kahān jainashāstramāḷā ]
iṣhṭopadesh
[ 55
ननु तत्त्वविदोपि भोगानभुक्तवन्तो न श्रूयन्त इति कामान् कः सेवते सुधीरित्युपदेशः
कथं श्रद्धयत इत्याह । काममिति । अत्यर्थं । इदमत्र तात्पर्यं चारित्रमोहोदयात् भोगान्
त्यक्तुमशक्नुवन्नपि तत्त्वज्ञो हेयरूपतया कामान्पश्यन्नेव सेवते । मन्दीभवन्मोहोदयस्तु
ज्ञानवैराग्यभावनया करणग्रामं संयम्य सहसा स्वकार्यायोत्सहंत एव ।
‘‘यह फल है, यह क्रिया है, यह करण है, यह क्रम-सिलसिला है, यह खर्च है,
यह आनुषंगिक (ऊपरी) फल है, यह मेरी अवस्था है, यह मित्र है, यह शत्रु है, यह
देश है, यह काल है, इन सब बातों पर ख्याल देते हुए बुद्धिमान् पुरुष प्रयत्न किया
करता है । मूर्ख ऐसा नहीं करता ।’’ ।।१७।।
sharīr, indriyo ane man sambandhī klesh thāy chhe – atyant kaṣhṭa paḍe chhe. jyāre bhogya vastuo
mushkelīthī prāpta thāy chhe, tyāre tene bhogavavā chhatān tr̥upti thatī nathī, pharī pharī te
bhogavavānī ichchhā thāy chhe ane tethī chitta vyākul rahe chhe. atr̥uptivash tene (bhogone)
chhoḍavāno bhāv thato nathī.
jem agnimān game teṭalān kāṣhṭha – tr̥uṇ nākho, topaṇ te tr̥upta thatī nathī ane samudra
seṅkaḍo nadīonān pāṇīthī paṇ tr̥upta thato nathī, tem manuṣhyanī tr̥uṣhṇā anek bhogothī paṇ
kadī tr̥upta thatī nathī, kintu vadhatī jāy chhe.
kleshajanak, atr̥uptikārak ane āsaktine līdhe chhoḍavā mushkel – evā bhogone koṇ
buddhimān puruṣh sevashe? arthāt koī buddhimān sevashe nahi.
ahīn shiṣhyano prashna chhe, ke jo bhogo bhogavavāno bhāv ahitakar hoy ane
te sevavā yogya nathī – evo jo tamāro upadesh hoy to bharat jevā gnānī puruṣhone paṇ
bhogo bhogavatā sāmbhaḷavāmān āvyā chhe. to ā vāt āpanā upadesh sāthe asaṅgat ṭhare
chhe ( – bandh besatī nathī). tenun kem?
āchārya samādhān kare chhe ke – joke gnānī puruṣho chāritramohanīy karmanā udayavash
bhogone bhogavavāno bhāv chhoḍavā asamartha chhe, parantu temane te prati āntarik rāg nathī.
shraddhā ane gnānamān teo te rāgane ahitakar māne chhe, tethī jevī rīte agnānī bhogone
hitakar samajī tene ekatābuddhithī bhogave chhe, tevī rīte gnānīne bhogavavāno bhāv nathī.
tene par dravyanā svāmīpaṇāno tathā kartāpaṇāno abhiprāy nathī. rāgarūp pariṇaman chhe te
chāritranī nabaḷāīthī chhe. teno te gnātā chhe, tethī agnānarūp kartāpaṇun ke bhoktāpaṇun tene
nathī. e apekṣhāe gnānī bhogone sevato *hovā chhatān te sevato nathī, kāraṇ ke
* juo, shrī samayasār gā. 195, 196, 197.