Page 313 of 350
PDF/HTML Page 341 of 378
single page version
jAtA, isaliye us lakShaNamen ativyApti dUShaN nahIn lagatA.
va keval jIvakA hI shraddhAn hone par samyaktva hotA hai, sAtonke shraddhAnakA niyam hotA to
aisA kisaliye likhate?
aisA upAy karatA hai? samvar-nirjarAke shraddhAn binA rAgAdik rahit hokar svarUpamen upayog
lagAnekA kisaliye udyam rakhatA hai? Asrav-bandhake shraddhAn binA pUrva-avasthAko kisaliye
chhoDatA hai? isaliye AsravAdikake shraddhAnarahit ApAparakA shraddhAn karanA sambhavit nahIn hai.
tathA yadi AsravAdikake shraddhAn sahit hotA hai, to svayamev hI sAton tattvonke shraddhAnakA
niyam huA. tathA keval AtmAkA nishchay hai, so parakA pararUp shraddhAn hue binA AtmAkA
shraddhAn nahIn hotA, isaliye ajIvakA shraddhAn hone par hI jIvakA shraddhAn hotA hai. tathA
Page 314 of 350
PDF/HTML Page 342 of 378
single page version
hI shraddhAnakA niyam jAnanA.
shraddhAn nahIn hotA; us shuddha-ashuddha avasthAkI pahichAn AsravAdikakI pahichAnase hotI hai.
tathA AsravAdikake shraddhAn binA ApAparakA shraddhAn va keval AtmAkA shraddhAn kAryakArI bhI
nahIn hai; kyonki shraddhAn karo yA na karo, Ap hai so Ap hai hI, par hai so par hai. tathA
AsravAdikakA shraddhAn ho to Asrav-bandhakA abhAv karake samvar
isaliye AsravAdikake shraddhAnasahit ApAparakA jAnanA va ApakA jAnanA kAryakArI hai.
hoo
ApAparakA va AtmAkA shraddhAn hotA hI hotA hai
hai va apane AtmAko hI bhAtA hai, usake prayojanakI siddhi hotI hai; isaliye mukhyatAse
bhedavignAnako va AtmagnAnako kAryakArI kahA hai.
Page 315 of 350
PDF/HTML Page 343 of 378
single page version
keval jAnanese hI mAnako baDhAtA hai; rAgAdik nahIn chhoDatA, tab usakA kArya kaise siddha
hogA? tathA navatattva santatikA chhoDanA kahA hai; so pUrvamen navatattvake vichArase samyagdarshan huA,
pashchAt nirvikalpa dashA honeke artha navatattvonke bhI vikalpa chhoDanekI chAh kI. tathA jisake
pahale hI navatattvonkA vichAr nahIn hai, usako vah vikalpa chhoDanekA kyA prayojan hai? anya
anek vikalpa Apake pAye jAte hain unhInkA tyAg karo.
lakShaN yah nahIn hai; kyonki dravyalingI muni Adi vyavahAradharmake dhArak mithyAdRuShTiyonke bhI aisA
shraddhAn hotA hai.
vratonko anvayarUp kAraN jAnakar kAraNamen kAryakA upachAr karake inako chAritra kahA hai.
usI prakAr arahanta devAdikakA shraddhAn hone par to samyaktva ho yA na ho; parantu
arahantAdikakA shraddhAn hue binA tattvArthashraddhAnarUp samyaktva kadAchit nahIn hotA; isaliye
arahantAdikake shraddhAnako anvayarUp kAraN jAnakar kAraNamen kAryakA upachAr karake is
shraddhAnako samyaktva kahA hai. isIse isakA nAm vyavahAr-samyaktva hai.
pahichAn sahit shraddhAn nahIn hotA. tathA jisake sachche arahantAdikake svarUpakA shraddhAn ho,
usake tattvashraddhAn hotA hI hotA hai; kyonki arahantAdikakA svarUp pahichAnanese jIv-ajIv-
AsravAdikakI pahichAn hotI hai.
Page 316 of 350
PDF/HTML Page 344 of 378
single page version
hai, aisA niyam sambhav nahIn hai?
utkRuShTa mAne vah usake lakShyako utkRuShTa mAne hI mAne; isaliye unako bhI sarvotkRuShTa mAnA
aurako nahIn mAnA; vahI devakA shraddhAn huA. tathA mokShake kAraN samvar-nirjarA hain, isaliye
inako bhI utkRuShTa mAnatA hai; aur samvar-nirjarAke dhArak mukhyata muni hain, isaliye muniko
uttam mAnA aurako nahIn mAnA; vahI gurukA shraddhAn huA. tathA rAgAdik rahit bhAvakA
nAm ahinsA hai, usIko upAdey mAnate hain aurako nahIn mAnate; vahI dharmakA shraddhAn huA.
is prakAr tattvashraddhAnamen garbhit arahantadevAdikakA shraddhAn hotA hai. athavA jis nimittase
isake tattvArthashraddhAn hotA hai, us nimittase arahantadevAdikakA bhI shraddhAn hotA hai. isaliye
samyaktvamen devAdikake shraddhAnakA niyam hai.
arahantAdikakA shraddhAn ho, usake tattvashraddhAn hotA hai
yathArtha nahIn pahichAnatA, isaliye sachchA shraddhAn bhI nahIn hotA; kyonki jIv-ajIv jAti
pahichAne binA arahantAdikake AtmAshrit guNonko va sharIrAshrit guNonko bhinna-bhinna nahIn
jAnatA. yadi jAne to apane AtmAko paradravyase bhinna kaise na mAne? isaliye pravachanasAramen
aisA kahA hai :
laukik atishayAdise arahantakA, tapashcharaNAdise gurukA aur parajIvonkI ahinsAdise dharmakI
Page 317 of 350
PDF/HTML Page 345 of 378
single page version
tattvashraddhAn hone par hI jAnA jAtA hai; isaliye jisake sachchA arahantAdikakA shraddhAn ho
usake tattvashraddhAn hotA hI hotA hai
yahAn prashna hai ki sachchA tattvArthashraddhAn va ApAparakA shraddhAn va AtmashraddhAn va dev-
so jAnI; parantu anya-anya prakAr lakShaN kahanekA prayojan kyA?
shraddhAn karanA hai. tathA AsravAdikake shraddhAnakA prayojan rAgAdik chhoDanA hai, so ApAparakA
bhinna shraddhAn hone par paradravyamen rAgAdi na karanekA shraddhAn hotA hai. isaprakAr tattvArthashraddhAnakA
prayojan ApAparake bhinna shraddhAnase siddha hotA jAnakar is lakShaNako kahA hai.
tattvashraddhAnakA kAraN hai. so bAhya kAraNakI pradhAnatAse kudevAdikakA shraddhAn chhuDAkar
sudevAdikakA shraddhAn karAneke artha dev-guru-dharmake shraddhAnako mukhya lakShaN kahA hai.
yahAn prashna hai ki yah chAr lakShaN kahe, unamen yah jIv kis lakShaNako angIkAr kare?
samAdhAna
Page 318 of 350
PDF/HTML Page 346 of 378
single page version
svarUp vichAratA hai. is prakAr gnAnamen to nAnAprakAr vichAr hote hain, parantu shraddhAnamen sarvatra
paraspar sApekShapanA pAyA jAtA hai. tattvavichAr karatA hai to bhedavignAnake abhiprAy sahit
karatA hai aur bhedavignAn karatA hai to tattvavichArAdike abhiprAy sahit karatA hai. isI
prakAr anyatra bhI paraspar sApekShapanA hai; isaliye samyagdRuShTike shraddhAnamen chAron hI lakShaNonkA
angIkAr hai.
nahIn mAnatA, unake nAm-bhedAdikako sIkhatA hai
paryAyamen ahambuddhi hai aur vastrAdikamen parabuddhi hai, vaise AtmAmen ahambuddhi aur sharIrAdimen parabuddhi
nahIn hotI. tathA AtmAkA jinavachanAnusAr chintavan kare; parantu pratItirUp ApakA AparUp
shraddhAn nahIn karatA hai. tathA arahantadevAdikake sivA anya kudevAdikako nahIn mAnatA; parantu
unake svarUpako yathArtha pahichAnakar shraddhAn nahIn karatA
le. tathA is anukramakA ullanghan karake
hai; athavA tattvavichAramen bhI upayog nahIn lagAtA, ApAparakA bhedavignAnI huA rahatA hai; athavA
ApAparakA bhI ThIk nirNay nahIn karatA aur apaneko AtmagnAnI mAnatA hai. so sab chaturAIkI
bAten hain, mAnAdik kaShAyake sAdhan hain, kuchh bhI kAryakArI nahIn hain. isaliye jo jIv apanA
bhalA karanA chAhe, use jab tak sachche samyagdarshanakI prApti na ho, tab tak inako bhI anukramase
hI angIkAr karanA.
hotA hai, tathA mokShamArgake vighna karanevAle kudevAdikakA nimitta dUr hotA hai, mokShamArgakA sahAyak
arahantadevAdikakA nimitta milatA hai; isaliye pahale devAdikakA shraddhAn karanA. phi ra jinamatamen
Page 319 of 350
PDF/HTML Page 347 of 378
single page version
shraddhAnakI prApti hotI hai. phi ra ApAparakA bhinnapanA jaise bhAsit ho vaise vichAr karatA rahe;
kyonki is abhyAsase bhedavignAn hotA hai. phi ra Apamen apanatva mAnaneke artha svarUpakA vichAr
karatA rahe; kyonki is abhyAsase AtmAnubhavakI prApti hotI hai.
darshanamoh manda hotA jAye tab kadAchit sachche samyagdarshanakI prApti hotI hai. parantu aisA niyam
to hai nahIn; kisI jIvake koI prabal viparIt kAraN bIchamen ho jAye to samyagdarshanakI prApti
nahIn hotI; parantu mukhyarUpase bahut jIvonke to is anukramase kAryasiddhi hotI hai; isaliye inako
isaprakAr angIkAr karanA. jaise
samyaktvakA arthI in kAraNonko milAye, pashchAt bahut jIvonke to samyaktvakI prApti hotI hI
hai; kisIko na ho to nahIn bhI ho. parantu ise to apanese bane vah upAy karanA.
yahAn prashna hai ki samyaktvake lakShaN to anek prakAr kahe, unamen tumane tattvArtha-shraddhAn
hotA, isaliye lakShaNako mukhya kiyA hai. vahI batalAte hain
svarUp bhAsit na ho, tab mokShamArga prayojanakI siddhi na ho; va jIvAdikakA shraddhAn hue
binA isI shraddhAnamen santuShTa hokar apaneko samyaktvI mAne; ek kudevAdikase dveSh to rakhe,
anya rAgAdi chhoDanekA udyam na kare;
prayojanakI siddhi na ho; va AsravAdikakA shraddhAn hue binA itanA hI jAnanemen santuShTa hokar
apaneko samyaktvI mAne, svachchhanda hokar rAgAdi chhoDanekA udyam na kare;
Page 320 of 350
PDF/HTML Page 348 of 378
single page version
na ho, tab mokShamArga prayojanakI siddhi na ho; va jIvAdikake visheSh va AsravAdikake svarUpakA
shraddhAn hue binA itane hI vichArase apaneko samyaktvI mAne, svachchhanda hokar rAgAdi chhoDanekA
udyam na kare.
tathA tattvArthashraddhAn lakShaNamen jIv-ajIvAdikakA va AsravAdikakA shraddhAn hotA hai,
tathA yah shraddhAn hone par samyaktva hotA hai, parantu yah santuShTa nahIn hotA. AsravAdikakA
shraddhAn honese rAgAdi chhoDakar mokShakA udyam rakhatA hai. isake bhram utpanna nahIn hotA. isaliye
tattvArthashraddhAn lakShaNako mukhya kiyA hai.
tattvArthashraddhAnakA garbhitapanA visheSh buddhimAn hon unhInko bhAsit hotA hai, tuchchhabuddhiyonko nahIn
bhAsit hotA; isaliye tattvArthashraddhAn lakShaNako mukhya kiyA hai.
viparItAbhiniveshake bhI kAraN ho jAyen.
nishchay hai. tathA viparItAbhinivesh rahit shraddhAnako kAraNabhUt shraddhAn so vyavahArasamyaktva hai,
kyonki kAraNamen kAryakA upachAr kiyA hai, so upachArakA hI nAm vyavahAr hai.
Page 321 of 350
PDF/HTML Page 349 of 378
single page version
nishchayasamyaktva hai aur dev-guru-dharmAdikakA shraddhAn hai, so vyavahArasamyaktva hai.
tathA mithyAdRuShTi jIvake dev-guru-dharmAdikakA shraddhAn AbhAsamAtra hotA hai aur isake
vyavahArasamyaktva bhI AbhAsamAtra hai; kyonki isake dev-guru-dharmAdikakA shraddhAn hai so
viparItAbhiniveshake abhAvako sAkShAt kAraN nahIn huA. kAraN hue binA upachAr sambhav
nahIn hai; isaliye sAkShAt kAraN-apekShA vyavahArasamyaktva bhI isake sambhav nahIn hai.
kAraN hai. tathA kAraNamen kAryakA upachAr sambhav hai; isaliye mukhyarUp paramparA kAraN-apekShA
mithyAdRuShTike bhI vyavahArasamyaktva kahA jAtA hai.
kahA hai so kis prakAr hai?
unake vichArakI mukhyatA hai; jo gnAnamen jIvAdik tattvonkA vichAr kare, use tattvashraddhAnI kahate
hain. is prakAr mukhyatA pAyI jAtI hai. so yah donon kisI jIvako samyaktvake kAraN to hote
hain, parantu inakA sadbhAv mithyAdRuShTike bhI sambhav hai; isaliye inako vyavahArasamyaktva kahA hai.
viparItAbhinivesh nahIn hotA; isaliye bhedavignAnIko va AtmagnAnIko samyagdRuShTi kahate hain.
isaprakAr mukhyatAse ApAparakA shraddhAn va AtmashraddhAn samyagdRuShTike hI pAyA jAtA hai; isaliye
inako nishchayasamyaktva kahA.
Page 322 of 350
PDF/HTML Page 350 of 378
single page version
kahA. anya sarva samyaktvako nimittamAtra hain va bhed-kalpanA karane par AtmA aur samyaktvake
bhinnatA kahI jAtI hai; isaliye anya sarva vyavahAr kahe hain
tathA anya nimittAdi apekShA AgnAsamyaktvAdi samyaktvake das bhed kiye hain.
vah AtmAnushAsanamen kahA hai
jinAgnA mAnanese pashchAt jo tattvashraddhAn huA so AgnAsamyaktva hai. isI prakAr nirgranthamArgake
avalokanamen tattvashraddhAn ho so mArgasamyaktva hai
pratipAdan karanevAlA jo AchArasUtra, use sunakar jo shraddhAn karanA ho use bhale prakAr sUtradRuShTi kahI hai, yah
sUtrasamyaktva hai. tathA bIj jo gaNitagnAnake kAraN unake dvArA darshanamohake anupam upashamake balase, duShkar
hai jAnanekI gati jisakI aisA padArthonkA samUh, usakI huI hai upalabdhi arthAt shraddhAnarUp pariNati jisake,
aisA jo karaNAnuyogakA gnAnI bhavya, usake bIjadRuShTi hotI hai, yah bIjasamyaktva jAnanA. tathA padArthonko
sankShepapanese jAnakar jo shraddhAn huA so bhalI sankShepadRuShTi hai, yah sankShepasamyaktva jAnanA. dvAdashAngavANIko
sunakar kI gaI jo ruchi
Page 323 of 350
PDF/HTML Page 351 of 378
single page version
kahate hain.
vahAn sarvatra samyaktvakA svarUp tattvArthashraddhAn hI jAnanA.
tathA samyaktvake tIn bhed kiye hain
utpanna ho, use prathamopashamasamyaktva kahate hain.
upashamasamyaktvako prApta ho, vahAn us samyaktvake kAlamen mithyAtvake paramANuonko mishramohanIyarUp
va samyaktvamohanIyarUp pariNamit karatA hai tab tIn prakRitiyonkI sattA hotI hai; isaliye anAdi
mithyAdRuShTike ek mithyAtvaprakRitikI sattA hai, usIkA upasham hotA hai. tathA sAdi mithyAdRuShTike
kisIke tIn prakRitiyon kI sattA hai, kisIke ekakI hI sattA hai. jisake samyaktvakAlamen
tInakI sattA huI thI vah sattA pAyI jAye, usake tInakI sattA hai aur jisake mishramohanIy,
samyaktvamohanIyakI udvelanA ho gaI ho, unake paramANu mithyAtvarUp pariNamit ho gaye hon,
usake ek mithyAtvakI sattA hai; isaliye sAdi mithyAdRuShTike tIn prakRitiyonkA va ek prakRitikA
upasham hotA hai.
Ane yogya niShekarUp kiye. tathA anivRuttikaraNamen hI kiye upasham vidhAnase jo us kAlake
pashchAt uday Ane yogya niShek the, ve udIraNArUp hokar is kAlamen uday na A saken
aise kiye.
Page 324 of 350
PDF/HTML Page 352 of 378
single page version
upasham hotA hai, kyonki isake tInakI hI sattA pAyI jAtI hai. yahAn bhI antarakaraN vidhAnase
va upasham vidhAnase unake udayakA abhAv karatA hai, vahI upasham hai. so yah
dvitIyopashamasamyaktva saptamAdi gyArahaven guNasthAn paryanta hotA hai. girate hue kisIke chhaTThe,
pAnchaven aur chauthe bhI rahatA hai
rahatA hai. pashchAt darshanamohakA uday AtA hai
tathA jahAn darshanamohakI tIn prakRitiyommen samyaktvamohanIyakA uday ho, anya dokA uday
hotA hai va sAdimithyAdRuShTike mithyAtvaguNasthAnase va mishraguNasthAnase bhI isakI prApti hotI hai.
samyaktvamohanIy prakRiti deshaghAtI hai; isakA uday hone par bhI samyaktvakA ghAt nahIn hotA.
kinchit malinatA kare, mUlaghAt na kar sake, usIkA nAm deshaghAtI hai.
niShekonkI sattA pAyI jAye vahI upasham hai aur samyaktvamohanIyakA uday pAyA jAtA hai, aisI
dashA jahAn ho so kShayopasham hai; isaliye samalatattvArthashraddhAn ho vah kShayopashamasamyaktva hai.
arahantadevAdimen
udAharaN vyavahAramAtra batalAye, parantu niyamarUp nahIn hain. kShayopashamasamyaktvamen jo niyamarUp
koI mal lagatA hai so kevalI jAnate hain. itanA jAnanA ki isake tattvArthashraddhAnamen kisI
prakArase samalapanA hotA hai, isaliye yah samyaktva nirmal nahIn hai. is kShayopashamasamyaktvakA
ek hI prakAr hai, isamen kuchh bhed nahIn hai.
Page 325 of 350
PDF/HTML Page 353 of 378
single page version
mishramohanIyakA bhI kShay karatA hai vahAn samyaktvamohanIyakI hI sattA rahatI hai. pashchAt
samyaktvamohanIyakI kANDakaghAtAdi kriyA nahIn karatA, vahAn kRutakRutyavedakasamyagdRuShTi nAm pAtA
hai
vahAn vedak nAm pAtA hai. so kathanamAtra do nAm hain, svarUpamen bhed nahIn hai. tathA yah
kShayopashamasamyaktva chaturthAdi saptamaguNasthAn paryanta pAyA jAtA hai.
tathA tInon prakRitiyonke sarvathA sarva niShekonkA nAsh hone par atyanta nirmal
samyagdRuShTiko isakI prApti hotI hai.
kare;
rahe tab kRutakRutyavedakasamyagdRuShTi ho. tathA anukramase in niShekonkA nAsh karake kShAyikasamyagdRuShTi
hotA hai.
aise tIn bhed samyaktvake hain.
tathA anantAnubandhI kaShAyakI samyaktva hone par do avasthAen hotI hain. yA to
Page 326 of 350
PDF/HTML Page 354 of 378
single page version
jIvake aprashasta upasham hotA hai va kisIke visanyojan hotA hai. tathA kShAyikasamyaktva hai
so pahale anantAnubandhIkA visanyojan hone par hI hotA hai.
usakI sattAkA sadbhAv hotA hai aur kShAyikasamyagdRuShTi mithyAtvamen AtA nahIn hai, isaliye usake
anantAnubandhIkI sattA kadAchit nahIn hotI.
so paramArthase hai to aisA hI, parantu anantAnubandhIke udayase jaise krodhAdik hote hain vaise
krodhAdik samyaktva hone par nahIn hote
uday nahIn hotA, isaliye upachArase ekendriyaprakRitiko bhI trasapanekA ghAtakapanA kahA jAye
to doSh nahIn hai. usI prakAr samyaktvakA ghAtak to darshanamoh hai, parantu samyaktva hone par
anantAnubandhI kaShAyonkA bhI uday nahIn hotA, isaliye upachArase anantAnubandhIke bhI samyaktvakA
ghAtakapanA kahA jAye to doSh nahIn hai.
Page 327 of 350
PDF/HTML Page 355 of 378
single page version
yugapat hotA hai. vahAn chAronke utkRuShTa sparddhak samAn kahe hain.
uday ho, vaisA usake jAne par nahIn hotA. tathA jaisA pratyAkhyAnake sanjvalanakA uday ho,
vaisA keval sanjvalanakA uday nahIn hotA. isaliye anantAnubandhIke jAne par kuchh kaShAyonkI
mandatA to hotI hai, parantu aisI mandatA nahIn hotI jisamen koI chAritra nAm prApta kare. kyonki
kaShAyonke asankhyAt lokapramAN sthAn hain; unamen sarvatra pUrvasthAnase uttarasthAnamen mandatA pAyI
jAtI hai; parantu vyavahArase un sthAnommen tIn maryAdAen kIn. Adike bahut sthAn to asanyamarUp
kahe, phi ra kitane hI deshasanyamarUp kahe, phi ra kitane hI sakalasanyamarUp kahe. unamen pratham
guNasthAnase lekar chaturtha guNasthAn paryanta jo kaShAyake sthAn hote hain ve sarva asanyamake hI
hote hain. isaliye kaShAyonkI mandatA hone par bhI chAritra nAm nahIn pAte hain.
hai. so asanyatamen aise kaShAy ghaTatI nahIn hain, isaliye yahAn asanyam kahA hai. kaShAyonkA
adhik
asanyamakI samAnatA nahIn jAnanA.
vah to rog avasthAmen nahIn huI. yahAn manuShyakA hI Ayu hai. usI prakAr samyaktvIke
samyaktvake nAshakA kAraN anantAnubandhIkA uday pragaT huA, use samyaktvakA virodhak sAsAdan
kahA. tathA samyaktvakA abhAv hone par mithyAtva hotA hai, vah to sAsAdanamen nahIn huA.
yahAn upashamasamyaktvakA hI kAl hai
Page 328 of 350
PDF/HTML Page 356 of 378
single page version
samyaktvamArgaNAse jIvakA vichAr karane par chhah bhed kahe hain.
tathA mithyAtvasamyaktva kahanA hI ashuddha hai. jaise sanyamamArgaNAmen asanyam kahA, bhavyamArgaNAmen
abhavya kahA, usI prakAr samyaktvamArgaNAmen mithyAtva kahA hai. mithyAtvako samyaktvakA bhed
nahIn jAnanA. samyaktva-apekShA vichAr karane par kitane hI jIvonke samyaktvakA abhAv bhAsit
ho, vahAn mithyAtva pAyA jAtA hai
hain, aisA jAnanA.
hote hain, tab isake tattvashraddhAnakI prApti hotI hai
isaprakAr samyagdarshanakA svarUp kahA.
abhAv so nirvichikitsatva hai. tathA tattvommen va devAdikamen anyathA pratItirUp mohakA abhAv
so amUDhadRuShTitva hai. tathA AtmadharmakA va jinadharmakA baDhAnA usakA nAm upabRunhaN hai, isI
angakA nAm upagUhan bhI kahA jAtA hai; vahAn dharmAtmA jIvonke doSh DhankanA
hai. tathA apane svarUpakI va jinadharmakI mahimA pragaT karanA so prabhAvanA hai. tathA svarUpamen
Page 329 of 350
PDF/HTML Page 357 of 378
single page version
yahAn prashna hai ki kitane hI samyaktvI jIvonke bhI bhay, ichchhA, glAni Adi pAye
kaise kahate ho?
parantu un angon binA vah shobhAyamAn sakal kAryakArI nahIn hotA. usI prakAr samyaktvake
nishankitAdi ang kahe jAte hain; vahAn koI samyaktvI aisA bhI ho jisake nishankitatvAdimen
koI ang na ho; vahAn usake samyaktva to kahA jAtA hai, parantu in angonke binA vah nirmal
sakal kAryakArI nahIn hotA. tathA jisaprakAr bandarake bhI hasta-pAdAdi ang hote hain, parantu
jaise manuShyake hote hain vaise nahIn hote; usIprakAr mithyAdRuShTiyonke bhI vyavahArarUp nishankitAdik
ang hote hain, parantu jaise nishchayakI sApekShatA-sahit samyaktvIke hote hain vaise nahIn hote.
sarvathA nAsh nahIn hotA, vahAn samyaktva malin hI hotA hai
Page 330 of 350
PDF/HTML Page 358 of 378
single page version
ank 253-54men diyA thA. usImense shurUkA ansh yahAn diyA jAtA hai.]
sankShiptarUpase samAdhimaraNakA yahI varNan hai. visheSharUpase kathan Age kiyA jA rahA hai.
hotA hai, jisaprakAr vah soyA huA sinh sAvadhAn hotA hai
nikalo. jab tak bairiyonkA samUh dUr hai tab tak tum taiyAr ho jAo aur bairiyonkI phaujako
jIt lo. mahAn puruShonkI yahI rIti hai ki ve shatruke jAgRut honese pahale taiyAr hote hain.’’
guNonse yukta chaitanyadev hI jAnatA hai. usake atishayase hI vah paradravyake prati ranchamAtra bhI rAgI
nahIn hotA.
isaliye samyaggnAnI kaise Dare?.........
Page 331 of 350
PDF/HTML Page 359 of 378
single page version
ToDaramalake shrI pramukh vinay shabda avadhAraN karanA.
nishchitan sa bhavedbhavyo bhAvinirvANabhAjanam..
yathArtha shraddhAnarUp tattvArthashraddhAn ho tab jIv samyaktvI hotA hai; isaliye sva-parake shraddhAnamen
shuddhAtmashraddhAnarUp nishchayasamyaktva garbhit hai.
Page 332 of 350
PDF/HTML Page 360 of 378
single page version
to isaprakAr keval vyavahArasamyaktvase samyaktvI nAm nahIn pAtA; isaliye sva-par bhedavignAnasahit
jo tattvArthashraddhAn ho usIko samyaktva jAnanA.
kyonki jAnanemen viparItarUp padArthonko nahIn sAdhatA. so yah samyaggnAn kevalagnAnakA ansh
hai; jaise thoDA-sA meghapaTal vilay hone par kuchh prakAsh pragaT hotA hai, vah sarva prakAshakA
ansh hai.
savikalparUp jAnanA.
vichAr nahIn karatA; parantu antarang shraddhAn aisA hai ki yah merA kArya nahIn hai. aisA kArya
karatA gumAshtA sAhUkAr hai. yadi seThake dhanako churAkar apanA mAne to gumAshtA chor huA.
usI prakAr karmodayajanit shubhAshubharUp kAryako karatA huA tadrUp pariNamit ho; tathApi
antarangamen aisA shraddhAn hai ki yah kArya merA nahIn hai. yadi sharIrAshrit vrat