vaLI je dhanAdik, bhojanAdikanA
upayog dvArA kShudhAdi pIDAne nAsh karavAnun kAraN hovAthI sharIrane upakArak chhe, te (dhananA)
upArjanAdikamAn pAp utpanna thatun hovAthI ane te pAp durgatinA dukhanun kAraN hovAthI,
jIvane apakArak chhe. mATe dhanAdik dvArA jIvane upakAranI gandh paN nathI, kintu dharmano
ja tenA upar upakAr chhe, em jAN.
bhAvArtha : nishchay anashanAdi tapanA anuShThAnathI jUnAn tathA navAn karmono abhAv
thAy chhe, tethI te jIvane upakArak chhe, parantu te tapAdinA anuShThAnathI sharIramAn shithilatAdi
utpanna thAy chhe, tethI sharIrane te apakArak (ahitakar) chhe.
bhojanAdinA bhog dvArA kShudhAdi pIDAone dUr karavAmAn dhanAdik nimitta chhe, tethI
sharIrane upakArak chhe, parantu te dhan kamAvAmAn pAp thAy chhe ane pApathI durgatinAn dukhonI
prApti thAy chhe, tethI dhanAdik jIvane apakArak
ahitakar chhe.