Moksha-Marg Prakashak-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 63 of 350
PDF/HTML Page 91 of 378

 

background image
-
tIsarA adhikAr ][ 73
man dvArA smaraNAdi hone par aspaShTa jAnanA kuchh hotA hai. yahAn to jis prakAr tvachA,
jihvA ityAdise sparsha, rasAdikakA
sparsha karane par, svAd lene par sUnghanedekhanesunane par
jaisA spaShTa jAnanA hotA hai usase bhI anantaguNA spaShTa jAnanA unake hotA hai.
visheSh itanA huA hai kivahAn indriyaviShayakA sanyog hone par hI jAnanA hotA
thA, yahAn dUr rahakar bhI vaisA hI jAnanA hotA haiyah shaktikI mahimA hai. tathA man
dvArA kuchh atIt, anAgatako tathA avyaktako jAnanA chAhatA thA; ab sarva hI anAdise
anantakAl paryanta sarva padArthonke dravya, kShetra, kAl, bhAvonko yugapat jAnatA hai, koI binA
jAne nahIn rahA jisako jAnanekI ichchhA utpanna ho. is prakAr yah dukh aur dukhonke kAraN
unakA abhAv jAnanA.
tathA mohake udayase mithyAtva aur kaShAyabhAv hote the unakA sarvathA abhAv huA
isaliye dukhakA abhAv huA; tathA inake kAraNonkA abhAv huA, isalie dukhake kAraNonkA
bhI abhAv huA hai. un kAraNonkA abhAv yahAn dikhAte hain
sarva tattva yathArtha pratibhAsit hone par atattvashraddhAnarUp mithyAtva kaise ho? koI aniShTa
nahIn rahA, nindak svayamev aniShTako prApta hotA hI hai; svayam krodh kis par karen? siddhonse
UnchA koI hai nahIn, indrAdik svayamev naman karate hain aur iShTako pAte hain; kisase mAn karen?
sarva bhavitavya bhAsit ho gayA, kArya rahA nahIn, kisIse prayojan rahA nahIn hai; kisakA lobh
karen? koI anya iShTa rahA nahIn; kis kAraNase hAsya ho? koI anya iShTa prIti karane yogya
hai nahIn; phi ra kahAn rati karen? koI dukhadAyak sanyog rahA nahIn hai; kahAn arati karen? koI
iShTa-aniShTa sanyog-viyog hotA nahIn hai; kisakA shok karen? koI aniShTa karanevAlA kAraN
rahA nahIn hai; kisakA bhay karen? sarva vastuen apane svabhAv sahit bhAsit hotI hain, apaneko
aniShTa nahIn hain, kahAn jugupsA karen? kAmapIDA dUr honese strI-puruSh donense ramaN karanekA kuchh
prayojan nahIn rahA; kisaliye puruSh, strI yA napunsakavedarUp bhAv ho?
is prakAr moh utpanna
honeke kAraNonkA abhAv jAnanA.
tathA antarAyake udayase shakti hInapaneke kAraN pUrNa nahIn hotI thI, ab usakA abhAv
huA, isaliye dukhakA abhAv huA. tathA anantashakti pragaT huI, isaliye dukhake kAraNakA
bhI abhAv huA.
yahAn koI kahe kidAn, lAbh, bhog, upabhog to karate nahIn hain; inakI shakti
kaise pragaT huI?