Moksha-Marg Prakashak-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 185 of 350
PDF/HTML Page 213 of 378

 

background image
-
sAtavAn adhikAr ][ 195
kevalagnAnakA abhAv hI hai; parantu karmakA nimitta miTane par sarvadA kevalagnAn ho jAtA hai;
isasiye sadAkAl AtmAkA svabhAv kevalagnAn kahA jAtA hai, kyonki aisI shakti sadA pAyI
jAtI hai. vyakta hone par svabhAv vyakta huA kahA jAtA hai.
tathA jaise shItal svabhAvake kAraN uShNa jalako shItal mAnakar pAnAdi kare to jalanA
hI hogA; usI prakAr kevalagnAnasvabhAvake kAraN ashuddha AtmAko kevalagnAnI mAnakar anubhav
kare to dukhI hogA.
isaprakAr jo AtmAkA kevalagnAnAdirUp anubhav karate hain ve mithyAdRuShTi hain.
tathA rAgAdik bhAv apaneko pratyakSha hone par bhI bhramase AtmAko rAgAdirahit mAnate
hain. so pUchhate hain ki ye rAgAdik to hote dikhAI dete hain, ye kis dravyake astitvamen hain?
yadi sharIr yA karmarUp pudgalake astitvamen hon to ye bhAv achetan yA mUrtik honge; parantu
ye rAgAdik to pratyakSha chetanatAsahit amUrtak bhAv bhAsit hote hain. isaliye ye bhAv AtmAke
hI hain.
yahI samayasAr kalashamen kahA hai :
kAryatvAdakRutan na karma na cha tajjIvaprakRutyordvayo
ragnAyA prakRu te svakAryaphalabhugbhAvAnuShangAtkRuti.
naikasyA prakRuterachittvalasanAjjIvosya kartA tato
jIvasyaiv cha karma tachchidanugan gnAtA na yatpudgala
..203..
isakA artha yah hairAgAdirUp bhAvakarma hai so kisIke dvArA nahIn kiyA gayA aisA
nahIn hai, kyonki yah kAryabhUt hai. tathA jIv aur karmaprakRiti in dononkA bhI kartavya nahIn
hai, kyonki aisA ho to achetan karmaprakRitiko bhI us bhAvakarmakA phal
sukh-dukhakA bhoganA
hogA; so yah asambhav hai. tathA akelI karmaprakRitikA bhI yah kartavya nahIn hai, kyonki
usake achetanapanA pragaT hai. isaliye is rAgAdikakA jIv hI kartA hai aur yah rAgAdik
jIvakA hI karma hai; kyonki bhAvakarma to chetanAkA anusArI hai, chetanA binA nahIn hotA, aur
pudgal gnAtA hai nahIn.
isaprakAr rAgAdibhAv jIvake astitvamen hain.
ab, jo rAgAdibhAvonkA nimitta karmako hI mAnakar apaneko rAgAdikakA akartA mAnate
hain ve kartA to Ap hain; parantu Apako nirudyamI hokar pramAdI rahanA hai, isaliye karmakA
hI doSh ThaharAte hain, so yah dukhadAyak bhram hai.