Moksha Marg Prakashak-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Antrayakarmodayjanya Avastha; Vedaniy Karmodayjanya Avastha; Aayukarmodayjanya Avastha; Namkarmodayjanya Avastha; Gotrakarmodayjanya Avastha; Adhikar Trijo; Sansar Ane Mokshasukha Nirupan; Duhkhanu Mool Karan Mithyadarshan, Agyan, Asanyam; Mithyatvanu Swaroop; Mohajanit Vishyabhilasha; Upar Kahel Dukhani Nivruttina Upayonu Juthapanu; Dukhanivruttino Sacho Upay; Darshanamohana Udayathi Thatu Dukha Ane Tena Upayonu Juthapanu; Charitramohathi Dukha Ane Tena Upayonu Juthapanu; Antarayakarmana Udayathi Thatu Dukha Ane Tena Upayonu Juthapanu; Vedniykarmna Udayathi Thatu Dukha Ane Tena Upayonu Juthapanu; Aayukarmna Udayathi Thatu Dukha Ane Tena Upayonu Juthapanu.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 4 of 20

 

Page 33 of 370
PDF/HTML Page 61 of 398
single page version

vaḷī e krodhādi chār kaṣhāyamānthī ek kāḷamān koī ek ja kaṣhāyano uday hoy chhe.
e kaṣhāyomān paṇ ekabījāmān paraspar kāraṇkāryapaṇun varte chhe. koī veḷā krodhathī mānādi thaī
jāy chhe, koī veḷā mānathī krodhādi thaī jāy chhe; tethī paraspar e kaṣhāyomān koī veḷā bhinnatā
bhāse chhe tathā koī veḷā bhinnatā bhāsatī nathī e pramāṇe kaṣhāyarūp pariṇaman thāy chhe.
vaḷī chāritramohanā udayathī nokaṣhāy thāy chhe. hāsyanā udayathī koī ṭhekāṇe iṣhṭapaṇun mānī
praphullit thāy chheharṣha māne chhe, ratinā udayathī koīne iṣhṭa mānī tenāthī prīti kare chhetyān
āsakta thāy chhe, aratinā udayathī koīne aniṣhṭa mānī aprīti kare chhetyān udvegarūp thāy
chhe, shokanā udayathī koīmān aniṣhṭapaṇun mānī dilagīr thāy chhekhed māne chhe, bhayanā udayathī
koīne aniṣhṭa mānī tenāthī ḍare chheteno sanyog ichchhato nathī, jugupsānā udayathī koī padārthane
aniṣhṭa mānī tenī ghr̥uṇātiraskār kare chheteno viyog thavo ichchhe chhe, em hāsyādi chha jāṇavā.
tathā vedanā udayathī tene kāmapariṇām thāy chhe, tyān strīvedanā udayathī puruṣh sāthe ramavānī ichchhā
thāy chhe, puruṣhavedanā udayathī strī sāthe ramavānī ichchhā thāy chhe ane napunsakavedanā udayathī
ekasāthe bannenī sāthe ramavānī ichchhā thāy chhe. e pramāṇe e nav nokaṣhāy chhe. krodhādi jevā
e baḷavān nathī tethī tene iṣhatkaṣhāy arthāt nokaṣhāy kahevāmān āve chhe. ahīn ‘‘no’’ shabda
iṣhatvāchak jāṇavo. e nokaṣhāyano uday krodhādikanī sāthe yathāsambhav hoy chhe.
e pramāṇe upar kahelā darshan tathā chāritramohanā udayathī mithyātvabhāv tathā kaṣhāyabhāv
thāy chhe. e ja sansāranān mūḷ kāraṇ chhe. vaḷī vartamānakāḷe paṇ jīv enāthī ja duḥkhī thāy
chhe, tathā bhāvī sansāranā kāraṇarūp karmabandhananun mūḷ kāraṇ paṇ e ja chhe. enun ja bījun nām
moh tathā rāg
dveṣh chhe. tyān mithyātvanun nām moh chhe, kāraṇ ke tyān ātmasāvadhānatāno abhāv
hoy chhe. vaḷī māyālobh e be kaṣhāy tathā hāsya, rati ane traṇe prakāranā ved e badhānun
nām rāg chhe, kāraṇ ke tyān iṣhṭabuddhi thaī anurāg pravarte chhe. tathā krodhmān e be kaṣhāy
ane arati, shok, bhay, jugupsā e badhānun nām dveṣh chhe, kāraṇ ke tyān aniṣhṭabuddhi thaī dveṣh
varte chhe. sāmānyapaṇe e rāg
dveṣh ane moh e badhānun nām moh chhe, kāraṇ ke e badhāyamān
sarvatra asāvadhānatā ja hoy chhe.
antarāyakarmodayajanya avasthā
antarāyakarmanā udayathī jīv ichchhe chhe te thatun nathī. dān āpavā ichchhe paṇ āpī shake
nahi, vastunī prāpti ichchhe paṇ thāy nahi, bhog bhogavavā ichchhe paṇ bhogavī shake nahi,
upabhog levā ichchhe paṇ levāy nahi, ane potānī gnānādi shaktine pragaṭ karavā ichchhe paṇ
te pragaṭ thaī shake nahi. e pramāṇe antarāyanā udayathī pote je ichchhe te thatun nathī. tathā enā
kṣhayopashamathī kiñchitmātra ichchhelun paṇ prāpta thāy chhe. ichchhā to ghaṇī ja chhe, parantu e ichchhelun

Page 34 of 370
PDF/HTML Page 62 of 398
single page version

paṇ kiñchitmātra maḷe chhe. ghaṇun dān devā ichchhe chhe paṇ thoḍun ja daī shake, ghaṇo lābh ichchhe
paṇ thoḍo ja lābh thāy. gnānādik shakti pragaṭ thāy chhe tyān paṇ anek bāhya kāraṇonī jarūr
paḍe chhe. e pramāṇe ghāti karmonā udayathī ātmānī avasthā thāy chhe.
vedanīyakarmodayajanya avasthā
aghāti karmomān vedanīyakarmanā udayathī sharīramān bāhya sukhduḥkhanān kāraṇo nīpaje chhe.
sharīramān arogīpaṇun, rogīpaṇun, shaktivānapaṇun, durbaḷapaṇun ityādi tathā kṣhudhā, tr̥uṣhā, rog, khed,
pīḍā ityādi sukh
duḥkhanān kāraṇo maḷī āve chhe. sharīrathī bahār paṇ managamatān r̥̄utu
pavanādik vā iṣhṭa strī, putra, mitra, dhanādi tathā aṇagamatān r̥̄utupavanādik vā aniṣhṭa strī,
putra, shatru, dāridrya, vadh, bandhanādik sukhduḥkhanān kāraṇo maḷī āve chhe. e bāhyakāraṇo kahyān
temān koī kāraṇ to evān chhe ke jenā nimittathī sharīranī avasthā ja sukhduḥkhanun kāraṇ hoy
chhe, ane e ja sukhduḥkhanun kāraṇ thāy chhe. vaḷī koī kāraṇ evān chhe ke pote ja sukh
duḥkhanun kāraṇ thāy chhe. e pramaṇe kāraṇonun maḷavun vedanīyakarmanā udayathī thāy chhe. tyān
sātāvedanīyanā udayathī sukhanān kāraṇo maḷī āve chhe tathā asātāvedanīyanā udayathī duḥkhanān
kāraṇo maḷī āve chhe. ahīn em samajavā yogya chhe ke
e kāraṇo ja kāī sukhduḥkh upajāvatān
nathī, paṇ mohakarmanā udayathī ātmā pote ja sukhduḥkh māne chhe. vedanīyakarmanā udayane ane
mohanīyakarmanā udayane evo ja sambandh chhe ke jyāre sātāvedanīyajanya bāhya kāraṇ maḷe tyāre
to sukh mānavārūp mohakarmano uday thāy chhe tathā jyāre asātāvedanīyajanya bāhya kāraṇ maḷe
tyāre duḥkh mānavārūp mohakarmano uday thāy chhe. vaḷī te ja kāraṇ koīne sukhanun tathā koīne
duḥkhanun kāraṇ thāy chhe. jem koīne sātāvedanīyanā udayathī maḷelun je vastra sukhanun kāraṇ thāy
chhe tevun vastra koīne asātāvedanīyanā udayathī maḷatān duḥkhanun kāraṇ thāy chhe. māṭe bāhya vastu
to sukh
duḥkhanun nimitta mātra chhe. sukh
duḥkh thāy chhe te mohanā nimittathī thāy chhe. nirmohī
munijanone anek r̥̄iddhi ādi tathā pariṣhah ādi kāraṇo maḷavā chhatān paṇ sukhduḥkh ūpajatun
nathī, tathā mohī jīvane kāraṇ maḷo vā na maḷo topaṇ potānā saṅkalpathī ja sukhduḥkh thayā
kare chhe. temān paṇ tīvra mohīne je kāraṇo maḷatān tīvra sukhduḥkh thāy chhe te ja kāraṇo maḷatān
mand mohīne mand sukhduḥkh thāy chhe. māṭe sukhduḥkh thavānun mūḷ baḷavān kāraṇ
mohakarmano uday chhe anya vastu baḷavān kāraṇ nathī, parantu anya vastune ane mohī jīvanā
pariṇāmone nimittanaimittikanī mukhyatā hoy chhe, je vaḍe mohī jīv anya vastune ja sukh
duḥkhanun kāraṇ māne chhe. e pramāṇe vedanīyakarmanā udayathī sukhduḥkhanān kāraṇo nīpaje chhe.
āyukarmodayajanya avasthā
āyukarmanā udayavaḍe manuṣhyādi paryāyonī sthiti rahe chhe. jyānsudhī āyukarmano uday rahe

Page 35 of 370
PDF/HTML Page 63 of 398
single page version

chhe tyānsudhī rogādik anek kāraṇo maḷavā chhatān paṇ sharīrathī sambandh chhūṭato nathī, tathā jyāre
āyuno uday na hoy tyāre anek upāy karavā chhatān paṇ sharīrathī sambandh raheto nathī. paṇ
te ja vakhate ātmā ane sharīr judān thaī jāy chhe. ā sansāramān janma, jīvan ane maraṇanun
kāraṇ āyukarma ja chhe. jyāre navīn āyuno uday thāy chhe tyāre navīn paryāyamān janma thāy
chhe. vaḷī tyān paṇ jyānsudhī āyuno uday rahe tyānsudhī te paryāyarūp prāṇonā dhāraṇathī jīvavun
thāy chhe ane āyuno kṣhay thatān e paryāyarūp prāṇonā chhūṭavāthī maraṇ thāy chhe. sahaj ja evun
āyukarmanun nimitta chhe. anya koī upajāvavāvāḷo, rakṣhā karavāvāḷo ke vināsh karavāvāḷo nathī
evo nishchay karavo. vaḷī jem koī navīn vastra pahere, keṭalok kāḷ te rahe pachhī tene chhoḍī
koī anya navīn vastra pahere, tem jīv paṇ navīn sharīr dhāraṇ kare, te keṭalok kāḷ dhāraṇ
karī rahe pachhī tene chhoḍī anya sharīr dhāraṇ kare chhe. māṭe sharīrasambandhanī apekṣhāe janmādik
chhe. jīv pote janmādik rahit nitya ja chhe, topaṇ mohī jīvane bhūt
bhaviṣhyano vichār nathī,
tethī pāmel paryāyamātra ja potānun astitva mānī paryāy sambandhī kāryomān ja tatpar rahyā kare
chhe. e pramāṇe āyukarma vaḍe paryāyanī sthiti jāṇavī.
nāmakarmodayajanya avasthā
nāmakarmanā udayathī ā jīvane manuṣhyādi gatio prāpta thāy chhe. te paryāyarūp potānī
avasthā thāy chhe. tyān trassthāvarādik bhed hoy chhe. tathā tyān ekendriyādi jātine dhāraṇ
kare chhe. e jātikarmanā udayane ane matignānāvaraṇanā kṣhayopashamane nimittanaimittikapaṇun jāṇavun.
jevo kṣhayopasham hoy tevī jāti pāme. vaḷī sharīrano sambandh hoy chhe, tyān sharīranā paramāṇu
ane ātmānā pradeshonun ek bandhān thāy chhe, tathā saṅkoch
vistārarūp thaīne ātmā sharīrapramāṇ
rahe chhe. nokarmarūp sharīramān aṅgopāṅgādikanān yogya sthān pramāṇasahit hoy chhe. e vaḍe ja
sparshan, rasanā ādi dravyaindriyo nīpaje chhe. vā hr̥udayasthānamān āṭh pāṅkhaḍīvāḷā khīlelā
kamaḷanā ākār jevun dravyaman thāy chhe. vaḷī e sharīramān ja ākārādinā visheṣh vā varṇādikanā
visheṣh hovā chhatān sthūlasūkṣhmatvādik hovā ityādi kārya thāy chhe. sharīrarūp pariṇamelā
paramāṇuo ā prakāre pariṇame chhe. shvāsochchhvās athavā svar nīpaje chhe e paṇ pudgalanā
piṇḍ chhe tathā e sharīrathī ek bandhānarūp chhe. emān paṇ ātmānā pradesho vyāpta chhe.
shvāsochchhvās e pavan chhe. have jem āhārane grahaṇ karīe, nihārane bahār kāḍhīe to ja
jīvī shakāy, tem bahāranā pavanane grahaṇ karīe ane abhyantar pavanane kāḍhīe to ja jīvitavya
rahe. māṭe shvāsochchhvās jīvitavyanun kāraṇ chhe. jem ā sharīramān hāḍ
mānsādik chhe tem pavan
paṇ chhe. vaḷī jem hāth vagere vaḍe kārya karīe chhīe tem pavan vaḍe paṇ kārya karīe chhīe.
moḍhāmān mūkelā grāsane pavan vaḍe peṭamān utārīe ane maḷādik paṇ pavanathī ja bahār kāḍhīe
chhīe. em anya paṇ jāṇavun.

Page 36 of 370
PDF/HTML Page 64 of 398
single page version

nāḍī, vāyurog ane vāyuno goḷo e vagere pavanarūp sharīranān aṅg jāṇavān. vaḷī
svar chhe te shabda chhe; te jem vīṇānī tāntane halāvatān bhāṣhārūp hovā yogya pudgalaskandho chhe
te sākṣhar vā anakṣhar shabdarūp pariṇame chhe; tem tāḷu, hoṭh ityādi aṅgone halāvatā
bhāṣhāparyāptimān grahelā je pudgalaskandho chhe te sākṣhar vā anakṣhar shabdarūp pariṇame chhe. vaḷī
shubh
ashubh gamanādik thāy chhe tyān em jāṇavun ke jem be puruṣhone ekadaṇḍī beḍī hoy tyān
ek puruṣh gamanādik karavā ichchhe to gamanādi na thaī shake, paṇ bījo gamanādi kare to ja
gamanādik thaī shake, paṇ bannemānthī ek besī rahe to gamanādi thaī shake nahi. tathā bannemānthī
ek baḷavān hoy to te bījāne paṇ ghasaḍī jāy. tem ātmāne ane sharīrādirūp pudgalane
ekakṣhetrāvagāharūp bandhān chhe. tyān ātmā halan
chalanādi karavā ichchhe ane pudgal e shaktivaḍe
rahit banī halanchalan na kare vā pudgalamān shakti hovā chhatān paṇ ātmānī ichchhā na hoy
to halanchalanādi thaī shake nahi tathā e bannemān pudgal baḷavān thaī hālavāchālavā lāge
to tenī sāthe ichchhā vinā paṇ ātmā hālavāchālavā lāge. e pramāṇe halanchalanādi kriyā
thāy chhe. vaḷī tene apayash ādi bāhya nimitta bane chhe, em e kārya nīpaje chhe. e vaḍe
moh anusār ātmā sukhī
duḥkhī paṇ thāy chhe. em nāmakarmanā udayathī svayamev nānā
prakārarūp rachanā thāy chhe, anya koī karavāvāḷo nathī. tīrthaṅkarādi prakr̥iti to (ā kāḷe) ahīn
chhe ja nahīn.
gotrakarmodayajanya avasthā
gotrakarmathī nīchūñch kuḷomān ūpajavun thāy chhe, tyān potānun hīnadhikapaṇun prāpta thāy
chhe. mohanā nimittathī ātmā sukhīduḥkhī paṇ thāy chhe.
e pramāṇe aghāti karmonā nimittathī avasthāo thāy chhe. em ā anādi sansāramān
ghātiaghāti karmonā uday anusār ātmānī avasthāo thāy chhe. he bhavya! tārā antaraṅgamān
tun vichār karīne jo ke em ja chhe ke nahi? vichār karatān to tane em ja pratibhāsashe. jo
em ja chhe to tun em mān ke ‘‘mane anādi sansārarog chhe tenā nāshano māre upāy karavo
āvashyak chhe.’’ e vichārathī tārun kalyāṇ thashe.
e pramāṇe shrī mokṣhamārgaprakāshak shāstra viṣhe
sansāravasthā nirūpak bījo adhikār samāpta

Page 37 of 370
PDF/HTML Page 65 of 398
single page version

adhikār trījo
sansāraduḥkh ane mokṣhasukh nirupaṇ
je nij bhāv sadā sukhad, nijano karo prakāsh;
je bahu vidhi bhav duḥkhataṇī, kare chhe sattā nāsh.
have e sansār-avasthāmān nānā prakāranān duḥkh chhe tenun varṇan karīe chhīe. kāraṇ ke
jo sansāramān paṇ sukh hot to sansārathī chhūṭavāno upāy shā māṭe karīe? ā sansāramān anek
prakāranān duḥkh chhe eṭalā māṭe ja sansārathī mukta thavāno upāy karīe chhīe. vaḷī jem nipuṇ
vaidya roganun nidān tathā e rogajanya avasthāonun varṇan karī rogīne rogano nishchay karāvī
pachhī teno ilāj karavānī ruchi karāve chhe tem ahīn paṇ pratham sansāraroganun nidān tathā e
sansārarogajanya avasthāonun varṇan karī sansārī jīvane sansārarogano nishchay karāvī teno upāy
karavānī ruchi karāve chhe.
jem rogī rogathī duḥkhī thaī rahyo hoy parantu tenun mūḷ kāraṇ jāṇe nahi, sācho
upāy jāṇe nahi ane duḥkh paṇ sahyun jāy nahi tyāre potāne bhāse evā ja upāy karyā
kare, paṇ ethī duḥkh dūr thāy nahi. eṭale taraphaḍī-taraphaḍī paravash banī e ja duḥkhone sahan
kare chhe, e duḥkhonun mūḷ kāraṇ jāṇato nathī tene jem vaidya duḥkhanun mūḷ kāraṇ batāve , duḥkhanun
svarūp batāve tathā enā karelā upāyone jūṭhā chhe em batāve tyāre ja sācho upāy karavānī
rogīne ruchi thāy; te ja pramāṇe ā sansārī jīv sansāramān duḥkhī thaī rahyo chhe, paṇ tenun
mūḷ kāraṇ jāṇato nathī, sācho upāy paṇ jāṇato nathī. ane duḥkh sahyun paṇ jatun nathī,
tyāre te potāne bhāse tevā ja upāy karyā kare chhe, paṇ ethī duḥkh dūr thāy nahi eṭale taraphaḍī
-taraphaḍī paravash banī e ja duḥkhone sahan karyā kare chhe. evā jīvane ahīn duḥkhanun mūḷ kāraṇ
batāvīe, duḥkhanun svarūp batāvīe ane tenā upāyonun juṭhāpaṇun batāvīe to tene sācho upāy
karavānī ruchi thāy. e varṇan karīe chhīe.
duḥkhanun mūḷ kāraṇ mithyādarshan, agnān, asanyam
sarva duḥkhonun mūḷ kāraṇ mithyādarshan, agnān ane asanyam chhe. darshanamohanā udayathī
thayelā atattvashraddhānmithyādarshan chhe tenāthī vastusvarūpanī yathārtha pratīti na thatān anyathā pratīti
thāy chhe. vaḷī e mithyādarshananā nimittathī kṣhayopashamarūp gnān chhe te agnān banī rahyun chhe,
jethī vastusvarūpanun yathārtha prakāre jāṇavun na thatān anyathā ja jāṇavun thāy chhe. chāritramohanā
udayathī thayelo kaṣhāyabhāv tenun ja nām asanyam chhe, je vaḍe jevun vastunun svarūp chhe tevun na

Page 38 of 370
PDF/HTML Page 66 of 398
single page version

pravartatān anyathā pravarte chhe. e pramāṇe e mithyādarshanādik chhe te ja sarva duḥkhonun mūḷ kāraṇ
chhe. e kevī rīte? te ahīn kahīe chhīe.
mithyātvanun svarup
mithyādarshanādikathī jīvane sva-parano vivek thaī shakato nathī. pote ek ātmā tathā
anant pudgalaparamāṇumay sharīrenā sanyogarūp manuṣhyādik paryāy nīpaje chhe te paryāyane ja
potānun svarūp māne chhe. ātmānā gnāndarshanādi svabhāv chhe te vaḍe kiñchit jāṇavundekhavun thāy
chhe, karmaupādhithī thayelā krodhādibhāvarūp pariṇaman thāy chhe, ane sharīrano sparsha, ras, gandh,
varṇa svabhāv chhe te pragaṭ chhe tathā sthūl
kr̥uṣhādiksparshādik palaṭavārūp anek avasthāo thāy
chhe te sarvane potānun svarūp jāṇe chhe. gnāndarshananī pravr̥utti indriy ane man dvārā thāy chhe,
tethī ā jīv māne chhe ketvachā, jībh, nāsikā, netra, kān ane man e badhā mārān aṅg
chhe, e vaḍe hun dekhunjāṇun chhun, evī mānyatāthī indriyomān prīti hoy chhe.
mohajanit viṣhayaabhilāṣhā
mohanā āveshathī te indriyo dvārā viṣhay grahaṇ karavānī ichchhā thāy chhe, tyān e
viṣhayonun grahaṇ thatān e ichchhā maṭavāthī nirākul thāy chhe eṭale ānand māne chhe. jem kūtaro
hāḍ chāvavāthī potānun lohī nīkaḷe teno svād laī em mānavā lāge ke ‘‘ā hāḍano svād
āve chhe,’’ tem ā jīv viṣhayone jāṇe chhe tethī potānun gnān pravarte chhe teno svād laī em
mānavā lāge ke ‘‘ā viṣhayano svād chhe,’’ paṇ viṣhayamān to svād chhe ja nahi. pote ja ichchhā
karī hatī tene pote ja jāṇī pote ja ānand mānyo, parantu ‘‘hun anādi-anant gnānasvarūp ātmā
chhun’’ evo niḥkeval (parathī kevaḷ bhinna) gnānano anubhav chhe ja nahi. parantu ‘‘ men nr̥itya dīṭhun,
rāg sāmbhaḷyo, phūl sūṅghyun, padārtha sparshyo, svād jāṇyo tathā men shāstra jāṇyān, māre ā jāṇavun
joīe’’ e prakāranā gneyamishrit gnānanā anubhavavaḍe viṣhayonī tene pradhānatā bhāse chhe. e
pramāṇe mohanā nimittathī ā jīvane viṣhayonī ichchhā hoy chhe.
have ichchhā trikālavartī sarva viṣhayone grahaṇ karavānī chhe ke ‘‘hun sarvane sparshun, sarvane
svādun, sarvane sūṅghun, sarvane dekhun, sarvane sāmbhaḷun ane sarvane jāṇun.’’ eṭalī badhī ichchhā hovā
chhatān shakti to eṭalī ja chhe ke
indriyonā sanmukh thayelā vartamān sparsha, ras, gandh, varṇa ane
shabdamānthī koīne kiñchitmātra grahaṇ kare vā smaraṇādikavaḍe manathī kiñchit jāṇe, ane te paṇ
bāhya anek kāraṇ maḷatān ja siddha thāy. tethī koī kāḷe enī ichchhā pūrṇa thatī nathī. kāraṇ
ke evī ichchhā to kevaḷagnān thatān ja sampūrṇa thāy paṇ kṣhayopashamarūp indriyadvārā to kadī paṇ
ichchhā pūrṇa thāy nahi, ane tethī mohanā nimittathī e indriyone potapotānā viṣhayagrahaṇanī
nirantar ichchhā rahyā ja karavāthī ā jīv ākul
vyākul banī duḥkhī thaī rahyo chhe.

Page 39 of 370
PDF/HTML Page 67 of 398
single page version

evo duḥkhī thaī rahyo chhe ke koī ek viṣhayanā grahaṇ arthe potānā maraṇane paṇ gaṇato
nathī. jem hāthīne kapaṭanī hāthaṇīnun sharīr sparshavānī, machchhane jāḷamān lagāvelun māns chākhavānī,
bhamarāne kamaḷanī sugandh sūṅghavānī, pataṅgane dīpakano varṇa dekhavānī tathā haraṇane rāg sāmbhaḷavānī
evī ichchhā hoy chhe ke tatkāl maraṇ bhāse topaṇ te maraṇane na gaṇatān viṣhayonun grahaṇ kare
chhe. tethī maraṇ thavā karatān paṇ indriyonā viṣhayasevananī pīḍā adhik jaṇāy chhe. e indriyonī
pīḍāthī sarva jīvo pīḍit banī nirvichār thaī, jem koī duḥkhī māṇas pahāḍ uparathī paḍatu
mūke tem, viṣhayomān jhampāpāt kare chhe. nānā prakāranān kaṣhṭavaḍe dhan upajāve ane viṣhayane arthe
tene gumāve. viṣhayonī prāpti arthe jyān maraṇ thatun jāṇe tyān paṇ jāy, narakādikanā kāraṇarūp
je hinsādik kārya tene paṇ kare vā krodhādik kaṣhāyo upajāve. bichāro shun kare? indriyonī pīḍā
na sahan thavāthī tene anya kāī vichār āvato nathī. e pīḍāthī ja pīḍit thaī indrādik
devo paṇ viṣhayomān ati āsakta banī rahyā chhe. jem khājanā rogathī pīḍit thayelo puruṣh
āsakta banī khajavāḷavā lāge chhe, pīḍā na thatī hoy to te shā māṭe khajavāḷe? tem
indriyarogathī pīḍit thayelā indrādik devo āsakta banī viṣhayasevan kare chhe. pīḍā na hoy
to teo shā māṭe viṣhayasevan kare? e pramāṇe gnānāvaraṇ
darshanāvaraṇanā kṣhayopashamathī thayelun
indriyādijanit gnān chhe te mithyādarshanādikanā nimittathī ichchhāsahit banī duḥkhanun kāraṇ thayun
chhe. have e duḥkh dūr thavāno upāy ā jīv kevo kare chhe te kahīe chhīe.
upar kahel duḥkhanī nivr̥uttinā upāyonun jūLāpaṇun
indriyovaḍe viṣhayonun grahaṇ thatān mārī ichchhā pūrṇa thashe em jāṇī pratham to nānā
prakāranān bhojanādiko vaḍe indriyone prabal kare chhe, tathā em ja jāṇe chhe kejo indriyo
prabaḷ rahe to mane viṣhay grahaṇ karavānī shakit vadhe. temān anek bāhya kāraṇonī jarūr
hovāthī tenun nimitta meḷave chhe. potāne sanmukh thayelā viṣhayone indriyo grahaṇ karī shake chhe
tethī anek bāhya upāyo vaḍe viṣhayono ane indriyono sanyog meḷave chhe. nānā prakāranān
vastrādik, bhojanādik, puṣhpādik, mandir
ābhūṣhaṇādik vā gāyakvājintrādikano sanyog
meḷavavā māṭe ghaṇo ja khedakhinna thāy chhe. jayānsudhī e viṣhayo indriyasanmukh rahe tyānsudhī
to tenun kiñchit spaṣhṭa jāṇapaṇun rahe, paṇ pachhī man dvārā smaraṇamātra ja rahe ane kāḷ vyatīt
thatān e smaraṇ paṇ mand thatun jāy chhe tethī te viṣhayone potāne ādhīn rākhavāno upāy
kare chhe ane shīghra shīghra tenun grahaṇ karyā kare chhe. vaḷī indriyovaḍe to ek kāḷamān koī ek
ja viṣhayanun grahaṇ thāy chhe, paṇ ā jīv ghaṇā ghaṇā viṣhayo grahaṇ karavā ichchhe chhe tethī
utāvaḷo banī jaladī jaladī ek viṣhayane chhoḍī anyane grahaṇ kare chhe, vaḷī tene chhoḍī anyane
grahaṇ kare chhe. e pramāṇe viṣhayane arthe valakhān māre chhe ane potāne je bhāse tevā upāy
karyā kare chhe, paṇ e upāy jūṭhā chhe, kāraṇ ke pratham to e badhānun e ja pramāṇe thavun potāne

Page 40 of 370
PDF/HTML Page 68 of 398
single page version

ādhīn nathī, mahā kaṭhaṇ chhe. kadāchit karmaudayānusār e ja pramāṇe vidhi maḷī jāy topaṇ
indriyone prabaḷ karavāthī kāī viṣhayagrahaṇanī shakti vadhatī nathī, e to gnān
darshan vadhavāthī
ja vadhe. paṇ e karmanā kṣhayopashamane ādhīn chhe. juo, koīnun sharīr puṣhṭa hovā chhatān tenāmān
evī shakti ochhī jovāmān āve chhe, tathā koīnun sharīr durbaḷ hovā chhatān tenāmān evī shakti
adhik jovāmān āve chhe. māṭe bhojanādik vaḍe indriyo puṣhṭa karavāthī kāī siddhi thatī nathī,
parantu kaṣhāyādik ghaṭavāthī karmano kṣhayopasham thatān gnān
darshan vadhe chhe ane tyāre ja viṣhay-
grahaṇanī shakti vadhe chhe.
vaḷī viṣhayono sanyog meḷave chhe, paṇ te ghaṇā vakhat sughī ṭakato nathī athavā sarva
viṣhayono sanyog maḷato ja nathī tethī e ākuḷatā rahyā ja kare chhe. vaḷī e viṣhayone
potānā ādhīn rākhī jaladī jaladī grahaṇ karavā ichchhe chhe paṇ te potānā ādhīn rahetā
nathī, kāraṇ ke e judān judān dravya potapotāne ādhīn pariṇame chhe vā karmoday ādhīn
pariṇame chhe. have evā prakāranā karmano bandh yathāyogya shubhabhāv thatān ja thāy ane pachhī
udayamān āve chhe, em pratyakṣha joīe chhīe. juo, anek upāy karavā chhatān paṇ karmanā
nimitta vinā sāmagrī maḷatī nathī. chhatān ā jīv ati vyākuḷ banī sarva viṣhayone yugapat
grahaṇ karavā māṭe valakhān māre chhe, tathā ek viṣhayane chhoḍī anyanun grahaṇ karavā māṭe ā
jīv evān valakhā māre chhe, paṇ pariṇāme shun siddhi thāy chhe? jem maṇanī bhūkhavāḷāne kaṇ
maḷyo paṇ tethī tenī bhūkh maṭe? tem sarva grahaṇanī jene ichchhā chhe tene koī ek viṣhayanun
grahaṇ thatān ichchhā kem maṭe? ane ichchhā maṭyā vinā sukh paṇ thāy nahi. māṭe e badhā
upāy jūṭhā chhe.
prashnaḥe upāyathī koī jīvane sukhī thatān joīe chhīe, chhatān tame sarvathā
jūṭhā kem kaho chho?
uttaraḥsukhī to thatān nathī, bhramathī sukh māne chhe. jo sukhī thayo hoy to tene
anya viṣhayonī ichchhā kem rahe? jem rog maṭyā pachhī anya auṣhadh koī shā māṭe ichchhe?
tem duḥkh maṭyā pachhī anya viṣhayone shā māṭe ichchhe? jo viṣhayanun grahaṇ karyā pachhī ichchhā
shānt thāy
aṭakī jāy to ame paṇ sukh mānīe, paṇ ahīn to ichchhit viṣhayanun grahaṇ
jyānsudhī na thāy tyānsudhī to te viṣhayanī ichchhā rahyā kare chhe tathā je samaye e viṣhayanun
grahaṇ thayun te ja samaye anya viṣhayagrahaṇanī ichchhā thatī jovāmān āve chhe, tene sukh mānavun
e kevun chhe? jem koī mahākṣhudhāvān raṅk potāne kadāchit ek annano kaṇ tenun bhakṣhaṇ karī
chen māne tem ā mahātr̥uṣhṇāvān jīv potāne koī ek viṣhayanun nimitta maḷatān tenun grahaṇ
karī sukh māne chhe paṇ vāstavikapaṇe e sukh nathī.
7

Page 41 of 370
PDF/HTML Page 69 of 398
single page version

prashnaḥjem kaṇ kaṇ vaḍe potānī bhūkh maṭe chhe, tem ek ek viṣhayanun grahaṇ
karī potānī ichchhā pūrṇa kare to sho doṣh?
uttaraḥjo badhā kaṇ bheḷā thāy to em ja mānīe, parantu bījo kaṇ maḷatān
prathamanā kaṇanun nirgaman thaī jāy to bhūkh kem maṭe? e ja pramāṇe jāṇavāmān viṣhayonun
grahaṇ bheḷun thatun jāy to ichchhā pūrṇa thaī jāy, parantu jyāre bījo viṣhay grahaṇ kare tyāre
pūrve je viṣhay grahaṇ karyo hato tenun jāṇapaṇun rahetun nathī to ichchhā kevī rīte pūrṇa thāy?
ichchhā pūrṇa thayā vinā ākuḷatā paṇ maṭatī nathī ane ākuḷatā maṭyā vinā sukh paṇ kem
kahī shakāy?
vaḷī ek viṣhayanun grahaṇ paṇ ā jīv mithyādarshanādikanā sadbhāvapūrvak kare chhe ane
tethī bhāvi anek duḥkhanā heturūp karmo bāndhe chhe, tethī te vartamānamān paṇ sukh nathī tem
bhāvi sukhanun kāraṇ paṇ nathī, māṭe e duḥkh ja chhe. e ja shrī pravachanasāramān kahyun chhe
yathā
सपरं बाधासहियं विच्छिण्णं बंधकारणं विसमं
जं इंदिएहिं लद्धं तं सोक्खं दुक्खमेव तहा ।।७६।।
arthaḥindriyothī prāpta thayelun sukh parādhīn, bādhā sahit, vināshik, bandhanun
kāraṇ tathā viṣham chhe; tethī e sukh kharekhar duḥkh ja chhe.
duḥkhanivr̥uttino sācho upāy
e pramāṇe ā sansārī jīve sukh māṭe karelā upāy jūṭhā jāṇavā. to sācho upāy
sho chhe? jyāre ichchhā dūr thāy ane sarva viṣhayonun ek sāthe grahaṇ rahyā kare to e duḥkh
maṭe. have ichchhā to moh jatān ja maṭe ane sarvanun ek sāthe grahaṇ kevaḷagnān thatān ja
thāy, teno upāy samyagdarshanādik chhe, e ja sācho upāy jāṇavo. e pramāṇe mohanā
nimittathī gnānāvaraṇ
darshanāvaraṇano kṣhayopasham paṇ duḥkhadāyak chhe, tenun varṇan karyun.
prashnaḥgnānāvaraṇ-darshanāvaraṇanā udayathī je jāṇavun thatun nathī tene to duḥkhanun
kāraṇ tame kaho, parantu kṣhayopashamane shā māṭe kaho chho?
uttaraḥjāṇavun na bane e jo duḥkhanun kāraṇ hoy to pudgalane paṇ duḥkh ṭhare.
paṇ duḥkhanun mūḷ kāraṇ to ichchhā chhe ane te kṣhayopashamathī ja thāy chhe māṭe kṣhayopashamane
paṇ duḥkhanun kāraṇ kahyun. vāstavik rīte kṣhayopasham paṇ duḥkhanun kāraṇ nathī paṇ mohathī

Page 42 of 370
PDF/HTML Page 70 of 398
single page version

viṣhayagrahaṇanī je ichchhā chhe te ja duḥkhanun kāraṇ jāṇavun. tathā mohano uday chhe te duḥkharūp
ja chhe. te kevī rīte te ahīn kahīe chhīe.
darshanamohanā udayathī thatun duḥkh ane tenā
upāyonun jūLāpaṇun
darshanamohanā udayathī mithyādarshan thāy chhe. je vaḍe jevun tene shraddhān chhe tevun
padārthasvarūp nathī. tathā jevun padārthasvarūp chhe tevun e mānato nathī, tethī tene vyākuḷatā ja
rahyā kare chhe. jem koī bahāvarāne koīe vastra paherāvyun, te bahāvaro te vastrane potānun aṅg
jāṇī potāne, sharīrane ane vastrane ekarūp māne chhe, paṇ e vastra to paherāvanārane ādhīn
chhe. e paherāvanār koī veḷā te vastrane phāḍe, koī veḷā joḍe, koī veḷā laī le tathā koī
veḷā navīn paherāve, ityādi charitra kare tyāre ā bahāvaro e vastranī parādhīn kriyā thavā
chhatān tene potāne ādhīn mānī mahā khedakhinna thāy chhe. tem ā jīvane karmodayathī sharīrano
sambandh thayo chhe.
have ā jīv e sharīrane potānun aṅg jāṇī potāne ane sharīrane ekarūp māne
chhe, paṇ sharīr to karmoday ādhīn koī veḷā kr̥uṣh thāy, koī veḷā sthūḷ thāy, koī veḷā
naṣhṭa thāy ane koī veḷā navīn upaje, ityādi charitra thāy chhe. e pramāṇe tenī parādhīn
kriyā thavā chhatān tene potāne ādhīn mānī mahā khedakhinna thāy chhe. vaḷī jem koī bahāvaro
beṭho hato tyān koī anya ṭhekāṇethī māṇas, ghoḍā ane dhanādik āvī ūtaryā, te sarvane
ā bahāvaro potānān jāṇavā lāgyo, paṇ e badhān potapotāne ādhīn hovāthī temān koī
āve, koī jāy ane koī anek avasthārūp pariṇame
em e sarvanī parādhīn kriyā thavā
chhatān ā bahāvaro tene potāne ādhīn jāṇī mahā khedakhinna thāy chhe. e pramāṇe ā jīv
jyān paryāy (sharīr) dhāraṇ kare chhe tyān koī anya ṭhekāṇethī putra, ghoḍā ane dhanādik āvīne
svayam prāpta thāy chhe tene ā jīv potānā jāṇe chhe, paṇ e to potapotāne ādhīn koī
āve, koī jāy tathā koī anek avasthārūp pariṇame
em tenī parādhīn kriyā hoy chhe,
tene potāne ādhīn mānī ā jīv khedakhinna thāy chhe.
prashnaḥkoī veḷā sharīranī vā putrādikanī kriyā ā jīvane ādhīn thatī
jovāmān āve chhe. e veḷā to jīv sukhī thāy chhe?
uttaraḥsharīrādikanī, bhavitavyanī ane jīvanī ichchhānīe traṇenī vidhi maḷatān
koī prakāre jem e ichchhe tem koī pariṇamavāthī koī kāḷamān tenā vichārānusār sukh jevo
ābhās thāy, parantu e badhāy sarva prakāre (kiñchit paṇ) e ichchhe tem to pariṇamatān nathī

Page 43 of 370
PDF/HTML Page 71 of 398
single page version

tethī abhiprāyamān to anek ākuḷatā nirantar rahyā ja kare chhe. vaḷī koī vakhate koī prakāre
potānī ichchhānusār pariṇamatā joī koī ṭhekāṇe ā jīv, e sharīr
putrādikamān ahaṅkār
mamakār kare chhe ane e ja buddhithī tene upajāvavānī, vadhāravānī tathā rakṣhā karavānī chintāvaḍe
nirantar vyākuḷ rahe chhe nānā prakāranān duḥkh veṭhīne paṇ temanun bhalun ichchhe chhe. vaḷī je
viṣhayonī ichchhā thāy chhe te kaṣhāyabhāv chhe, bāhya sāmagrīmān iṣhṭa-aniṣhṭapaṇun māne chhe, anyathā
upāyo kare chhe, sāchā upāyanun shraddhān karato nathī tathā anya kalpanā kare chhe, e badhānun
mūḷ kāraṇ ek mithyādarshan chhe. teno nāsh thatān e sarvano nāsh thāy chhe. māṭe
sarva duḥkhonun
mūḷ e mithyādarshan chhe. tenā nāshano upāy paṇ kāī karato nathī. anyathā shraddhāne satya
shraddhā mānato jīv tenā nāshano upāy paṇ shā māṭe kare?
vaḷī sañgnī pañchendriy jīv koī veḷā tattvanishchay karavāno upāy vichāre chhatān tyān
abhāgyathī, kudev, kuguru ane kushāstranun nimitta banī jāy to ūlaṭun atattvashraddhān puṣhṭa thaī
jāy. te to jāṇe ke
enāthī mārun bhalun thashe parantu e evā upāy kare kejethī ā achet
banī jāy. vastusvarūp vichāravāno udyamī thāy chhatān viparīt vichāramān draḍh thaī jāy chhe
ane tethī viṣhayakaṣhāyanī vāsanā vadhavāthī vadhāre duḥkhī thāy chhe.
kadāchit sudev, suguru, sushāstranun nimitta paṇ banī jāy to tyān temanā nishchay
upadeshanī to shraddhā karato nathī, paṇ mātra vyavahārashraddhāvaḍe te atattvashraddhāḷu ja rahe chhe. tyān
jo mand kaṣhāy hoy tathā viṣhayanī ichchhā ghaṭe to thoḍo duḥkhī thāy paṇ pāchho jevo ne
tevo banī jāy. māṭe ā sansārī jīv je upāy kare chhe te paṇ jūṭhā ja hoy chhe.
vaḷī ā sansārī jīvano ek ā upāy chhe kepotāne jevun shraddhān chhe tem padārthone
pariṇamāvavā ichchhe chhe. have jo e pramāṇe te padārtho pariṇame to tenun shraddhān sāchun thaī
jāy,
parantu anādinidhan vastu nyārī nyārī potapotānī maryādāpūrvak pariṇame chhe,
koī koīne ādhīn nathī tem koī (padārtha) koīno pariṇamāvyo pariṇamato nathī,
chhatān tene ā jīv potānī ichchhānusār pariṇamāvavā ichchhe chhe e koī upāy nathī, e
to mithyādarshan ja chhe, to sācho upāy sho chhe?
jevun padārthanun svarūp chhe tevun ja shraddhān thāy to ja sarva duḥkh dūr thāy. jem koī
mohamugdha banī maḍadānne jīvatun māne vā tene jīvāḍavā ichchhe to tethī pote ja duḥkhī thāy.
paṇ tene maḍadun mānavun vā te jīvāḍyun jīvavānun nathī em mānavun e ja e duḥkh dūr thavāno
upāy chhe. tem mithyādraṣhṭi banī padārthone anyathā mānī anyathā pariṇamāvavā ichchhe to pote
ja duḥkhī thāy.
paṇ tene yathārtha mānavā ane e mārā pariṇamāvyā anya prakāre
pariṇamavānā nathī em mānavun e ja e duḥkh dūr thavāno upāy chhe. bhramajanit

Page 44 of 370
PDF/HTML Page 72 of 398
single page version

duḥkhano upāy bhram dūr karavo e ja chhe. bhram dūr thavāthī samyakshraddhā thāy e
ja sācho upāy jāṇavo.
chāritramohathī duḥkh ane tenā upāyonun jūLāpaṇun
chāritramohanā udayathī jīvanā bhāv krodhādi kaṣhāyarūp vā hāsyādi nokaṣhāyarūp thāy
chhe tyāre ā jīv kleshavān banī duḥkhī thato vihval thaī nānā prakāranān kukāryomān pravarte
chhe
e ahīn darshāvīe chhīe.
jyāre krodh ūpaje tyāre anyanun būrun karavānī ichchhā thāy ane e arthe anek upāy
vichāre. marmachchhedakgāḷī pradānādirūp vachan bole, potānān aṅgovaḍe vā shastrapāṣhāṇādikavaḍe
ghāt kare, anek kaṣhṭa sahan karī, dhanādi kharcha karī vā maraṇādi vaḍe potānun paṇ būrun karī
anyanun būrun karavāno udyam kare athavā anya dvārā būrun thavun jāṇe to enun anya dvārā
būrun karāve. tenun svayam būrun thāy to pote anumodan kare, būrun thatān potānun kāī paṇ prayojan
siddha na thatun hoy topaṇ tenun būrun kare, krodh thatān koī pūjya vā iṣhṭajan vachche āve to
temane paṇ būrun kahe
māravā lāgī jāy, krodhanā āveshamān kāī vichār ja raheto nathī. vaḷī
anyanun būrun na thāy to potānā antaraṅgamān pote ja ghaṇo santāpavān thāy, potānān ja aṅgono
ghāt kare vā viṣhabhakṣhaṇādi karī maraṇ pāme; e ādi avasthā krodh thatān thāy chhe.
mān kaṣhāy ūpaje tyāre bījāne nīcho tathā potāne ūñcho darshāvavānī ichchhā thāy.
e arthe anek upāyo vichāre, anyanī nindā tathā potānī prashansā kare, anek prakāre anyano
mahimā maṭāḍī potāno mahimā karavā lāge, ghaṇān ghaṇān kaṣhṭa vaḍe dhanādino saṅgrah karyo hoy
tene vivāhādi kāryomān ekadam kharchī nākhe vā devun karīne paṇ kharche, maraṇ pachhī māro yash
raheshe em vichārī potānun maraṇ karīne paṇ potāno mahimā vadhāravā prayatna kare, jo koī
potānun sanmānādik na kare to tene bhayādik dekhāḍī, duḥkh upajāvī potānun sanmān karāve.
mānano uday thatān koī pūjya hoy
moṭā hoy temanun paṇ sanmān na kare, kāī vichār ja
raheto nathī. vaḷī em karatān paṇ anya nīcho tathā pote ūñcho na dekhāy to potānā
antaraṅgamān pote ghaṇo ja santāpavān thāy chhe, potānā aṅgono ghāt kare vā viṣhabhakṣhaṇādi
karī maraṇ pāme; e ādi avasthā mān thatān thāy chhe.
māyā kaṣhāy ūpaje tyāre chhaḷ vaḍe kārya siddha karavānī ichchhā thāy. e arthe anek
upāy vichāre, nānā prakāranān kapaṭanā vachan kahe, sharīranī kapaṭarūp avasthā banāve, bāhya
vastuone anya prakāre batāve, jethī potānun maraṇ jāṇe evo paṇ chhaḷ kare, kapaṭ pragaṭ
thatān potānun ghaṇun būrun thāy
maraṇādik thāy tene paṇ gaṇe nahi, koī pūjya vā iṣhṭa janano

Page 45 of 370
PDF/HTML Page 73 of 398
single page version

sambandh thāy to māyāvash thaī tenāthī paṇ chhaḷ kare. kāī vichār ja raheto nathī. vaḷī chhaḷ
karavā chhatān paṇ kāryasiddhi na thāy to pote antaraṅgamān ghaṇo ja santāpavān thāy chhe, potānān
aṅgono ghāt kare vā viṣhabhakṣhaṇādi karī maraṇ pāme; evī evī avasthā māyā thatān
thāy chhe.
lobh kaṣhāy ūpaje tyāre iṣhṭa padārthanā lābhanī ichchhā thāy chhe ane tenā arthe anek
upāy vichāre, tenā sādhanarūp vachan bole, sharīranī anek cheṣhṭā kare, ghaṇān kaṣhṭa sahan kare,
sevā
chākarī kare, videshagaman kare, je vaḍe potānun maraṇ thatun jāṇe evān kārya paṇ kare,
jemān ghaṇun duḥkh thāy evā prārambh paṇ kare, lobh thatān pūjya vā iṣhṭajananun kārya hoy tyān
paṇ potānun prayojan sādhe. kāī vichār raheto nathī. vaḷī prāpta thayelī iṣhṭa vastunī anek
prakāre rakṣhā kare, tathā iṣhṭa vastunī prāpti na thāy vā iṣhṭano viyog thāy to pote antaraṅgamān
ghaṇo ja santāpavān thāy chhe, potānān aṅgono ghāt kare vā viṣhabhakṣhaṇādi karī maraṇ pāme;
evī evī avasthā lobh thatān thāy chhe.
e pramāṇe kaṣhāyo vaḍe pīḍit thato jīv e avasthāomān pravarte chhe. vaḷī e
kaṣhāyonī sāthe nokaṣhāy thāy chhe. tyānḥ
jyāre hāsya nokaṣhāy thāy tyāre pote vikasit thāypraphullit thāy; te evun jāṇavun
kejem sannipātanā rogīnun hasavun! pote nānā prakāranān rogathī pīḍit chhatān koī kalpanā
vaḍe hasavā lāgī jāy chhe tem ā jīv anek pīḍā sahit hovā chhatān koī jūṭhī kalpanāvaḍe
potāne suhāvatun kārya mānī harṣha māne chhe. paṇ vāstavikapaṇe to e duḥkhī ja chhe. sukhī
nathī. sukhī to kaṣhāyarog maṭatān ja thashe.
jyāre rati nokaṣhāy ūpaje tyāre iṣhṭa vastumān ati āsakta banī jāy chhe. jem
bilāḍī undarane pakaḍī āsakta thāy chhe tyāre tene koī māre chhatān paṇ te undarane chhoḍe nahi,
te kaṭhinatāthī prāpta thavāne kāraṇe tathā viyog thavāne abhiprāy sahit e āsaktatā hoy
chhe māṭe te duḥkhī ja chhe.
jyāre arati nokaṣhāy ūpaje tyāre te aniṣhṭa vastuno sanyog pāmī mahāvyākuḷ thāy
chhe. aniṣhṭano sanyog thayo te potāne gamato nathī. e pīḍā sahan na thavāthī teno viyog karavā
māṭe taraphaḍe chhe, tethī te duḥkh ja chhe.
jyāre shok nokaṣhāy ūpaje tyāre iṣhṭano viyog vā aniṣhṭano sanyog thatān ati
vyākuḷ banī duḥkhī thāy, raḍe, pokār kare ane asāvadhān banī potāno aṅgaghāt karīne paṇ
maraṇ pāme. paṇ tethī kāī siddhi thatī nathī, mātra pote ja mahāduḥkhī thāy chhe.

Page 46 of 370
PDF/HTML Page 74 of 398
single page version

jyāre bhay nokaṣhāy ūpaje tyāre koī anyanān iṣhṭa viyoganiṣhṭa sanyoganān kāraṇo
jāṇī ḍaravā lāge, ati vihval banī tyānthī bhāge, chhūpāy vā shithil thaī jāy, duḥkh thavānā
ja ṭhekāṇe prāpta thāy vā maraṇ pāme, tethī e bhay nokaṣhāy paṇ duḥkharūp ja chhe.
jyāre jugupsā nokaṣhāy ūpaje tyāre aniṣhṭa vastunī ghr̥uṇā kare, jeno sanyog thayo
tenāthī pote ghr̥uṇā karī bhāgavā ichchhetene dūr karavā ichchhe ane khedakhinna banī mahāduḥkhī
thāy, tethī e jugupsā nokaṣhāy paṇ duḥkharūp ja chhe.
jyāre traṇ prakāranā ved nokaṣhāy ūpaje tyāre kām ūpaje chhe. tyān puruṣhavedathī
strīsahit ramavānī, strīvedathī puruṣhasahit ramavānī tathā napunsakavedathī bannenī sāthe ramavānī
ichchhā thāy chhe. e vaḍe jīv ati vyākuḷ thāy chhe. ātāp ūpaje chhe, nirlajja thāy chhe,
dhan kharche chhe, apayashane paṇ gaṇato nathī, paramparāe duḥkhī thāy chhe tathā daṇḍādik thāy chhe tene
paṇ gaṇato nathī. kāmapīḍāthī bahāvaro banī jāy chhe, maraṇ pāme chhe. rasagranthomān kāmajanya
dash prakāranī avasthāo kahī chhe tyān kāmīnun bahāvarā banī javun
maraṇ thavun paṇ lakhyun chhe.
vaidakashāstromān jvaranā bhedomān ek kāmajvar paṇ maraṇanun kāraṇ kahyo chhe. kāmavaḍe maraṇ
paryantanān duḥkho thatān pratyakṣha jovāmān āve chhe. kāmāndhane kāī vichār ja raheto nathī. pitā,
putrī, manuṣhya ke tiryañchaṇī ityādithī paṇ te ramavā lāgī jāy chhe. evī kāmanī pīḍā chhe te
mahāduḥkharūp chhe.
e pramāṇe kaṣhāyo vā nokaṣhāyo vaḍe avasthāo thāy chhe.
ahīn em vichār thāy chhe ke jo e avasthāomān jīv na pravarte to e krodhādik
pīḍā kare chhe tathā jo e avasthāomān pravarte to maraṇ paryant kaṣhṭa thāy chhe. have maraṇ
paryant kaṣhṭa to sansārī jīv kabūl kare chhe paṇ krodhākadinī pīḍā sahan karavī kabūl karato
nathī tethī evo nishchay thāy chhe ke maraṇādikathī paṇ e kaṣhāyonī pīḍā adhik chhe.
jyāre tene kaṣhāyano uday thāy tyāre tenāthī kaṣhāy karyā vinā rahyun jatun nathī.
kaṣhāyanān bāhya kāraṇo maḷe to tenā āshraye kaṣhāy kare tathā na maḷe to pote jāte ja kāraṇ
banāve. jem vyāpārādik kaṣhāyanā kāraṇo na hoy to jugārādi khelavā, krodhādinā kāraṇarūp
anya anek khel
tamāsā karavā, vā koī duṣhṭakathā kahevīsāmbhaḷavī ityādik kāraṇ banāve
chhe. kāmkrodhādik pīḍā kare ane sharīramān e rūpe kārya karavānī shakti na hoy to auṣhadhi
ādi anya anek upāy kare. em chhatān kadāchit koī paṇ kāraṇ bane ja nahi to potānā
upayogamān e kaṣhāyonā kāraṇabhūt padārthonun chintavan karī pote jāte ja kaṣhāyarūp pariṇame.
e pramāṇe ā jīv kaṣhāyabhāvo vaḍe pīḍit banī mahāduḥkhī thāy chhe.

Page 47 of 370
PDF/HTML Page 75 of 398
single page version

vaḷī je prayojan arthe kaṣhāyabhāv thayo chhe te prayojananī siddhi thāy to ja ā
duḥkh dūr thaī mane sukh thāy, em vichārī e prayojananī siddhi thavā māṭe anek upāy
karavā tene duḥkh dūr thavānā upāy māne chhe.
have kaṣhāyabhāvothī je duḥkh thāy chhe te to sāchun chhe kāraṇ ke pratyakṣha pote ja duḥkhī
thaī rahyo chhe, parantu e duḥkh maṭavā māṭe je upāy kare chhe te badhā jūṭhā chhe. te kevī rīte
te ahīn kahīe chhīe.
krodhamān anyanun būrun karavāno, mānamān anyane halako pāḍī pote ūñcho thavāno,
māyāmān chhaḷprapañch vaḍe kārya siddha karavāno, lobhamān iṣhṭa vastune meḷavavāno, hāsyamān
vikasit (praphullit) thavānān kāraṇo banyān rākhavāno, ratimān iṣhṭa vastuno sanyog banyo
rākhavāno, aratimān aniṣhṭa vastune dūr karavāno, shokamān shokanān kāraṇ maṭāḍavāno, bhayamān
bhayanān kāraṇ maṭāḍavāno, jugupsāmān jugupsānān kāraṇo dūr karavāno, puruṣhavedamān strī sāthe
ramavāno, strīvedamān puruṣh sāthe ramavāno tathā napunsakavedamān strī
puruṣh bannenī sāthe ramavāno
upāy kare chhe e prayojan tene hoy chhe.
have e prayojanonī siddhi thāy to kaṣhāy upashamavāthī duḥkh dūr thaī jīv sukhī thāy,
parantu e prayojanonī siddhi tenā upar pramāṇe karelā upāyone ādhīn nathī paṇ bhavitavyaādhīn
chhe, kāraṇ ke anekane e upāyo karatā joīe chhīe paṇ tenī siddhi thatī nathī. vaḷī e
upāyo banavā paṇ potāne ādhīn nathī parantu bhavitavyaādhīn chhe, kāraṇ ke anekane e upāyo
karavānī ichchhā chhatān ek paṇ upāy na banī shakato hoy em pratyakṣha joīe chhīe.
kadāchit kākatālīy nyāyānusār jevun potānun prayojan hoy tevun ja bhavitavya hoy
ane tevo ja upāy banī jāy to tethī e kāryanī siddhi paṇ thaī jāy ane tethī e
kāryasambandhī koī kaṣhāyano upasham thāy, parantu tyān thambhāv thato nathī, kāraṇ jyānsudhī e
kārya siddha na thayun hoy tyānsudhī to e kārya sambandhī kaṣhāy hato paṇ je samaye e kārya
siddha thayun te ja samaye anya kārya sambandhī kaṣhāy thāy chhe. ek samayamātra paṇ jīv nirākuḷ
raheto nathī. jem koī krodhavaḍe anyanun būrun thavun ichchhato hato, tenun būrun thatān pāchho koī
anya upar krodh karīne tenun būrun ichchhavā lāgyo. athavā jyāre thoḍī shakti hatī tyāre
to te potānāthī nānāonun būrun chāhato hato, ane ghaṇī shakti thatān potānāthī moṭāonun
būrun chāhavā lāgyo, e ja pramāṇe mān
māyālobhādi vaḍe je kārya vichāryun hatun te siddha
thatān koī anya kāryamān mānādik upajāvī tene siddha karavānī ichchhā karavā lāgyo. jyāre
thoḍī shakti hatī tyāre nānān nānān kāryone siddha karavā ichchhato hato ane ghaṇī shakti thatān
moṭān moṭān kāryo siddha karavāno abhilāṣhī thayo. kaṣhāyomān kāryanun koī pramāṇ hoy to

Page 48 of 370
PDF/HTML Page 76 of 398
single page version

te kāryanī siddhi thatān jīv sukhī thāy, paṇ pramāṇ to koī chhe ja nahi, mātra ichchhā ja
vadhatī jāy chhe.
shrī ātmānushāsanamān kahyun chhe ke
आशागर्तः प्रतिप्राणी यस्मिन् विश्वमणूपमम्
कस्य किं कियदायाति वृथा वो विषयैषिता ।।३६।।
arthaḥāshārūpī khāḍo darek prāṇīne hoy chhe. anantānant jīv chhe te sarvane āshā
hoy chhe, te āshā rūpī kūvo kevo chhe ke te ek khāḍāmān samasta lok aṇusamān chhe. lok
to ek ja chhe, to have ahīn kaho ke kone keṭalo hissāmān āve? māṭe ja tamārī je
ā viṣhayanī ichchhā chhe te vr̥uthā ja chhe.
ichchhā pūrṇa to thatī ja nathī, tethī koī kārya siddha thatān paṇ duḥkh dūr thatun nathī
athavā koī kaṣhāy maṭatān te ja veḷā anya kaṣhāy thāy chhe. jem koīne māravāvāḷā ghaṇā
hoy. have, jyāre koī ek tene na māre tyāre koī anya tene māravā lāgī jāy; em
jīvane duḥkh āpavāvāḷā anek kaṣhāyo chhe. jyāre krodh na hoy tyāre mānādik thaī jāy,
tathā jyāre mān na hoy tyāre krodhādik thaī jāy, e pramāṇe kaṣhāyano sadbhāv rahyā ja
kare chhe. koī ek samay paṇ jīv kaṣhāy rahit hoto nathī, tethī koī kaṣhāyanun koī kārya
siddha thatān paṇ duḥkh kevī rīte dūr thāy? vaḷī teno abhiprāy to sarva kaṣhāyonā sarva
prayojanane siddha karavāno chhe. em thāy to ja te sukhī thāy, parantu em to kadī paṇ banī
shake nahi, māṭe abhiprāyamān to te sadāy duḥkhī ja rahyā kare chhe. eṭale kaṣhāyonā prayojanane
sādhī duḥkh dūr karī
sukhī thavānī ichchhā rākhe chhe, paṇ e upāy jūṭhā chhe.
to sācho upāy sho chhe? samyagdarshangnānavaḍe vāstavik shraddhāngnān thāy
to iṣhṭaaniṣhṭabuddhi maṭe, ane tenā ja baḷathī chāritramohano anubhāg ochho thāy. em
thatān kaṣhāyono abhāv thāy tyāre e kaṣhāyajanya pīḍā dūr thāy ane tyāre prayojan kāī
rahe nahi. nirākul thavāthī te mahāsukhī thāy. māṭe samyagdarshanādik ja e duḥkh maṭāḍavāno
sācho upāy chhe.
antarāyakarmanā udayathī thatun duḥkh ane tenā upāyonun jūLāpaṇun
vaḷī ā jīvane moh vaḍe dān, lābh, bhog, upabhog ane vīrya shaktino utsāh
ūpaje chhe, parantu antarāyanā udayathī te banī shakatun nathī tyāre param vyākuḷatā thāy chhe tethī
e duḥkharūp ja chhe. tenā upāyamān vighnanān bāhya kāraṇo potāne je dekhāy tene ja dūr
8

Page 49 of 370
PDF/HTML Page 77 of 398
single page version

karavāno udyam kare chhe, paṇ e upāy jūṭhā chhe. kāraṇ ke upāy karavā chhatān paṇ
antarāyakarmano uday hovāthī vighna thatān joīe chhīe ane antarāyakarmano kṣhayopasham thatān,
vinā upāy paṇ vighna thatān nathī. māṭe vighnanun mūḷ kāraṇ antarāy chhe.
vaḷī jem manuṣhyanā hāthamān rahelī lākaḍī kūtarāne vāgatān te lākaḍī pratye nirarthak
dveṣh kare chhe tem antarāy vaḍe nimittabhūt karelān evān bāhya chetanachetan dravyo vaḍe vighna
thāy tyān ā jīv e bāhya dravyothī nirarthak dveṣh kare chhe. kāraṇ ke anya dravya tene vighna
karavā ichchhe chhatān vighna thatun nathī tathā anya dravya vighna karavā na ichchhe chhatān tene vighna
thāy chhe, tethī jaṇāy chhe ke
vighna thavun na thavun anya dravyane jarāy vash nathī. to jenā vash
nathī tenāthī shā māṭe laḍavun? māṭe e upāy jūṭhā chhe.
to sācho upāy sho chhe? mithyādarshanādikathī ichchhā vaḍe je utsāh ūpajato hato
te samyagdarshanādik vaḍe ja dūr thāy tathā samyagdarshanādik vaḍe ja antarāyakarmano anubhāg
ghaṭatān ichchhā to maṭī jāy ane shakti vadhī jāy jethī e duḥkh dūr thaī nirākul sukh
ūpaje.
māṭe samyagdarshanādik ja duḥkh maṭāḍavānā sāchā upāy chhe.
vedanīyakarmanā udayathī thatun duḥkh ane tenā upāyonun jūLāpaṇun
vedanīyakarmanā udayathī duḥkhsukhanān kāraṇono sanyog thāy chhe. temān koī to sharīramān
ja evī avasthā thāy chhe, koī sharīranī avasthāne nimittabhūt bāhya sanyog thāy chhe tathā
koī bāhya vastuono ja sanyog thāy chhe. tyān ashātā vedanīyakarmanā udayathī sharīramān bhūkh,
taras, uchchhvās, pīḍā ane rogādik thāy chhe. sharīranī aniṣhṭa avasthāne nimittabhūt bāhya
ati ṭāḍh, tāp, pavan ane bandhanādikano sanyog thāy chhe tathā bāhya shatru
kuputrādik vā
kuvarṇādi sahit pudgalaskandhono sanyog thāy chhe. have moh vaḍe e sarvamān jīvane aniṣhṭabuddhi
thāy chhe. jyāre eno uday thāy tyāre mohano uday paṇ evo ja āve ke jethī pariṇāmomān
mahāvyākuḷ thaīne te sarvane dūr karavā ichchhe, ane jyānsudhī e dūr na thāy tyānsudhī te
duḥkhī thāy. have e badhānā hovāthī to sarva duḥkh ja māne chhe.
vaḷī shātāvedanīyakarmanā udayathī sharīramān arogīpaṇun, baḷavānapaṇun ityādik thāy
chhe. sharīranī iṣhṭa avasthāne nimittabhūt bāhya khānpānādik vā ruchikar pavanādikano sanyog
thāy chhe. tathā bāhya mitra, suputra, strī, nokarchākar, hāthī, ghoḍā, dhan, dhānya, makān
ane vastrādikano sanyog thāy chhe. have moh vaḍe e sarvamān jīvane iṣhṭabuddhi thāy chhe, jyāre
eno uday thāy tyāre mohano uday paṇ evo ja āve ke jethī pariṇāmomān te sukh māne,
e sarvanī rakṣhā ichchhe tathā jyānsudhī te rahe tyānsudhī sukh māne chhe. paṇ e sukhanī
mānyatā evī chhe ke jem koī ghaṇān rogo vaḍe ghaṇo pīḍit thaī rahyo hato tene koī

Page 50 of 370
PDF/HTML Page 78 of 398
single page version

upachāravaḍe koī ek roganī keṭalok kāḷ mātra kanīk upashānti thatān pūrva avasthānī
apekṣhāe potāne sukhī māne, paṇ vāstavikapaṇe tene sukh nathī. tem ā jīv ghaṇān duḥkhovaḍe
ghaṇo pīḍit thaī rahyo hato, tene koī prakāre koī ek duḥkhanī kanīk kāḷ pūratī
kiñchit upashānti thatān pūrva avasthānī apekṣhāe potāne sukhī kahe chhe, parantu te vāstavikapaṇe
sukhī nathī.
vaḷī ashātānā udayathī thatī avasthāomān to duḥkh bhāse tethī tene dūr karavāno
upāy kare tathā shātānā udayathī thatī avasthāomān sukh bhāse tethī tene rākhavāno upāy
kare, paṇ e badhā upāyo jūṭhā chhe.
kāraṇpratham to teno upāy ā jīvane ādhīn nathī, parantu vedanīyakarmanā udayane
ādhīn chhe, kāraṇ ke ashātā maṭāḍavā māṭe ane shātānī prāpti arthe to sarva jīvo prayatna
karī rahyā chhe chhatān koīne thoḍo prayatna karatān vā prayatna karyā vinā paṇ kārya siddha thaī
jāy chhe ane koīne ghaṇo prayatna karavā chhatān kāryasiddhi thatī nathī. tethī jaṇāy chhe ke eno
upāy ā jīvane ādhīn nathī.
vaḷī kadāchit e upāyo karatān tevo ja koī uday āve to alpa kāḷ kiñchit
koī prakāre ashātānun kāraṇ maṭe vā shātānun kāraṇ prāpta thāy tyān paṇ mohanā sadbhāvathī
tene bhogavavānī ichchhā vaḍe te vyākuḷ ja rahe chhe. ek bhogya vastu bhogavavānī ichchhā thatān
te vastu jyānsudhī na maḷe tyānsudhī to tenī ichchhā vaḍe vyākuḷ thāy chhe tathā e vastu maḷatān
te ja samaye anya vastu bhogavavānī ichchhā thaī jāy chhe, jethī te vyākuḷ rahe chhe. jem
koīne svād levānī ichchhā thaī, have teno svād je samaye līdho te ja samaye anya vastuno
svād levānī vā sparshanādi karavānī ichchhā upaje chhe.
athavā ek ja vastune pratham anya prakāre bhogavavānī ichchhā thāy te jyānsudhī na
maḷe tyānsudhī to tenī vyākuḷatā rahe tathā e bhog thayo te ja samay tene anya prakāre
bhogavavānī ichchhā thāy. jem pratham strīne dekhavā ja ichchhato hato, paṇ je samaye tene dīṭhī
te ja samaye tenī sāthe ramavānī ichchhā thaī jāy, vaḷī e pramāṇe bhog bhogavatān paṇ
tene anya upāy karavānī ichchhā thāy to tene chhoḍī e anya upāy karavā lāgī jāy.
tyān paṇ tene anek prakāranī vyākuḷatā hoy chhe.
juoek dhanaprāptino upāy karavāmān vyāpārādik karatān tathā tenī rakṣhā karavāmān
sāvadhānī karatān karatān keṭalī vyākuḷatā thāy chhe? vaḷī bhūkh, taras, ṭāḍh, tāp, maḷ,
shleṣhmādi ashātāno uday āvyā ja kare chhe. tenā nivāraṇathī ā jīv sukh māne paṇ e
sukh shānun? e to mātra rogano pratikār ja chhe. jyānsudhī kṣhudhādik rahe tyān sudhī tene

Page 51 of 370
PDF/HTML Page 79 of 398
single page version

maṭāḍavānī ichchhāe karīne vyākuḷatā thāy ane e maṭatān koī anya ichchhā ūpaje tenī
vyākuḷatā thāy. vaḷī pāchhī kṣhudhādi thatān tenī vyākuḷatā thaī āve.
e pramāṇe tene upāy karatān kadāchit ashātā maṭī shātā thāy to tyān paṇ ākuḷatā
ja rahyā kare chhe ane tethī duḥkh ja rahe chhe.
vaḷī e shātā paṇ sadā rahetī nathī, kāraṇ ke tenā upāy karatāṅkaratān ja koī
ashātāno uday evo āve ke jeno koī upāy ja banī shake nahi, tathā tenī ghaṇī pīḍā
thāy e sahī jāy nahi tyāre tenī vyākuḷatā vaḍe vihval banī mahā duḥkhī thāy.
have ā sansāramān shātāno uday to koī puṇyanā udayathī koī jīvane kadāchit ja
hoy chhe. ghaṇā jīvone to ghaṇo kāḷ ashātāno ja uday rahe chhe. māṭe e upāy kare chhe
te badhā upāy jūṭhā chhe.
athavā bāhya sāmagrīthī sukhduḥkh mānīe chhīe e ja bhram chhe. sukhduḥkh to
shātāashātāno uday thatān mohanā nimittathī thāy chhe. āpaṇe pratyakṣha joīe chhīe ke ek
lakṣhādhipati hajār rūpiyānun nukashān thatān duḥkhī thāy chhe tathā so rūpiyānī mūḍīvāḷo hajār
rūpiyā thatān sukh māne chhe. have bāhya sāmagrī to pelā lakṣhādhipati pāse ānā karatān
navāṇuṅgaṇī vadhāre chhe, paṇ e lakṣhādhipatine adhik dhananī ichchhā chhe to te duḥkhī ja chhe
tathā so rūpiyānī mūḍīvāḷāne santoṣh chhe to te sukhī chhe. vaḷī samān vastu maḷavā chhatān
paṇ tyān koī sukh māne chhe tathā koī duḥkh māne chhe. jem koīne jāḍun vastra maḷavun duḥkhakārī
thāy chhe tyāre koīne sukhakārī thāy chhe. sharīramān bhūkh vagere pīḍā vā bāhya iṣhṭano viyog
aniṣhṭano sanyog thatān koīne ghaṇun duḥkh thāy chhe, koīne thoḍun duḥkh thāy chhe tathā koīne
kāī paṇ duḥkh thatun nathī. māṭe sāmagrīne ādhīn sukhduḥkh nathī paṇ shātāashātāno uday
thatān mohapariṇāmonā nimittathī ja sukhduḥkh māne chhe.
prashnaḥbāhya sāmagrī māṭe to tame kaho chhoem ja chhe, parantu sharīramān pīḍā
thatān jīv duḥkhī ja thāy chhe tathā pīḍā na thatān sukhī thāy chhe. have e to sharīranī
avasthāne ādhīn sukh
duḥkh bhāse chhe?
uttaraḥsansārī ātmānun gnān indriyādhīn chhe, ane indriyo sharīranun aṅg chhe.
have temān je avasthā hoy tene jāṇavārūp gnān pariṇamatān tenī sāthe ja mohabhāv hoy
to sharīranī avasthā vaḍe sukh-duḥkh visheṣh jāṇīe chhīe. juo putra
dhanādinī sāthe adhik
moh hoy to potānā sharīranun kaṣhṭa sahan kare tenun to thoḍun duḥkh māne, paṇ e putra
dhanādikane duḥkh thatān vā teno sanyog maṭatān ghaṇun duḥkh māne chhe. ane munijano chhe te

Page 52 of 370
PDF/HTML Page 80 of 398
single page version

sharīranī pīḍā thatān paṇ kāī duḥkh mānatā nathī, māṭe sukhduḥkh mānavun e mohanā ja
ādhīn chhe. mohanīy ane vedanīyane nimittanaimittik sambandh chhe. tethī shātāashātānā
udayathī sukhduḥkh thavun bhāse chhe. vaḷī mukhyapaṇe keṭalīk sāmagrī shātānā udayathī prāpta
thāy chhe tathā keṭalīk ashātānā udayathī prāpta thāy chhe. tethī e sāmagrīo vaḍe sukhduḥkh
bhāse chhe, parantu nirṇay karatān mohathī ja sukhduḥkhanun mānavun thāy chhe, paṇ anya
dvārā sukhduḥkh thavāno niyam nathī. kevaḷī bhagavānane shātāashātāno uday paṇ chhe tathā
sukhduḥkhanā kāraṇarūp sāmagrīno paṇ sanyog chhe, parantu mohanā abhāvathī temane kiñchitmātra
paṇ sukhduḥkh thatun nathī, māṭe sukhduḥkh mohajanit ja mānavun. eṭalā māṭe tun sāmagrīne
dūr karavānā vā kāyam rākhavānā upāyo karī duḥkh maṭāḍavā tathā sukhī thavā ichchhe chhe, paṇ
e badhā upāy jūṭhā chhe.
to sācho upāy sho chhe? samyagdarshanādikathī bhram dūr thāy to sāmagrīthī sukhduḥkh
na bhāsatān potānā pariṇāmathī ja sukhduḥkh bhāse. vaḷī yathārtha vichāranā abhyās vaḍe
potānā pariṇām jem e sāmagrīnā nimittathī sukhīduḥkhī na thāy tem sādhan kare. e
samyagdarshanādinī bhāvanāthī ja moh mand thaī jāy tyāre evī dashā thaī jāy ke anek
kāraṇ maḷavā chhatān paṇ potāne temān sukh
duḥkh thāy nahi. tyāre ek shāntadashārūp nirākuḷ
banī sāchā sukhane anubhave ane tyāre sarva duḥkh maṭī sukhī thāy chhe. māṭe e ja sukhī
thavāno sācho upāy chhe.
āyukarmanā udayathī thatun duḥkh ane tenā upāyonun jūLāpaṇun
āyukarmanā nimittathī paryāy dhāraṇ karavo te jīvitavya chhe tathā dhāraṇ karelo paryāy
chhūṭavo te maraṇ chhe. have ā jīv mithyādarshanādikathī e paryāyane ja potānā svarūparūpe
anubhave chhe tethī e jīvitavya rahetān potānun astitva māne chhe tathā maraṇ thatān potāno
abhāv thavā māne chhe. ā ja kāraṇathī tane nirantar maraṇano bhay rahe chhe te bhayathī sadā
ākuḷatā rahe chhe. jene maraṇanān kāraṇ jāṇe tenāthī ghaṇo ja ḍare chhe, kadāchit teno sanyog
banī jāy to mahāvihvaḷ thaī jāy chhe. e pramāṇe te mahāduḥkhī rahyā kare chhe.
e maraṇathī bachavā māṭe upāy em kare chhe ke maraṇanān kāraṇone dūr rākhe chhe vā
pote tenāthī dūr bhāge chhe, auṣhadhādikanun sādhan kare chhe, gaḍhkoṭ ādi banāve chhe; e ādi
anek upāy kare chhe paṇ e badhā upāyo jūṭhā chhe. kāraṇ keāyu pūrṇa thatān to anek
upāyo kare tathā anek sahāyī hoy chhatān paṇ maraṇ avashya thāy chhe. ek samayamātra paṇ
jīvato nathī. tathā jyānsudhī āyu pūrṇa na thayun hoy tyānsudhī anek kāraṇo maḷavā chhatān
paṇ maraṇ sarvathā thatun ja nathī. māṭe e upāyo karavā chhatān maraṇ maṭatun nathī. vaḷī āyunī