92 ]
iṣhṭopadesh
[ bhagavānashrīkundakund-
पुनः स एवं विमृशति पुद्गलेन किल संयोगस्तदपेक्षा मरणादयस्तद्व्यथाः कथं
परिह्रियन्त इति । पुद्गलेन देहात्मना मूर्तद्रव्येण सह किल आगमे श्रूयमाणो जीवस्य
सम्बन्धोऽस्ति । तदपेक्षाश्च पुद्गलसंयोगनिमित्ते जीवस्य मरणादयो मृत्युरोगादयः सम्भवन्ति ।
तद्यथा मरणादयः सम्भवन्ति । मरणादिसम्बन्धिन्यो बाधाः । कथं ? केन भावनाप्रकारेण मया
परिह्रियन्ते । तदभिभवः कथं निवार्यत इत्यर्थः । स्वयमेव समाधत्ते —
bhāvārtha : — dehādinā sambandhane līdhe sansāramān prāṇīone anek duḥkh bhogavavān paḍe
chhe. māṭe jīve te dehādi sāthenī ekatā – buddhine sarvathā chhoḍavī joīe, arthāt man – vachan –
kāyanun ālamban chhoḍavun joīe ane svasanmukh thaī evā pariṇām karavā joīe, ke jethī
man – vachan – kāyanun avalamban chhūṭī ātmā avikārī thāy ane chhevaṭe ātmānā pradeshonun
parispandan paṇ aṭakī jāy.
jyān sudhī sharīr – man – vāṇīmān ātmabuddhi chhe, tyān sudhī sansāranī paramparā chālu rahe
chhe, parantu man – vachan – kāy ātmāthī bhinna chhe, evā bhedavignānanā abhyāsathī muktinī
prāpti thāy chhe. 28.
vaḷī, te āvī rīte vichāre chheḥ —
pudgal (sharīrādi mūrta dravya) sāthe kharekhar (jīvano) sanyog chhe. tenī apekṣhāvāḷān
maraṇādi ane tenān duḥkho kevī rīte dūr karī shakāy? pudgal sāthe eṭale sharīr sāthe –
mūrtadravya sāthe – jīvano sambandh āgamamān sāmbhaḷavāmān āve chhe. tenā kāraṇe eṭale pudgalanā
sanyoganimitte jīvane maraṇādi arthāt maraṇ – rogādi sambhave chhe. tene jem maraṇādi sambhave
chhe, tem maraṇādisambandhī bādhāo (duḥkho) paṇ sambhave chhe; to kevī rīte – kyā prakāranī
bhāvanāthī māre te (duḥkhādi) pariharavān? arthāt tenun ākramaṇ (humalo) kevī rīte nivārī
shakāy? evo artha chhe.
svayam ja tenun samādhān kare chheḥ —
फि र भावना करनेवाला सोचता है कि पुद्गल – शरीरादिकरूपी मूर्तद्रव्यके साथ
जैसा कि आगममें सुना जाता है, जीवका सम्बन्ध है। उस सम्बन्धके कारण ही जीवका
मरण व रोगादिक होते हैं, तथा मरणादि सम्बन्धी बाधायें भी होती हैं । तब इन्हें कैसे
व किस भावनासे हटाया जावे ? वह भावना करनेवाला स्वयं ही समाधान कर लेता
है कि —