94 ]
iṣhṭopadesh
[ bhagavānashrīkundakund-
ज्वरादिविकारात् मम व्यथा स्यात्तथा बालाद्यवस्थो नाहमस्मि, ततः कथं बालाद्यवस्थाप्रभवैः
दुखैरभिभूयेय अहमिति सामर्थ्यादत्र दृष्टव्यम् । तर्हि क्व मृत्युप्रभृतीनी स्युरित्याह — एतानि
मृत्युव्याधिबालादीनि पुद्गले मूर्त्ते देहादावेव सम्भवन्ति । मूर्तधर्मत्वादमूर्ते मयि तेषां
नितरामसम्भवात् ।
jvarādi vikārothī mane vyathā (pīḍā) kem hoy? tathā hun bālādi avasthāvāḷo nathī. tethī
bālādi avasthāothī utpanna thatān duḥkhothī hun kevī rīte gherāun? (kevī rīte duḥkhī thāun?)
em sāmarthyathī ahīn samajavun.
pūchhe chhe — tyāre mr̥utyu vagere shāmān hoy chhe? e mr̥utyu, vyādhi, bālādi
(avasthāo) pudgalamān eṭale mūrta sharīrādimān ja sambhave chhe. kāraṇ ke teo mūrta padārthonā
dharmo hovāthī, amūrta evā mārāmān temano bilakul sambhav nathī.
bhāvārtha : — je jīvane potānā chidānand svarūpano nishchay thaī gayo chhe, tene
(samyagdraṣhṭine) dravyaprāṇanā tyāgarūp maraṇano bhay hoto nathī, kāraṇ ke te niḥshaṅk chhe ke
sharīrano (paryāyadraṣhṭie) nāsh thāy chhe. parantu chitshaktilakṣhaṇātmak gnānadarshanarūp bhāvaprāṇano
kadī paṇ nāsh thato nathī. tene maraṇano bhay nathī, to maraṇanā kāraṇabhūt kr̥iṣhṇa sarpādino
kyāthī bhay hoy? na ja hoy.
vaḷī, tene vāt – pitta – kaphanī viṣhamatāthī (asamānatāthī) utpanna thatā vyādhiono
paṇ ḍar hoto nathī. kāraṇ ke te jāṇe chhe ke temano sambandh mūrta padārtho (sharīrādi) sāthe
chhe. ātmā sāthe nathī; tethī jvarādinī pīḍā tene kem hoy? na ja hoy.
vaḷī bāl, vr̥uddhādi avasthāo pudgalanī chhe. ātmānī nathī; tethī te avasthāothī
utpanna thatān duḥkhonun vedan paṇ tene kem hoy? na ja hoy.
mr̥utyu, vyādhi tathā bāl vr̥uddhādi avasthāo pudgal – mūrta sharīrādimān ja hoī shake
chhe. kāraṇ ke te badhā mūrtimān pudgalanā dharmo chhe. jīv to amūrtik chetan chhe. temān te
dharmo kadāpi paṇ hoī shake nahi. 29.
है, तब ज्वर आदि विकारोंसे मुझे व्यथा तकलीफ कैसी ? उसी तरह मैं बाल – वृद्ध आदि
अवस्थावाला भी नहीं हूँ । तब बाल – वृद्ध आदि अवस्थाओंसे पैदा होनेवाले दुःखों-क्लेशोंसे
मैं कैसे दुःखी हो सकता हूँ ? अच्छा यदि मृत्यु वगैरह आत्मामें नहीं होते, तो किसमें
होते हैं ? इसका जवाब यह है कि ‘एतानि पुद्गले’ ये मृत्यु-व्याधि और बाल-वृद्ध आदि
दशाएँ पुद्गल-मूर्त शरीर आदिकोंमें ही हो सकती हैं । कारण कि ये सब मूर्तिमान पदार्थोंके
धर्म हैं । मैं तो अमूर्त हूँ, मुझमें वे कदापि नहीं हो सकतीं ।