kahān jainashāstramāḷā ]
iṣhṭopadesh
[ 49
तथा पापेन धनमुपार्ज्य पात्रदानादिपुण्येन क्षपयिष्यामीति धनार्जने प्रवर्तमानोऽपि । न च
शुद्धवृत्त्या कस्यापि धनार्जनं संभवति ।
तथा चोक्तम् [आत्मानुशासने ] —
‘‘शुद्धैर्धनैर्विवर्धन्ते सतामपि न संपदः ।
नहि स्वच्छाम्बुभिः पूर्णाः कदाचिदपि सिंधवः ।।’’
लगा हुआ व्यक्ति भी समझना चाहिए । संस्कृतटीकामें यह भी लिखा हुआ है कि, चक्रवर्ती
आदिकोंकी तरह जिसको बिना यत्न किये हुए धनकी प्राप्ति हो जाय, तो वह उस धनसे
कल्याणके लिये पात्रदानादिक करे तो करे ।
फि र किसीको भी धनका उपार्जन, शुद्ध वृत्तिसे हो भी नहीं सकता, जैसा कि
श्रीगुणभद्राचार्यने आत्मानुशासनमें कहा है — ‘‘शुद्धैर्धनैर्विवर्धन्ते०’’
अर्थ — ‘‘सत्पुरुषोंकी सम्पत्तियाँ, शुद्ध ही शुद्ध धनसे बढ़ती हैं, यह बात नहीं है ।
देखो, नदियाँ स्वच्छ जलसेही परिपूर्ण नहीं हुआ करती हैं । वर्षामें गँदे पानीसे भी भरी
रहती हैं’’ ।।१६।।
dhanopārjit karī pātradānādinā puṇyathī teno (pāpano) nāsh karīsh, em samajī dhan
kamāvānī pravr̥utti karanār manuṣhya paṇ tevo chhe (avichārī chhe). koīne paṇ shuddha vr̥uttithī
(dānatathī) dhanopārjan sambhavatun nathī.
vaḷī, ‘ātmānushāsan’mān kahyun chhe ke —
satpuruṣhonī sampatti shuddha dhanathī (nyāyopārjit dhanathī) vadhatī nathī. nadīomān kadī
paṇ svachchha pāṇīnun pūr āvatun nathī. (arthāt te varṣhār̥̄utumān melā pāṇīthī ja bharapūr
rahe chhe) (jem varṣhār̥̄utumān nadīomān melā pāṇīnun pūr āve chhe, tem anyāyathī upārjit
dhanathī dhanamān ghaṇo vadhāro thāy chhe).
bhāvārtha : — ‘pūjā – pātradānādimān dhan kharcha karavāthī navīn puṇyathī prāpti thashe
ane pūrvopārjit pāpano kṣhay thashe’ — em samajī dhanahīn māṇas dān māṭe nokarī, khetī
ādi kārya karī dhan kamāy chhe. (dhan kamāvāno bhāv svayam pāpabhāv chhe.) te māṇas, ‘snān
karī laīsh’ em samajī potānā sharīr upar kādav chopaḍanār mūrkha māṇas jevo chhe.
jem koī māṇas potānā nirmaḷ sharīr upar kādav chopaḍī pachhī snān kare to
te mūrkha gaṇāy chhe, tem koī māṇas dhan kamāī te dhan dānādimān kharcha kare to te māṇas