kShetrano viShay hoy teTalA kShetramAn je vartamAn sthUl potAne jANavA yogya pudgalaskandh hoy tene
ja jANe chhe.1 temAn paN judI judI indriyovaDe judA judA kALamAn koIk skandhanA sparshAdikanun
jANavun thAy chhe. vaLI manavaDe potAne jANavA yogya kinchitmAtra trikAl sambandhI dUr vA
samIpakShetravartI rUpI – arUpI dravya vA paryAyane atyant spaShTa jANe chhe. te paN indriyovaDe jenun
gnAn thayun hoy vA anumAnAdik jenun karyun hoy tene ja jANI shake. kadAchit potAnI kalpanAvaDe
asatne jANe. jem svapnamAn vA jAgRutimAn paN je kadAchit kyAy paN na hoy evA AkArAdik
chintave chhe vA jevA nathI tevA mAne chhe — e pramANe manavaDe jANavun thAy chhe. e indriyo tathA
manadvArA je gnAn thAy chhe tenun nAm matignAn chhe. tyAn pRithvI, jaL, agni, pavan ane
vanaspatirUp ekendriyone sparshanun ja gnAn chhe. iyaL, shankh Adi beindriy jIvone sparsha ane
rasanun gnAn chhe. kIDI, makoDA Adi teindriy jIvone sparsha, ras ane gandhanun gnAn chhe. bhamaro,
mAkhI ane patangAdik chaurendriy jIvone sparsha, ras, gandh ane varNanun gnAn chhe. tathA machchha,
gAy, kabUtar Adi tiryanch tathA manuShya, dev, nArakI Adi panchendriy jIvone sparsha, ras, gandh,
varNa ane shabdanun gnAn chhe. vaLI tiryanchomAn koI sangnI chhe tathA koI asangnI chhe. temAn sangnIone
to manajanit gnAn hoy chhe paN asangnIone nahi. tathA manuShya, dev ane nArakI jIvo sangnI
ja chhe te sarvane manajanit gnAn hoy chhe. e pramANe matignAnanI pravRutti jANavI.
✾ shrutagnAnanI parAdhAIn pravRutti ✾
vaLI matignAn vaDe je arthane jANyo hoy tenA sambandhathI anya arthane je vaDe jANIe
bIjo adhikAra sansAr-avasthA nirUpaN ][ 37
1. pAnche indriyonA utkRuShTa viShayanA gnAnanun tathA tenI AkRutinun yantra.(gommaTasAr, jIv. gAthA 170 – 171)
indriyonAnekendriydvIndriytrIndriychaturindriyasangnipanchendriysangnipanchendriypratyekanI
nAmdhanuShdhanuSh yojan dhanuShyojan dhanuShyojanAkRuti
sparshan40080016000 32000 64009anek prakAranI
rasanA064128025605129khurapA jevI
ghrAN0100020004009kadambanA phUl jevI
chakShu02954 05908 047263 7/20masUranI dAL jevI
shrotra00 800012javanI nAlI jevI.
noTa — ayodhyAno chakravartI Abhyantar paridhimAn AvelA sUryanA vimAnane 47263 7/20 yojan dUrathI
joI shake chhe. tethI chakShu indriyano utkRuShTa viShay teTalo chhe. upar pramANe indriyaviShayonun gnAn maryAdit hovAthI
te mahAparAdhIn chhe. upar pramANe ja pratyek indriyanI viShay jANavAnI labdhinI pragaTatA utkRuShTapaNe hoy chhe.
indra je AtmA tene jANavAnun je chihna te indriy chhe. athavA indra je karma temAnthI nIpajelI – dIdhelI te indriy
chhe. uparanI maryAdAthI adhik jANavAnI AtmAnI game teTalI ichchhA hoy topaN tethI adhik indriyadvArA te
jANI shakato nathI. tethI ja indriyajanya gnAn parAdhIn ane kunThit chhe. — anuvAdak.