-
chauthA adhikAr ][ 93
jAnanA — kyonki hinsA, anRut, astey, abrahma, parigrah — in pApakAryommen pravRuttikA nAm avrat
hai. inakA mUlakAraN pramattayog kahA hai. pramattayog hai vah kaShAyamay hai, isaliye
mithyAchAritrakA nAm avrat bhI kahA jAtA hai.
aise mithyAchAritrakA svarUp kahA.
❉
isaprakAr is sansArI jIvake mithyAdarshan, mithyAgnAn, mithyAchAritrarUp pariNaman anAdise
pAyA jAtA hai. aisA pariNaman ekendriyAdi asangnI paryanta to sarva jIvonke pAyA jAtA hai. tathA
sangnI panchendriyommen samyagdRuShTiko chhoDakar anya sarva jIvonke aisA hI pariNaman pAyA jAtA hai.
pariNamanamen jaisA jahAn sambhav ho vaisA vahAn jAnanA. jaise — ekendriyAdikonko indriyAdikakI hInatA-
adhikatA pAI jAtI hai aur dhan-putrAdikakA sambandha manuShyAdikako hI pAyA jAtA hai. inhInke
nimittase mithyAdarshanAdikakA varNan kiyA hai. usamen jaisA visheSh sambhav ho vaisA jAnanA.
tathA ekandriyAdik jIv indriy, sharIrAdikakA nAm nahIn jAnate; parantu us nAmake
artharUp jo bhAv hai usamen pUrvokta prakArase pariNaman pAyA jAtA hai. jaise — main sparshanase
sparsha karatA hUn. sharIr merA hai aisA nAm nahIn jAnatA, tathApi usake artharUp jo bhAv
hai usarUp pariNamit hotA hai. tathA manuShyAdik kitane hI nAm bhI jAnate hain aur unake
bhAvarUp pariNaman karate hain — ityAdi visheSh sambhav hain unhen jAn lenA.
mohakI mahimA
aise ye mithyAdarshanAdik bhAv jIvake anAdise pAye jAte hain, navIn grahaN nahIn kiye
hain. dekho isakI mahimA, ki jo paryAy dhAraN karatA hai vahAn binA hI sikhAye mohake udayase
svayamev aisA hI pariNaman hotA hai. tathA manuShyAdikako satyavichAr honeke kAraN milane
par bhI samyakpariNaman nahIn hotA; aur shrIguruke upadeshakA nimitta bane, ve bArambAr samajhAyen,
parantu yah kuchh vichAr nahIn karatA. tathA svayamko bhI pratyakSha bhAsit ho vah to nahIn mAnatA
aur anyathA hI mAnatA hai. kis prakAr? so kahate hain —
maraN hone par sharIr-AtmA pratyakSha bhinna hote hain. ek sharIrako chhoDakar AtmA anya
sharIr dhAraN karatA hai; vahAn vyantarAdik apane pUrvabhavakA sambandha pragaT karate dekhe jAte hain;
parantu isako sharIrase bhinnabuddhi nahIn ho sakatI. strI-putrAdik apane svArthake sage pratyakSha
dekhe jAte hain; unakA prayojan siddha na ho tabhI viparIt hote dikhAI dete hain; yah unamen
mamatva karatA hai aur unake artha narakAdikamen gamanake kAraNabhUt nAnAprakArake pAp utpanna karatA