Page 313 of 350
PDF/HTML Page 341 of 378
single page version
jātā, isaliye us lakṣhaṇamen ativyāpti dūṣhaṇ nahīn lagatā.
va keval jīvakā hī shraddhān hone par samyaktva hotā hai, sātoṅke shraddhānakā niyam hotā to
aisā kisaliye likhate?
aisā upāy karatā hai? samvar-nirjarāke shraddhān binā rāgādik rahit hokar svarūpamen upayog
lagānekā kisaliye udyam rakhatā hai? āsrav-bandhake shraddhān binā pūrva-avasthāko kisaliye
chhoṛatā hai? isaliye āsravādikake shraddhānarahit āpāparakā shraddhān karanā sambhavit nahīn hai.
tathā yadi āsravādikake shraddhān sahit hotā hai, to svayamev hī sāton tattvoṅke shraddhānakā
niyam huā. tathā keval ātmākā nishchay hai, so parakā pararūp shraddhān hue binā ātmākā
shraddhān nahīn hotā, isaliye ajīvakā shraddhān hone par hī jīvakā shraddhān hotā hai. tathā
Page 314 of 350
PDF/HTML Page 342 of 378
single page version
hī shraddhānakā niyam jānanā.
shraddhān nahīn hotā; us shuddha-ashuddha avasthākī pahichān āsravādikakī pahichānase hotī hai.
tathā āsravādikake shraddhān binā āpāparakā shraddhān va keval ātmākā shraddhān kāryakārī bhī
nahīn hai; kyoṅki shraddhān karo yā na karo, āp hai so āp hai hī, par hai so par hai. tathā
āsravādikakā shraddhān ho to āsrav-bandhakā abhāv karake samvar
isaliye āsravādikake shraddhānasahit āpāparakā jānanā va āpakā jānanā kāryakārī hai.
hoo
āpāparakā va ātmākā shraddhān hotā hī hotā hai
hai va apane ātmāko hī bhātā hai, usake prayojanakī siddhi hotī hai; isaliye mukhyatāse
bhedavignānako va ātmagnānako kāryakārī kahā hai.
Page 315 of 350
PDF/HTML Page 343 of 378
single page version
keval jānanese hī mānako barḥātā hai; rāgādik nahīn chhoṛatā, tab usakā kārya kaise siddha
hogā? tathā navatattva santatikā chhoṛanā kahā hai; so pūrvamen navatattvake vichārase samyagdarshan huā,
pashchāt nirvikalpa dashā honeke artha navatattvoṅke bhī vikalpa chhoṛanekī chāh kī. tathā jisake
pahale hī navatattvoṅkā vichār nahīn hai, usako vah vikalpa chhoṛanekā kyā prayojan hai? anya
anek vikalpa āpake pāye jāte hain unhīṅkā tyāg karo.
lakṣhaṇ yah nahīn hai; kyoṅki dravyaliṅgī muni ādi vyavahāradharmake dhārak mithyādr̥uṣhṭiyoṅke bhī aisā
shraddhān hotā hai.
vratoṅko anvayarūp kāraṇ jānakar kāraṇamen kāryakā upachār karake inako chāritra kahā hai.
usī prakār arahanta devādikakā shraddhān hone par to samyaktva ho yā na ho; parantu
arahantādikakā shraddhān hue binā tattvārthashraddhānarūp samyaktva kadāchit nahīn hotā; isaliye
arahantādikake shraddhānako anvayarūp kāraṇ jānakar kāraṇamen kāryakā upachār karake is
shraddhānako samyaktva kahā hai. isīse isakā nām vyavahār-samyaktva hai.
pahichān sahit shraddhān nahīn hotā. tathā jisake sachche arahantādikake svarūpakā shraddhān ho,
usake tattvashraddhān hotā hī hotā hai; kyoṅki arahantādikakā svarūp pahichānanese jīv-ajīv-
āsravādikakī pahichān hotī hai.
Page 316 of 350
PDF/HTML Page 344 of 378
single page version
hai, aisā niyam sambhav nahīn hai?
utkr̥uṣhṭa māne vah usake lakṣhyako utkr̥uṣhṭa māne hī māne; isaliye unako bhī sarvotkr̥uṣhṭa mānā
aurako nahīn mānā; vahī devakā shraddhān huā. tathā mokṣhake kāraṇ samvar-nirjarā hain, isaliye
inako bhī utkr̥uṣhṭa mānatā hai; aur samvar-nirjarāke dhārak mukhyataḥ muni hain, isaliye muniko
uttam mānā aurako nahīn mānā; vahī gurukā shraddhān huā. tathā rāgādik rahit bhāvakā
nām ahinsā hai, usīko upādey mānate hain aurako nahīn mānate; vahī dharmakā shraddhān huā.
is prakār tattvashraddhānamen garbhit arahantadevādikakā shraddhān hotā hai. athavā jis nimittase
isake tattvārthashraddhān hotā hai, us nimittase arahantadevādikakā bhī shraddhān hotā hai. isaliye
samyaktvamen devādikake shraddhānakā niyam hai.
arahantādikakā shraddhān ho, usake tattvashraddhān hotā hai
yathārtha nahīn pahichānatā, isaliye sachchā shraddhān bhī nahīn hotā; kyoṅki jīv-ajīv jāti
pahichāne binā arahantādikake ātmāshrit guṇoṅko va sharīrāshrit guṇoṅko bhinna-bhinna nahīn
jānatā. yadi jāne to apane ātmāko paradravyase bhinna kaise na māne? isaliye pravachanasāramen
aisā kahā hai :
laukik atishayādise arahantakā, tapashcharaṇādise gurukā aur parajīvoṅkī ahinsādise dharmakī
Page 317 of 350
PDF/HTML Page 345 of 378
single page version
tattvashraddhān hone par hī jānā jātā hai; isaliye jisake sachchā arahantādikakā shraddhān ho
usake tattvashraddhān hotā hī hotā hai
yahān̐ prashna hai ki sachchā tattvārthashraddhān va āpāparakā shraddhān va ātmashraddhān va dev-
so jānī; parantu anya-anya prakār lakṣhaṇ kahanekā prayojan kyā?
shraddhān karanā hai. tathā āsravādikake shraddhānakā prayojan rāgādik chhoṛanā hai, so āpāparakā
bhinna shraddhān hone par paradravyamen rāgādi na karanekā shraddhān hotā hai. isaprakār tattvārthashraddhānakā
prayojan āpāparake bhinna shraddhānase siddha hotā jānakar is lakṣhaṇako kahā hai.
tattvashraddhānakā kāraṇ hai. so bāhya kāraṇakī pradhānatāse kudevādikakā shraddhān chhuṛākar
sudevādikakā shraddhān karāneke artha dev-guru-dharmake shraddhānako mukhya lakṣhaṇ kahā hai.
yahān̐ prashna hai ki yah chār lakṣhaṇ kahe, unamen yah jīv kis lakṣhaṇako aṅgīkār kare?
samādhānaḥ
Page 318 of 350
PDF/HTML Page 346 of 378
single page version
svarūp vichāratā hai. is prakār gnānamen to nānāprakār vichār hote hain, parantu shraddhānamen sarvatra
paraspar sāpekṣhapanā pāyā jātā hai. tattvavichār karatā hai to bhedavignānake abhiprāy sahit
karatā hai aur bhedavignān karatā hai to tattvavichārādike abhiprāy sahit karatā hai. isī
prakār anyatra bhī paraspar sāpekṣhapanā hai; isaliye samyagdr̥uṣhṭike shraddhānamen chāron hī lakṣhaṇoṅkā
aṅgīkār hai.
nahīn mānatā, unake nām-bhedādikako sīkhatā hai
paryāyamen ahambuddhi hai aur vastrādikamen parabuddhi hai, vaise ātmāmen ahambuddhi aur sharīrādimen parabuddhi
nahīn hotī. tathā ātmākā jinavachanānusār chintavan kare; parantu pratītirūp āpakā āparūp
shraddhān nahīn karatā hai. tathā arahantadevādikake sivā anya kudevādikako nahīn mānatā; parantu
unake svarūpako yathārtha pahichānakar shraddhān nahīn karatā
le. tathā is anukramakā ullaṅghan karake
hai; athavā tattvavichāramen bhī upayog nahīn lagātā, āpāparakā bhedavignānī huā rahatā hai; athavā
āpāparakā bhī ṭhīk nirṇay nahīn karatā aur apaneko ātmagnānī mānatā hai. so sab chaturāīkī
bāten hain, mānādik kaṣhāyake sādhan hain, kuchh bhī kāryakārī nahīn haĩn. isaliye jo jīv apanā
bhalā karanā chāhe, use jab tak sachche samyagdarshanakī prāpti na ho, tab tak inako bhī anukramase
hī aṅgīkār karanā.
hotā hai, tathā mokṣhamārgake vighna karanevāle kudevādikakā nimitta dūr hotā hai, mokṣhamārgakā sahāyak
arahantadevādikakā nimitta milatā hai; isaliye pahale devādikakā shraddhān karanā. phi ra jinamatamen
Page 319 of 350
PDF/HTML Page 347 of 378
single page version
shraddhānakī prāpti hotī hai. phi ra āpāparakā bhinnapanā jaise bhāsit ho vaise vichār karatā rahe;
kyoṅki is abhyāsase bhedavignān hotā hai. phi ra āpamen apanatva mānaneke artha svarūpakā vichār
karatā rahe; kyoṅki is abhyāsase ātmānubhavakī prāpti hotī hai.
darshanamoh manda hotā jāye tab kadāchit sachche samyagdarshanakī prāpti hotī hai. parantu aisā niyam
to hai nahīn; kisī jīvake koī prabal viparīt kāraṇ bīchamen ho jāye to samyagdarshanakī prāpti
nahīn hotī; parantu mukhyarūpase bahut jīvoṅke to is anukramase kāryasiddhi hotī hai; isaliye inako
isaprakār aṅgīkār karanā. jaise
samyaktvakā arthī in kāraṇoṅko milāye, pashchāt bahut jīvoṅke to samyaktvakī prāpti hotī hī
hai; kisīko na ho to nahīn bhī ho. parantu ise to apanese bane vah upāy karanā.
yahān̐ prashna hai ki samyaktvake lakṣhaṇ to anek prakār kahe, unamen tumane tattvārtha-shraddhān
hotā, isaliye lakṣhaṇako mukhya kiyā hai. vahī batalāte hainḥ
svarūp bhāsit na ho, tab mokṣhamārga prayojanakī siddhi na ho; va jīvādikakā shraddhān hue
binā isī shraddhānamen santuṣhṭa hokar apaneko samyaktvī māne; ek kudevādikase dveṣh to rakhe,
anya rāgādi chhoṛanekā udyam na kare;
prayojanakī siddhi na ho; va āsravādikakā shraddhān hue binā itanā hī jānanemen santuṣhṭa hokar
apaneko samyaktvī māne, svachchhanda hokar rāgādi chhoṛanekā udyam na kare;
Page 320 of 350
PDF/HTML Page 348 of 378
single page version
na ho, tab mokṣhamārga prayojanakī siddhi na ho; va jīvādikake visheṣh va āsravādikake svarūpakā
shraddhān hue binā itane hī vichārase apaneko samyaktvī māne, svachchhanda hokar rāgādi chhoṛanekā
udyam na kare.
tathā tattvārthashraddhān lakṣhaṇamen jīv-ajīvādikakā va āsravādikakā shraddhān hotā hai,
tathā yah shraddhān hone par samyaktva hotā hai, parantu yah santuṣhṭa nahīn hotā. āsravādikakā
shraddhān honese rāgādi chhoṛakar mokṣhakā udyam rakhatā hai. isake bhram utpanna nahīn hotā. isaliye
tattvārthashraddhān lakṣhaṇako mukhya kiyā hai.
tattvārthashraddhānakā garbhitapanā visheṣh buddhimān hon unhīṅko bhāsit hotā hai, tuchchhabuddhiyoṅko nahīn
bhāsit hotā; isaliye tattvārthashraddhān lakṣhaṇako mukhya kiyā hai.
viparītābhiniveshake bhī kāraṇ ho jāyẽn.
nishchay hai. tathā viparītābhinivesh rahit shraddhānako kāraṇabhūt shraddhān so vyavahārasamyaktva hai,
kyoṅki kāraṇamen kāryakā upachār kiyā hai, so upachārakā hī nām vyavahār hai.
Page 321 of 350
PDF/HTML Page 349 of 378
single page version
nishchayasamyaktva hai aur dev-guru-dharmādikakā shraddhān hai, so vyavahārasamyaktva hai.
tathā mithyādr̥uṣhṭi jīvake dev-guru-dharmādikakā shraddhān ābhāsamātra hotā hai aur isake
vyavahārasamyaktva bhī ābhāsamātra hai; kyoṅki isake dev-guru-dharmādikakā shraddhān hai so
viparītābhiniveshake abhāvako sākṣhāt kāraṇ nahīn huā. kāraṇ hue binā upachār sambhav
nahīn hai; isaliye sākṣhāt kāraṇ-apekṣhā vyavahārasamyaktva bhī isake sambhav nahīn hai.
kāraṇ hai. tathā kāraṇamen kāryakā upachār sambhav hai; isaliye mukhyarūp paramparā kāraṇ-apekṣhā
mithyādr̥uṣhṭike bhī vyavahārasamyaktva kahā jātā hai.
kahā hai so kis prakār hai?
unake vichārakī mukhyatā hai; jo gnānamen jīvādik tattvoṅkā vichār kare, use tattvashraddhānī kahate
haĩn. is prakār mukhyatā pāyī jātī hai. so yah donon kisī jīvako samyaktvake kāraṇ to hote
hain, parantu inakā sadbhāv mithyādr̥uṣhṭike bhī sambhav hai; isaliye inako vyavahārasamyaktva kahā hai.
viparītābhinivesh nahīn hotā; isaliye bhedavignānīko va ātmagnānīko samyagdr̥uṣhṭi kahate haĩn.
isaprakār mukhyatāse āpāparakā shraddhān va ātmashraddhān samyagdr̥uṣhṭike hī pāyā jātā hai; isaliye
inako nishchayasamyaktva kahā.
Page 322 of 350
PDF/HTML Page 350 of 378
single page version
kahā. anya sarva samyaktvako nimittamātra hain va bhed-kalpanā karane par ātmā aur samyaktvake
bhinnatā kahī jātī hai; isaliye anya sarva vyavahār kahe hain
tathā anya nimittādi apekṣhā āgnāsamyaktvādi samyaktvake das bhed kiye haĩn.
vah ātmānushāsanamen kahā haiḥ
jināgnā mānanese pashchāt jo tattvashraddhān huā so āgnāsamyaktva hai. isī prakār nirgranthamārgake
avalokanamen tattvashraddhān ho so mārgasamyaktva hai
pratipādan karanevālā jo āchārasūtra, use sunakar jo shraddhān karanā ho use bhale prakār sūtradr̥uṣhṭi kahī hai, yah
sūtrasamyaktva hai. tathā bīj jo gaṇitagnānake kāraṇ unake dvārā darshanamohake anupam upashamake balase, duṣhkar
hai jānanekī gati jisakī aisā padārthoṅkā samūh, usakī huī hai upalabdhi arthāt shraddhānarūp pariṇati jisake,
aisā jo karaṇānuyogakā gnānī bhavya, usake bījadr̥uṣhṭi hotī hai, yah bījasamyaktva jānanā. tathā padārthoṅko
saṅkṣhepapanese jānakar jo shraddhān huā so bhalī saṅkṣhepadr̥uṣhṭi hai, yah saṅkṣhepasamyaktva jānanā. dvādashāṅgavāṇīko
sunakar kī gaī jo ruchi
Page 323 of 350
PDF/HTML Page 351 of 378
single page version
kahate haĩn.
vahān̐ sarvatra samyaktvakā svarūp tattvārthashraddhān hī jānanā.
tathā samyaktvake tīn bhed kiye hainḥ
utpanna ho, use prathamopashamasamyaktva kahate haĩn.
upashamasamyaktvako prāpta ho, vahān̐ us samyaktvake kālamen mithyātvake paramāṇuoṅko mishramohanīyarūp
va samyaktvamohanīyarūp pariṇamit karatā hai tab tīn prakr̥itiyoṅkī sattā hotī hai; isaliye anādi
mithyādr̥uṣhṭike ek mithyātvaprakr̥itikī sattā hai, usīkā upasham hotā hai. tathā sādi mithyādr̥uṣhṭike
kisīke tīn prakr̥itiyon kī sattā hai, kisīke ekakī hī sattā hai. jisake samyaktvakālamen
tīnakī sattā huī thī vah sattā pāyī jāye, usake tīnakī sattā hai aur jisake mishramohanīy,
samyaktvamohanīyakī udvelanā ho gaī ho, unake paramāṇu mithyātvarūp pariṇamit ho gaye hon,
usake ek mithyātvakī sattā hai; isaliye sādi mithyādr̥uṣhṭike tīn prakr̥itiyoṅkā va ek prakr̥itikā
upasham hotā hai.
āne yogya niṣhekarūp kiye. tathā anivr̥uttikaraṇamen hī kiye upasham vidhānase jo us kālake
pashchāt uday āne yogya niṣhek the, ve udīraṇārūp hokar is kālamen uday na ā saken
aise kiye.
Page 324 of 350
PDF/HTML Page 352 of 378
single page version
upasham hotā hai, kyoṅki isake tīnakī hī sattā pāyī jātī hai. yahān̐ bhī antarakaraṇ vidhānase
va upasham vidhānase unake udayakā abhāv karatā hai, vahī upasham hai. so yah
dvitīyopashamasamyaktva saptamādi gyārahaven guṇasthān paryanta hotā hai. girate hue kisīke chhaṭṭhe,
pān̐chaven aur chauthe bhī rahatā hai
rahatā hai. pashchāt darshanamohakā uday ātā hai
tathā jahān̐ darshanamohakī tīn prakr̥itiyommen samyaktvamohanīyakā uday ho, anya dokā uday
hotā hai va sādimithyādr̥uṣhṭike mithyātvaguṇasthānase va mishraguṇasthānase bhī isakī prāpti hotī hai.
samyaktvamohanīy prakr̥iti deshaghātī hai; isakā uday hone par bhī samyaktvakā ghāt nahīn hotā.
kiñchit malinatā kare, mūlaghāt na kar sake, usīkā nām deshaghātī hai.
niṣhekoṅkī sattā pāyī jāye vahī upasham hai aur samyaktvamohanīyakā uday pāyā jātā hai, aisī
dashā jahān̐ ho so kṣhayopasham hai; isaliye samalatattvārthashraddhān ho vah kṣhayopashamasamyaktva hai.
arahantadevādimen
udāharaṇ vyavahāramātra batalāye, parantu niyamarūp nahīn haĩn. kṣhayopashamasamyaktvamen jo niyamarūp
koī mal lagatā hai so kevalī jānate haĩn. itanā jānanā ki isake tattvārthashraddhānamen kisī
prakārase samalapanā hotā hai, isaliye yah samyaktva nirmal nahīn hai. is kṣhayopashamasamyaktvakā
ek hī prakār hai, isamen kuchh bhed nahīn hai.
Page 325 of 350
PDF/HTML Page 353 of 378
single page version
mishramohanīyakā bhī kṣhay karatā hai vahān̐ samyaktvamohanīyakī hī sattā rahatī hai. pashchāt
samyaktvamohanīyakī kāṇḍakaghātādi kriyā nahīn karatā, vahān̐ kr̥utakr̥utyavedakasamyagdr̥uṣhṭi nām pātā
hai
vahān̐ vedak nām pātā hai. so kathanamātra do nām hain, svarūpamen bhed nahīn hai. tathā yah
kṣhayopashamasamyaktva chaturthādi saptamaguṇasthān paryanta pāyā jātā hai.
tathā tīnon prakr̥itiyoṅke sarvathā sarva niṣhekoṅkā nāsh hone par atyanta nirmal
samyagdr̥uṣhṭiko isakī prāpti hotī hai.
kare;
rahe tab kr̥utakr̥utyavedakasamyagdr̥uṣhṭi ho. tathā anukramase in niṣhekoṅkā nāsh karake kṣhāyikasamyagdr̥uṣhṭi
hotā hai.
aise tīn bhed samyaktvake haĩn.
tathā anantānubandhī kaṣhāyakī samyaktva hone par do avasthāen̐ hotī haĩn. yā to
Page 326 of 350
PDF/HTML Page 354 of 378
single page version
jīvake aprashasta upasham hotā hai va kisīke visanyojan hotā hai. tathā kṣhāyikasamyaktva hai
so pahale anantānubandhīkā visanyojan hone par hī hotā hai.
usakī sattākā sadbhāv hotā hai aur kṣhāyikasamyagdr̥uṣhṭi mithyātvamen ātā nahīn hai, isaliye usake
anantānubandhīkī sattā kadāchit nahīn hotī.
so paramārthase hai to aisā hī, parantu anantānubandhīke udayase jaise krodhādik hote hain vaise
krodhādik samyaktva hone par nahīn hote
uday nahīn hotā, isaliye upachārase ekendriyaprakr̥itiko bhī trasapanekā ghātakapanā kahā jāye
to doṣh nahīn hai. usī prakār samyaktvakā ghātak to darshanamoh hai, parantu samyaktva hone par
anantānubandhī kaṣhāyoṅkā bhī uday nahīn hotā, isaliye upachārase anantānubandhīke bhī samyaktvakā
ghātakapanā kahā jāye to doṣh nahīn hai.
Page 327 of 350
PDF/HTML Page 355 of 378
single page version
yugapat hotā hai. vahān̐ chāroṅke utkr̥uṣhṭa sparddhak samān kahe haĩn.
uday ho, vaisā usake jāne par nahīn hotā. tathā jaisā pratyākhyānake sañjvalanakā uday ho,
vaisā keval sañjvalanakā uday nahīn hotā. isaliye anantānubandhīke jāne par kuchh kaṣhāyoṅkī
mandatā to hotī hai, parantu aisī mandatā nahīn hotī jisamen koī chāritra nām prāpta kare. kyoṅki
kaṣhāyoṅke asaṅkhyāt lokapramāṇ sthān hain; unamen sarvatra pūrvasthānase uttarasthānamen mandatā pāyī
jātī hai; parantu vyavahārase un sthānommen tīn maryādāen̐ kī̃n. ādike bahut sthān to asanyamarūp
kahe, phi ra kitane hī deshasanyamarūp kahe, phi ra kitane hī sakalasanyamarūp kahe. unamen pratham
guṇasthānase lekar chaturtha guṇasthān paryanta jo kaṣhāyake sthān hote hain ve sarva asanyamake hī
hote haĩn. isaliye kaṣhāyoṅkī mandatā hone par bhī chāritra nām nahīn pāte haĩn.
hai. so asanyatamen aise kaṣhāy ghaṭatī nahīn hain, isaliye yahān̐ asanyam kahā hai. kaṣhāyoṅkā
adhik
asanyamakī samānatā nahīn jānanā.
vah to rog avasthāmen nahīn huī. yahān̐ manuṣhyakā hī āyu hai. usī prakār samyaktvīke
samyaktvake nāshakā kāraṇ anantānubandhīkā uday pragaṭ huā, use samyaktvakā virodhak sāsādan
kahā. tathā samyaktvakā abhāv hone par mithyātva hotā hai, vah to sāsādanamen nahīn huā.
yahān̐ upashamasamyaktvakā hī kāl hai
Page 328 of 350
PDF/HTML Page 356 of 378
single page version
samyaktvamārgaṇāse jīvakā vichār karane par chhah bhed kahe haĩn.
tathā mithyātvasamyaktva kahanā hī ashuddha hai. jaise sanyamamārgaṇāmen asanyam kahā, bhavyamārgaṇāmen
abhavya kahā, usī prakār samyaktvamārgaṇāmen mithyātva kahā hai. mithyātvako samyaktvakā bhed
nahīn jānanā. samyaktva-apekṣhā vichār karane par kitane hī jīvoṅke samyaktvakā abhāv bhāsit
ho, vahān̐ mithyātva pāyā jātā hai
hain, aisā jānanā.
hote hain, tab isake tattvashraddhānakī prāpti hotī hai
isaprakār samyagdarshanakā svarūp kahā.
abhāv so nirvichikitsatva hai. tathā tattvommen va devādikamen anyathā pratītirūp mohakā abhāv
so amūrḥadr̥uṣhṭitva hai. tathā ātmadharmakā va jinadharmakā barḥānā usakā nām upabr̥unhaṇ hai, isī
aṅgakā nām upagūhan bhī kahā jātā hai; vahān̐ dharmātmā jīvoṅke doṣh ḍhan̐kanā
hai. tathā apane svarūpakī va jinadharmakī mahimā pragaṭ karanā so prabhāvanā hai. tathā svarūpamen
Page 329 of 350
PDF/HTML Page 357 of 378
single page version
yahān̐ prashna hai ki kitane hī samyaktvī jīvoṅke bhī bhay, ichchhā, glāni ādi pāye
kaise kahate ho?
parantu un aṅgon binā vah shobhāyamān sakal kāryakārī nahīn hotā. usī prakār samyaktvake
niḥshaṅkitādi aṅg kahe jāte hain; vahān̐ koī samyaktvī aisā bhī ho jisake niḥshaṅkitatvādimen
koī aṅg na ho; vahān̐ usake samyaktva to kahā jātā hai, parantu in aṅgoṅke binā vah nirmal
sakal kāryakārī nahīn hotā. tathā jisaprakār bandarake bhī hasta-pādādi aṅg hote hain, parantu
jaise manuṣhyake hote hain vaise nahīn hote; usīprakār mithyādr̥uṣhṭiyoṅke bhī vyavahārarūp niḥshaṅkitādik
aṅg hote hain, parantu jaise nishchayakī sāpekṣhatā-sahit samyaktvīke hote hain vaise nahīn hote.
sarvathā nāsh nahīn hotā, vahān̐ samyaktva malin hī hotā hai
Page 330 of 350
PDF/HTML Page 358 of 378
single page version
aṅk 253-54men diyā thā. usīmense shurūkā ansh yahān̐ diyā jātā hai.]
saṅkṣhiptarūpase samādhimaraṇakā yahī varṇan hai. visheṣharūpase kathan āge kiyā jā rahā hai.
hotā hai, jisaprakār vah soyā huā sinh sāvadhān hotā hai
nikalo. jab tak bairiyoṅkā samūh dūr hai tab tak tum taiyār ho jāo aur bairiyoṅkī phaujako
jīt lo. mahān puruṣhoṅkī yahī rīti hai ki ve shatruke jāgr̥ut honese pahale taiyār hote haĩn.’’
guṇonse yukta chaitanyadev hī jānatā hai. usake atishayase hī vah paradravyake prati rañchamātra bhī rāgī
nahīn hotā.
isaliye samyaggnānī kaise ḍare?.........
Page 331 of 350
PDF/HTML Page 359 of 378
single page version
ṭoḍaramalake shrī pramukh vinay shabda avadhāraṇ karanā.
nishchitan sa bhavedbhavyo bhāvinirvāṇabhājanam..
yathārtha shraddhānarūp tattvārthashraddhān ho tab jīv samyaktvī hotā hai; isaliye sva-parake shraddhānamen
shuddhātmashraddhānarūp nishchayasamyaktva garbhit hai.
Page 332 of 350
PDF/HTML Page 360 of 378
single page version
to isaprakār keval vyavahārasamyaktvase samyaktvī nām nahīn pātā; isaliye sva-par bhedavignānasahit
jo tattvārthashraddhān ho usīko samyaktva jānanā.
kyoṅki jānanemen viparītarūp padārthoṅko nahīn sādhatā. so yah samyaggnān kevalagnānakā ansh
hai; jaise thoṛā-sā meghapaṭal vilay hone par kuchh prakāsh pragaṭ hotā hai, vah sarva prakāshakā
ansh hai.
savikalparūp jānanā.
vichār nahīn karatā; parantu antaraṅg shraddhān aisā hai ki yah merā kārya nahīn hai. aisā kārya
karatā gumāshtā sāhūkār hai. yadi seṭhake dhanako churākar apanā māne to gumāshtā chor huā.
usī prakār karmodayajanit shubhāshubharūp kāryako karatā huā tadrūp pariṇamit ho; tathāpi
antaraṅgamen aisā shraddhān hai ki yah kārya merā nahīn hai. yadi sharīrāshrit vrat