42 ]
iṣhṭopadesh
[ bhagavānashrīkundakund-
शाश्वतेन । अत्र दृष्टान्तमाह । ज्वरेत्यादि इव शब्दो यथार्थे यथा कोऽपि मुग्धो ज्वरवान् अतिशये
मतेर्विनाशात् सामज्वरार्त सर्पिषा घृतेन पानाद्युपयुक्तेन स्वस्थंमन्यो भवति । निरामयमात्मानं
मन्यते ततो बुद्धयस्व दुरुपार्ज्यदुरक्षणभङ्गुरद्रव्यादिना दुःखमेव स्यात् ।
उक्तं च —
‘‘अर्थस्योपार्जने दुःखमर्जितस्य च रक्षणे ।
आये दुःखं व्यये दुःखं धिगर्थं दुःखभाजनम् ।।’’
तथा जो रक्षा करते भी नष्ट हो जानेवाले हैं — ऐसे इष्ट वस्तुओंमें अपने आपको ‘मैं सुखी
हूँ’ ऐसा मानने लग जाते हैं, इसलिए समझो कि जो मुश्किलोंसे पैदा किये जाते तथा
जिनकी रक्षी बड़ी कठिनाईसे होती है, तथा जो नष्ट हो जाते, स्थिर नहीं रहते ऐसे
धनादिकोंसे दुःख ही होता है, जैसा कि कहा है — ‘‘अर्थस्योपार्जने दुःखं
०’’
‘धनके कमानेमें दुःख, उसकी रक्षा करनेमें दुःख, उसके जानेमें दुःख, इस तरह
हर हालतमें दुःखके कारणरूप धनको धिक्कार हो’ ।
jem koī ek mūrkha jvarapīḍit manuṣhya arthāt sāmajvarapīḍit (ṭāḍhiyā tāvavāḷo)
manuṣhya, buddhinā atishay bagāḍathī, pānādimān (pīvā vageremān) upayukta (upayogamān
līdhelā) ghī vaḍe potāne svastha (nīrogī) māne chhe arthāt potānī jātane rogarahit māne
chhe, tem mushkelīthī upārjit, kaṣhṭathī rakṣhit ane kṣhaṇabhaṅgur [kṣhaṇamān nāsh pāmatā] — evā
dravyādi vaḍe duḥkh ja hoī shake – em tun samaj. kahyun chhe ke —
dhananā upārjanamān duḥkh, upārjit dhananī rakṣhā karavāmān duḥkh, te āve toy duḥkh
ane jāy toy duḥkh; māṭe duḥkhanā bhājanarūp (kāraṇarūp) te dhanane dhikkār ho.
bhāvārtha : — jem sāmajvarathī pīḍit koī ek mūrkha jan ghīnā upayog vaḍe potāne
svastha (nīrogī) māne chhe, tem koī ek māṇas mahā mushkelīthī ane duḥkhathī upārjit
tathā rakṣhit evā kṣhaṇabhaṅgur dhanādi vaḍe potāne sukhī māne chhe.
sāmajvaramān ghīno upayog karavāthī tāv maṭavāne badale vadhe chhe, tem dhanādinī
mamatāthī sukhane badale duḥkh vadhe chhe, kāraṇ ke tene upārjan karavāmān duḥkh, tene sāchavavāmān
duḥkh ane teno nāsh thatān (viyog thatān) paṇ duḥkh thāy chhe. em darek hālatamān dhan
duḥkhanun ja nimittakāraṇ chhe. māṭe lakṣhmīvān loko dhanādithī sukhī chhe, em mānavun te
bhramamūlak chhe. 13