Page 273 of 350
PDF/HTML Page 301 of 378
single page version
tyāg hai, kāy dvārā nahīn pravartanā so kāyase tyāg hai. isaprakār anya tyāg va grahaṇ hotā
hai so aisī paddhati sahit hī hotā hai aisā jānanā.
aviratikā abhāv kahā, so muniko manake vikalpa hote hain; parantu svechchhāchārī manakī pāparūp
pravr̥uttike abhāvase man-aviratikā abhāv kahā hai
shraddhān pāyā jāye vah to samyaktvī, jisake unakā shraddhān nahīn hai vah mithyātvī jānanā.
kyoṅki dān denā charaṇānuyogamen kahā hai, isaliye charaṇānuyogakī hī apekṣhā samyaktva-mithyātva
grahaṇ karanā. karaṇānuyogakī apekṣhā samyaktva-mithyātva grahaṇ karanese vahī jīv gyārahaven
guṇasthānamen thā aur vahī antarmuhūrtamen pahale guṇasthānamen āye, to vahān̐ dātār pātra-apātrakā
kaise nirṇay kar sake?
pravr̥utti samān hai; tathā yadi kadāchit samyaktvīko kisī chihna dvārā ṭhīk (nirṇay) ho jāye
aur vah usakī bhakti na kare to auroṅko sanshay hogā ki isakī bhakti kyon nahīn kī?
isaprakār usakā mithyādr̥uṣhṭipanā pragaṭ ho tab saṅghamen virodh utpanna ho; isaliye yahān̐
vyavahārasamyaktva-mithyātvakī apekṣhā kathan jānanā.
vyavahāradharmamen pradhān ho use vyavahāradharmakī apekṣhā guṇādhik mānakar usakī bhakti karatā hai,
aisā jānanā. isīprakār jo jīv bahut upavāsādi kare use tapasvī kahate hain; yadyapi koī
Page 274 of 350
PDF/HTML Page 302 of 378
single page version
hī pradhānatā hai, isaliye usīko tapasvī kahate haĩn. is prakār anya nāmādik jānanā.
hai. vahān̐ yadyapi jīvādi vastu abhed hain tathāpi unamen bhedakalpanā dvārā vyavahārase dravya-guṇ-
paryāyādikake bhedoṅkā nirūpaṇ karate haĩn. tathā pratīti karāneke artha anek yuktiyon dvārā
upadesh dete hain athavā pramāṇ-nay dvārā upadesh dete hain vah bhī yukta hai, tathā vastuke anumān
jīv-ajīvakā nirṇay karate hain; tathā vītarāgabhāv jis prakār ho us prakār āsravādikakā
svarūp batalāte hain; aur vahān̐ mukhyarūpase gnān-vairāgyake kāraṇ jo ātmānubhavanādik unakī
mahimā gāte haĩn.
hain, unako vahān̐se udās karake ātmānubhavanādimen lagāneko vrat-shīl-sanyamādikakā hīnapanā pragaṭ
karate haĩn. vahān̐ aisā nahīn jān lenā ki inako chhoṛakar pāpamen laganā; kyoṅki us upadeshakā
prayojan ashubhamen lagānekā nahīn hai, shuddhopayogamen lagāneko shubhopayogakā niṣhedh karate haĩn.
puṇya-pāp samān hain; parantu pāpase puṇya kuchh bhalā hai; vah tīvrakaṣhāyarūp hai, yah mandakaṣhāyarūp
hai; isaliye puṇya chhoṛakar pāpamen laganā yukta nahīn hai
Page 275 of 350
PDF/HTML Page 303 of 378
single page version
vyavahārako hīn batalāyā hai.
batalāneko jo tīvrabandhake kāraṇ bhogādik prasiddha the, un bhogādikake hone par bhī
shraddhānashaktike balase manda bandha hone lagā use ginā nahīn aur usī balase nirjarā visheṣh
hone lagī, isaliye upachārase bhogoṅko bhī bandhakā kāraṇ nahīn kahā, nirjarākā kāraṇ kahā.
vichār karane par bhog nirjarāke kāraṇ hon to unhen chhoṛakar samyagdr̥uṣhṭi munipadakā grahaṇ kisaliye
kare? yahān̐ is kathanakā itanā hī prayojan hai ki dekho, samyaktvakī mahimā! jisake balase
bhog bhī apane guṇako nahīn kar sakate haĩn.
tathā dravyānuyogamen bhī charaṇānuyogavat grahaṇ-tyāg karānekā prayojan hai; isaliye
charaṇānuyogamen to bāhyakriyākī mukhyatāse varṇan karate hain, dravyānuyogamen ātmapariṇāmoṅkī mukhyatāse
nirūpaṇ karate hain; parantu karaṇānuyogavat sūkṣhmavarṇan nahīn karate. usake udāharaṇ dete hainḥ
vah shuddhopayog
kiyā hai vah vivakṣhā yahān̐ nahīn hai.
dravyānuyogamen shuddhopayog karanekā hī mukhya upadesh hai; isaliye vahān̐ chhadmastha jis kālamen
buddhigochar bhakti ādi va hinsā ādi kāryarūp pariṇāmoṅko chhoṛakar ātmānubhavanādi kāryommen
Page 276 of 350
PDF/HTML Page 304 of 378
single page version
tathāpi usakī vivakṣhā yahān̐ nahīn kī; apanī buddhigochar rāgādik chhoṛatā hai, is apekṣhā
use shuddhopayogī kahā hai.
jātā hai. isīprakār anyatra jānanā.
parantu nichalī dashāmen dravyānuyog apekṣhāse to kadāchit shuddhopayog hotā hai, parantu karaṇānuyog
apekṣhā sadākāl kaṣhāy-anshake sadbhāvase shuddhopayog nahīn hai. isīprakār anya kathan jān lenā.
prayojan jānanā.
hotā hai; so jahān̐ jaisā sambhav ho vaisā samajh lenā.
nirūpaṇ kiyā jāye to usakā svarūp bhalī-bhān̐ti bhāsit hotā hai.
jānapanā hotā hai.
Page 277 of 350
PDF/HTML Page 305 of 378
single page version
paṇḍit samajhā den aur jo nahīn samajh saken to unhen mun̐hase sīdhā hī kathan kahẽn. parantu
granthommen sīdhā likhanese visheṣhabuddhi jīv abhyāsamen visheṣh nahīn pravartate, isaliye alaṅkārādi
āmnāy sahit kathan karate haĩn.
tathā jainamatamen bahut shāstra to chāron anuyogommen garbhit haĩn.
tathā vyākaraṇ, nyāy, chhanda, koṣhādik shāstra va vaidyak, jyotiṣh, mantrādi shāstra bhī
nirūpaṇ hotā hai vaisā sīdhī bhāṣhāmen nahīn ho sakatā; isaliye vyākaraṇādikī āmnāyase varṇan
kiyā hai. so apanī buddhike anusār thoṛā-bahut inakā abhyās karake anuyogarūp prayojanabhūt
shāstroṅkā abhyās karanā.
Page 278 of 350
PDF/HTML Page 306 of 378
single page version
dharma prāpta karake apanā kalyāṇ karen
vikār barḥate na jāne, to inakā bhī jānanā hoo. anuyogashāstravat ye shāstra bahut kāryakārī
nahīn hain, isaliye inake abhyāsakā visheṣh udyam karanā yogya nahīn hai.
sañchay kare to dhan to vahān̐ lag jāye, phi ra bahut kāryakārī vastukā saṅgrah kāhese kare?
usī prakār bahut buddhimān gaṇadharādik kathañchit alpakāryakārī vaidyakādi shāstroṅkā bhī sañchay
karate hain; parantu thoṛā buddhimān unake abhyāsamen lage to buddhi to vahān̐ lag jāye, phi ra
utkr̥uṣhṭa kāryakārī shāstroṅkā abhyās kaise kare?
mandarāgī gaṇadharādik hain ve vaidyakādi shāstroṅkā nirūpaṇ karen tathāpi vikārī nahīn hote; parantu
tīvra rāgī unake abhyāsamen lag jāyen to rāgādik barḥākar pāpakarmako bān̐dhegen
aisā kathan sunanā nahī̃n.
nikalate haĩn.
Page 279 of 350
PDF/HTML Page 307 of 378
single page version
hue; ityādi chamatkār tabhī bhāsit hoṅge jab barḥākar kathan kiyā jāye.
to chaityālay banavānevālekā to doṣh nahīn hai. usī prakār shrīgurune purāṇādimen shrr̥uṅgārādikā
varṇan kiyā; vahān̐ unakā prayojan rāgādik karānekā to hai nahīn, dharmamen lagānekā prayojan
hai; parantu koī pāpī dharma na kare aur rāgādik hī barḥāye to shrīgurukā kyā doṣh hai?
usakā uttar yah hai
āshrayase dharmamen ruchi karāte haĩn.
anya kārya bhī aise hī karegā jahān̐ bahut rāgādi hon; isaliye usako bhī purāṇ sunanese
thoṛī-bahut dharmabuddhi ho to ho. anya kāryonse to yah kārya bhalā hī hai.
Page 280 of 350
PDF/HTML Page 308 of 378
single page version
isaliye prathamānuyogakā abhyās karanā yogya hai.
is prakār hai’, ‘yah is prakār hai’ isamen apanā kārya kyā siddha huā? yā to bhakti karen,
yā vrat-dānādi karen, yā ātmānubhavan karen
hotī hai, usakā svayamev uttam phal hotā hai. so karaṇānuyogake abhyāsamen usase bhī adhik
manda kaṣhāy ho sakatī hai, isaliye isakā phal ati uttam hotā hai. tathā vrat-dānādik
to kaṣhāy ghaṭāneke bāhyanimittake sādhan hain aur karaṇānuyogakā abhyās karane par vahān̐ upayog
lag jāye tab rāgādik dūr hote hain so yah antaraṅganimittakā sādhan hai; isaliye yah visheṣh
kāryakārī hai. vratādik dhāraṇ karake adhyayanādi karate haĩn. tathā ātmānubhav sarvottam kārya
hai; parantu sāmānya anubhavamen upayog ṭikatā nahīn hai aur nahīn ṭikatā tab anya vikalpa
hote hain; vahān̐ karaṇānuyogakā abhyās ho to us vichāramen upayogako lagātā hai.
rāgādi miṭānekā kāraṇ hai.
chāhatā hai. yahān̐ udyam dvārā dvīp
Page 281 of 350
PDF/HTML Page 309 of 378
single page version
jāye to rāgādik ho āte hain aur dvīpādikamen is lok sambandhī kārya kuchh nahīn hai, isaliye
rāgādikakā kāraṇ nahīn hai.
jānane par yathāvat rachanā bhāsit ho tab anyamatādikakā kahā jhūṭh bhāsit honese satya shraddhānī
ho aur yathāvat rachanā jānanese bhram miṭane par upayogakī nirmalatā ho; isaliye vah abhyās
kāryakārī hai.
jātā hai; isaliye apanī buddhi anusār kaṭhinatāse bhī jisakā abhyās hotā jāne usakā
abhyās karanā, tathā jisakā abhyās ho hī na sake usakā kaise kare?
isaliye is upadeshase parāṅmukh rahate haĩn.
hai, so paravashatāse hotī hai. apane vashase udyamapūrvak kārya kare aur kahe ki ‘pariṇām
isarūp nahīn hain’ so yah bhram hai. athavā bāhya padārthakā āshray pākar pariṇām ho sakate
hain; isaliye pariṇām miṭāneke artha bāhya vastukā niṣhedh karanā samayasārādimen kahā hai; isīliye
rāgādibhāv ghaṭane par anukramase bāhya aise shrāvak-munidharma hote haĩn. athavā isaprakār shrāvak-
munidharma aṅgīkār karane par pān̐chaven-chhaṭhaven ādi guṇasthānommen rāgādi ghaṭane par pariṇāmoṅkī prāpti
hotī hai
Page 282 of 350
PDF/HTML Page 310 of 378
single page version
hotā hai, so kyā kāraṇ hai? tathā tīrthaṅkarādik gr̥uhasthapad chhoṛakar kisaliye sanyam grahaṇ
karen? isaliye yah niyam hai ki bāhya sanyam sādhan binā pariṇām nirmal nahīn ho sakate.
isaliye bāhya sādhanakā vidhān jānaneke liye charaṇānuyogakā abhyās avashya karanā chāhiye.
adhyātmagranthoṅkā abhyās nahīn chhoṛeṅge. itanā kare ki jise svachchhanda hotā jāne, use jisaprakār
vah svachchhanda na ho usaprakār upadesh de. tathā adhyātmagranthommen bhī svachchhanda honekā jahān̐-
tahān̐ niṣhedh karate hain, isaliye jo bhalī-bhān̐ti unako sune vah to svachchhanda hotā nahīn; parantu
ek bāt sunakar apane abhiprāyase koī svachchhanda ho to granthakā to doṣh hai nahīn, us
jīvakā hī doṣh hai.
jaise
hone par bahutase jīvoṅko mokṣhamārgakī prāpti hotī hai, parantu koī ulṭā pāpamen pravarte, to usakī
mukhyatā karake adhyātmashāstroṅkā to niṣhedh nahīn karanā.
adhyātma-upadesh na hone par bahut jīvoṅke mokṣhamārgakī prāptikā abhāv hotā hai aur isamen
bahut jīvoṅkā bahut burā hotā hai; isaliye adhyātma-upadeshakā niṣhedh nahīn karanā.
Page 283 of 350
PDF/HTML Page 311 of 378
single page version
abhyās karane par hotā hai; isaliye pratham dravyānuyogake anusār shraddhān karake samyagdr̥uṣhṭi ho,
pashchāt charaṇānuyogake anusār vratādik dhāraṇ karake vratī ho.
use pahale kisī vratādikakā upadesh dete hain; isaliye ūn̐chī dashāvāloṅko adhyātma-abhyās yogya
hai
usakā uttar yah hai
buddhi anusār thoṛā-bahut bhāsit ho; parantu sarvathā nirudyamī honekā poṣhaṇ karen vah to
jinamārgakā dveṣhī honā hai.
artha dravyānuyogakā avashya abhyās karanā.
paryāyādikakā va pramāṇ-nayādikakā va anyamatake kahe tattvādikake nirākaraṇakā kathan kiyā,
Page 284 of 350
PDF/HTML Page 312 of 378
single page version
hain; isaliye unakā abhyās nahīn karanā.
us abhyāsamen pravartanā yogya hai.
jānane par jaisā bhāsit hotā hai vaisā bhāṣhādik dvārā bhāsit nahīn hotā; isaliye paramparā
kāryakārī jānakar inakā bhī abhyās karanā; parantu inhīmmen phan̐s nahīn jānā. inakā kuchh
abhyās karake prayojanabhūt shāstroṅke abhyāsamen pravartanā.
nahīn pravartanā; aur inakā abhyās na ho to mat hoo, kuchh bigāṛ nahīn hai.
sandeh nahīn karanā. jaise
uday kahā; vahān̐ viruddha nahīn jānanā. samyagdr̥uṣhṭike shraddhānapūrvak tīvra shaṅkādikakā abhāv
huā hai athavā mukhyataḥ samyagdr̥uṣhṭi shaṅkādi nahīn karatā, us apekṣhā charaṇānuyogamen samyagdr̥uṣhṭike
shaṅkādikakā abhāv kahā hai; parantu sūkṣhmashaktikī apekṣhā bhayādikakā uday aṣhṭamādi guṇasthān
paryanta pāyā jātā hai, isaliye karaṇānuyogamen vahān̐ tak unakā sadbhāv kahā hai. isīprakār
anyatra jānanā.
Page 285 of 350
PDF/HTML Page 313 of 378
single page version
kaṣhāyādikakā sadbhāv dasaven ādi guṇasthān paryanta kahā, vahān̐ viruddha nahīn jānanā; kyoṅki
yahān̐ pramādommen to jin shubhāshubhabhāvoṅke abhiprāy sahit kaṣhāyādik hote hain unakā grahaṇ hai
aur sātaven guṇasthānamen aisā abhiprāy dūr huā hai, isaliye unakā vahān̐ abhāv kahā hai.
tathā sūkṣhmādibhāvoṅkī apekṣhā unhīṅkā dasaven ādi guṇasthānaparyanta sadbhāv kahā hai.
to chorī ādi kārya aise grahaṇ kiye hain jinase daṇḍādik pātā hai, lokamen ati nindā hotī
hai. tathā vratommen aise chorī ādi tyāg karane yogya kahe hain ki jo gr̥uhasthadharmase viruddha
hote hain va kiñchit lokanindya hote hain
to chāritra hain aur agnānapūrvak vratādik hone par bhī asanyamī hī hai.
hain, unakī yathāyogya vinay karanā so vinay tap hai.
nindya hī hai aur nirlobhapanese dīnatā ādi na kare vah abhimān prashansā yogya hai.
sahit yathāsambhav kārya karanemen jo chaturāī ho vah shlāghgha hī hai. isīprakār anyatra jānanā.
Page 286 of 350
PDF/HTML Page 314 of 378
single page version
aur jahān̐ prashansā kī ho vahān̐ usase nīchī kriyā va ashubhakriyākī apekṣhā jānanā. isī
prakār anyatra jānanā.
parantu yathāsambhav usakā guṇ-doṣh jān lenā.
grahaṇamātra hai, tathā indriyavarṇanamen darshan shabdakā artha netra dvārā dekhanā mātra hai. tathā jaise sūkṣhma
aur bādarakā artha
nām pratyakṣha hai. tathā jaise
devādikake udīraṇā nahīn kahī vahān̐ to anya nimittase maraṇ ho usakā nām udīraṇā hai aur
das karaṇoṅke kathanamen udīraṇākaraṇ devāyuke bhī kahā hai, vahān̐ ūparake niṣhekoṅkā dravya
udayāvalīmen diyā jāye usakā nām udīraṇā hai. isīprakār anyatra yathāsambhav artha jānanā.
Page 287 of 350
PDF/HTML Page 315 of 378
single page version
pahale joṛanese jo artha hotā hai vah grahaṇ kiyā, anya nahīn kiyā. tathā jaise ‘prāṇ dhāraṇ
kare’ usakā nām ‘jīv’ hai. jahān̐ jīvan-maraṇakā vyavahār- apekṣhā kathan ho vahān̐ to indriyādi
prāṇ dhāraṇ kare vah jīv hai; tathā dravyādikakā nishchay-apekṣhā nirūpaṇ ho vahān̐ chaitanyaprāṇako
dhāraṇ kare vah jīv hai. tathā jaise
hai, shāstrakā nām samay hai, matakā nām samay hai. isaprakār anek arthommen jaisā jahān̐ sambhav
ho vaisā vahān̐ jān lenā.
jo rūrḥirūp artha ho vahī grahaṇ karanā. jaise
vahān̐ rūrḥi nām hai, isakā akṣharārtha grahaṇ nahīn karanā; parantu is nāmakī dhārak ek vastu
hai, aisā artha grahaṇ karanā. isī prakār anyatra jānanā.
ginakar abhāv kahā hai
yah artha grahaṇ nahīn karanā; yahān̐ to krodhādi samān yah kaṣhāy nahīn hai, kiñchit kaṣhāy
hain, isalie nokaṣhāy hain
hote hī anubhūti pragaṭ hotī hai. lokamen kisīke āte hī koī kārya huā ho, vahān̐ aisā
kahate hain ki ‘yah āyā hī nahīn aur yah aisā kārya ho gayā.’ aisā hī prayojan yahān̐
grahaṇ karanā. isīprakār anyatra jānanā.
Page 288 of 350
PDF/HTML Page 316 of 378
single page version
kare, shītal auṣhadhikā grahaṇ na kare; yah auṣhadhi auroṅko kāryakārī hai, aisā jāne.
usīprakār jainashāstrommen anek upadesh hain, unhen jāne; parantu grahaṇ usīkā kare jisase apanā
vikār dūr ho jāye. apaneko jo vikār ho usakā niṣhedh karanevāle upadeshako grahaṇ kare,
usake poṣhak upadeshako grahaṇ na kare; yah upadesh auroṅko kāryakārī hai, aisā jāne.
yathāvat pravarte aur apaneko nishchayakā ādhikya ho to vyavahārapoṣhak upadeshakā grahaṇ karake
yathāvat pravarte. tathā pahale to vyavahārashraddhānake kāraṇ ātmagnānase bhraṣhṭa ho rahā thā, pashchāt
vyavahār upadeshakī hī mukhyatā karake ātmagnānakā udyam na kare; athavā pahale to nishchayashraddhānake
kāraṇ vairāgyase bhraṣhṭa hokar svachchhandī ho rahā thā, pashchāt nishchay upadeshakī hī mukhyatā karake
viṣhay-kaṣhāyakā poṣhaṇ karatā hai. isaprakār viparīt upadesh grahaṇ karanese burā hī hotā hai.
ho aur koī doṣh lagatā ho vahān̐ vah doṣh dūr karaneke liye us upadeshako aṅgīkār karanā.
tathā āp to doṣhavān hai aur is upadeshakā grahaṇ karake guṇavān puruṣhoṅko nīchā dikhalāye
ānandāmr̥utasindhushīkarachayairnirvāpya janmajvaran.
ye muktervadanenduvīkṣhaṇaparāste santi dvitrā yadi..24..
Page 289 of 350
PDF/HTML Page 317 of 378
single page version
to vah bhalā hai. tathā yahān̐ yah kahā hai ki ‘‘tū doṣhamay hī kyon nahīn huā?’’ so
yah to tarka kiyā hai, kahīn sarvadoṣhamay honeke artha yah upadesh nahīn hai. tathā yadi guṇavānakī
kiñchit doṣh hone par nindā hai to sarva doṣharahit to siddha hain; nichalī dashāmen to koī guṇ
hotā hī hai.
hon, vahān̐ usakā doṣh grahaṇ karanā yogya nahīn hai
vaktā krodh karatā rahe to usakā burā hī hogā. yah upadesh shrotāoṅke grahaṇ karane yogya
hai. kadāchit vaktā krodh karake bhī sachchā upadesh de to shrotā guṇ hī māneṅge. isīprakār
anyatra jānanā.
pāyegā. isīprakār kisīke kisī kāryakī ati mukhyatā ho usake artha usake niṣhedhakā ati
khīñchakar upadesh diyā ho; use jisake us kāryakī mukhyatā na ho va thoṛī mukhyatā ho
vah grahaṇ kare to burā hī hogā.
nahīn hai va thoṛā shāstrābhyās hai, vah jīv us upadeshase shāstrābhyās chhoṛ de aur ātmānubhavamen
upayog na rahe tab usakā to burā hī hogā.
jai lei appabahuyan tatto puṇ jāi ṇiggodam..18.. (sūtrapāhuṛ)
Page 290 of 350
PDF/HTML Page 318 of 378
single page version
vah jīv is upadeshase pūjanādi kārya chhoṛ de aur hinsārahit sāmāyikādi dharmamen lage nahīn
tab usakā to burā hī hogā. isīprakār anyatra jānanā.
rahe to ulṭā rog hogā. usīprakār koī dharmakārya hai; parantu apaneko jab tak us dharmakāryase
hit ho tab tak usakā grahaṇ kare; yadi uchcha dashā hone par nichalī dashā sambandhī dharmake
sevanamen lage to ulṭā vikār hī hogā.
pratikramaṇādikako viṣh kahā hai. tathā jaise avratīko karane yogya prabhāvanādi dharmakārya kahe
hain, unhen vratī hokar kare to pāp hī bān̐dhegā. vyāpārādi ārambha chhoṛakar chaityālayādi kāryoṅkā
adhikārī ho yah kaise banegā? isīprakār anyatra bhī jānanā.
ūn̐che dharmakā grahaṇ kare to mahān doṣh utpanna hogā. yahān̐ udāharaṇ
tathā bhojanādi viṣhayommen āsakta ho aur ārambhatyāgādi dharmako aṅgīkār kare to doṣh hī
utpanna hogā. tathā jaise vyāpārādi karanekā vikār to chhūṭe nahīn aur tyāgake bheṣharūp dharma
aṅgīkār kare to mahān doṣh utpanna hogā. isīprakār anyatra jānanā.
upadesh to vachanātmak hai tathā vachan dvārā anek artha yugapat nahīn kahe jāte; isaliye upadesh
to ek hī arthakī mukhyatāsahit hotā hai.
jinamatakā chihna syādvād hai aur ‘syāt’ padakā artha ‘kathañchit’ hai; isaliye jo upadesh ho
Page 291 of 350
PDF/HTML Page 319 of 378
single page version
upadesh kis prakār hai, kis prayojan sahit hai, kis jīvako kāryakārī hai? ityādi vichār
karake usakā yathārtha artha grahaṇ kare. pashchāt apanī dashā dekhe. jo upadesh jisaprakār
apaneko kāryakārī ho use usī prakār āp aṅgīkār kare; aur jo upadesh jānane yogya
hī ho to use yathārtha jān le. isaprakār upadeshake phalako prāpta kare.
jisamen samajhe so thoṛā yā bahut upadeshako grahaṇ kare, parantu mujhe yah kāryakārī hai, yah kāryakārī
nahīn hai
na ho to prayojanako to nahīn bhūle; itanī sāvadhānī avashya honā chāhiye. jisamen apane hitakī
hāni ho, usaprakār upadeshakā artha samajhanā yogya nahīn hai.
yahān̐ koī prashna kare
āṭh samayamen chhah sau āṭh jīv mokṣha jāte hain
hote haĩn. karaṇānuyogamen devakī āyu sāgarompramāṇ aur devāṅganākī āyu palyompramāṇ kahī
hai.
hai; auroṅke kathanakī jaise vidhi mile vaise milā lenā. hajāron muni tīrthaṅkarake sāth mokṣha
gaye batalāye, vahān̐ yah jānanā ki ek hī kālamen itane mokṣha nahīn gaye hain, parantu jahān̐
tīrthaṅkar gamanādi kriyā miṭākar sthir hue, vahān̐ unake sāth itane muni tiṣhṭhe, phi ra āge-
pīchhe mokṣha gaye. isaprakār prathamānuyog aur karaṇānuyogakā virodh dūr hotā hai. tathā dev-
devāṅganā sāth utpanna hue, phi ra devāṅganāne chayakar bīchamen anya paryāyen dhāraṇ kīn, unakā prayojan
Page 292 of 350
PDF/HTML Page 320 of 378
single page version
milānese virodh dūr hotā hai. isīprakār anyatra vidhi milā lenā.
anya prakārase likhī hai ityādi; ekendriyādiko kahīn sāsādan guṇasthān likhā, kahīn nahīn
likhā ityādi;
artha anyathā bhāsit huā usako aise likhā; athavā is kālamen kitane hī jainamatamen bhī
kaṣhāyī hue hain so unhonne koī kāraṇ pākar anyathā kathan likhe haĩn. isaprakār anyathā
kathan hue, isaliye jainashāstrommen virodh bhāsit hone lagā.
huā kathan pramāṇ karanā. tathā jinamatake bahut shāstra hain unakī āmnāy milānā. jo
kathan paramparā āmnāyase mile us kathanako pramāṇ karanā. is prakār vichār karane par bhī
satya-asatyakā nirṇay na ho sake to ‘jaise kevalīko bhāsit hue hain vaise pramāṇ hain’ aisā
mān lenā, kyoṅki devādikakā va tattvoṅkā nirdhār hue binā to mokṣhamārga hotā nahīn hai.
usakā to nirdhār bhī ho sakatā hai, isaliye koī unakā svarūp viruddha kahe to āpako
hīe bhāsit ho jāyegā. tathā anya kathanakā nirdhār na ho, yā sanshayādi rahen, yā anyathā
bhī jānapanā ho jāye; aur kevalīkā kahā pramāṇ hai
aur anyamatamen aise kathanako tum doṣh lagāte ho? yah to tumhen rāg-dveṣh hai?
hī hai. ab, jinamatamen to ek rāgādi miṭānekā prayojan hai; isaliye kahīn̐ bahut rāgādi
chhuṛākar thoṛe rāgādi karāneke prayojanakā poṣhaṇ kiyā hai, kahīn sarva rāgādi miṭāneke prayojanakā