Moksha-Marg Prakashak-Hindi (Gujarati transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 10 of 378

 

background image
-
નહીં હૈ, કિન્તુ અપને અભિપ્રાયમેં ઉસ ઉસ મત સમ્બન્ધીત જો કોઈ ધર્મબુદ્ધિરૂપ અભિપ્રાય હો,
વહ અભિપ્રાય છુડાનેકા હૈ. વે સ્વયં હી ઇસ સંબંધમેં ઇસ પ્રકાર લિખતે હૈં કિ : ‘‘યહાઁ
નાના પ્રકારકે મિથ્યાદૃષ્ટિયોંકા કથન કિયા હૈ, ઉસકા પ્રયોજન ઇતના હી જાનના કિ
ઇન
પ્રકારોંકો પહચાનકર અપનેમેં કોઈ ઐસા દોષ હો તો ઉસે દૂર કરકે સમ્યક્શ્રદ્ધાનયુક્ત હોના,
પરન્તુ અન્યકે ઐસે દોષ દેખ કષાયી નહીં હોના; ક્યોંકિ અપના ભલા-બુરા તો અપને પરિણામોંસે
હોતા હૈ; યદિ અન્યકો રુચિવાન દેખે તો કુછ ઉપદેશ દેકર ઉનકા ભી ભલા કરે.’’
શ્રીમાન પંડિતપ્રવર ટોડરમલજી દિગંબર જૈનધર્મકે પ્રભાવક વિશિષ્ટ મહાપુરુષ થે. ઉન્હોંને
માત્ર છ માસમેં સિદ્ધાન્તકૌમુદી જૈસે કઠિન વ્યાકરણગ્રંથકા અભ્યાસ કિયા થા. અપની
કુશાગ્રબુદ્ધિકે પ્રભાવસે ઉન્હોંને ષડ્દર્શનકે ગ્રંથ, બૌદ્ધ, મુસ્લિમ તથા અન્ય અનેક મતમતાન્તરોંકે
ગ્રંથોંકા અધ્યયન કિયા થા, શ્વેતામ્બર
સ્થાનકવાસીકે સૂત્રોં તથા ગ્રંથોંકા ભી અવલોકન કિયા
થા, તથા દિગંબર જૈન ગ્રંથોંમેં શ્રી સમયસાર, પંચાસ્તિકાયસંગ્રહ, પ્રવચનસાર, નિયમસાર,
ગોમ્મટસાર, તત્ત્વાર્થસૂત્ર, અષ્ટપાહુડ, આત્માનુશાસન, પદ્મનંદિપંચવિંશતિકા, શ્રાવકમુનિધર્મકે પ્રરૂપક
અનેક શાસ્ત્રોંકા તથા કથા-પુરાણાદિક અનેક શાસ્ત્રોંકા અભ્યાસ કિયા થા. ઇન સર્વ શાસ્ત્રોંકે
અભ્યાસસે આપકી બુદ્ધિ બહુત હી પ્રખર બની થી. શાસ્ત્રસભા, વ્યાખ્યાનસભા ઔર વિવાદસભામેં
આપ બહુત હી પ્રસિદ્ધ થે. ઇસ અસાધારણ પ્રભાવકપનેકે કારણ આપ તત્કાલીન રાજાકો
ભી અતિશય પ્રિય હો ગયે થે. ઇસ રાજપ્રિયતા તથા પાંડિત્યપ્રખરતાકે કારણ અન્યધર્મી આપકે
સાથ મત્સરભાવ કરને લગે થે, ક્યોંકિ આપકે સામને ઉન અન્યધર્મીયોંકે બડે-બડે વિદ્વાન ભી
પરાભવ હો જાતે થે. યદ્યપિ આપ સ્વયં કિસી ભી વિધર્મીયોંકા અનુપકાર નહીં કરતે થે;
પરન્તુ બને જહાઁ તક ઉનકા ઉપકાર હી કિયા કરતે થે, તો ભી માત્સર્યયુક્ત મનુષ્યોંકા
મત્સરતાજન્ય કૃત્ય કરનેકા હી સ્વભાવ હૈ; ઉનકે મત્સર વ વૈરભાવકે કારણ હી પંડિતજીકા
અકાલિક દેહાન્ત હો ગયા થા.
પંડિત ટોડરમલજીકી મૃત્યુકે સંબંધમેં એક દુઃખદ ઘટનાકા ઉલ્લેખ પં. બખતરામ શાહકે
‘બુદ્ધિવિલાસ’ ગ્રંથમેં નિમ્ન પ્રકારસે કિયા ગયા હૈ
‘‘તબ બાહ્મણનુ મતૌ યહ કિયો, શિવ ઉઠાવકો ટૌના દિયો.
તામૈ સબૈ શ્રાવગી કૈદ, કરિકે દંડ કિયે નૃપ કૈદ..
ગુરુ તેરહ-પંથનુકો ભ્રમી, ટોડરમલ્લ નામ સાહિમી.
તાહિ ભૂપ માર્યો પલ માંહિ, ગાડયો મહિ ગંદગી તાહિ..’’
ઇસમેં સ્પષ્ટ કિયા હૈ કિ સંવત્ ૧૮૮૮કે બાદ જયપુરમેં જબ જૈનધર્મકા પુનઃ વિશેષ
[ ૮ ]