Moksha-Marg Prakashak-Hindi (Gujarati transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 81 of 350
PDF/HTML Page 109 of 378

 

background image
-
ચૌથા અધિકાર ][ ૯૧
રાગ-દ્વેષકા વિધાન વ વિસ્તાર
અબ, ઇસ જીવકે રાગ-દ્વેષ હોતે હૈં, ઉનકા વિધાન ઔર વિસ્તાર બતલાતે હૈં :
પ્રથમ તો ઇસ જીવકો પર્યાયમેં અહંબુદ્ધિ હૈ સો અપનેકો ઔર શરીરકો એક જાનકર
પ્રર્વતતા હૈ. તથા ઇસ શરીરમેં અપનેકો સુહાયે ઐસી ઇષ્ટ અવસ્થા હોતી હૈ ઉસમેં રાગ કરતા
હૈ; અપનેકો ન સુહાયે ઐસી અનિષ્ટ અવસ્થા હોતી હૈ ઉસમેં દ્વેષ કરતા હૈ. તથા શરીરકી
ઇષ્ટ અવસ્થાકે કારણભૂત બાહ્ય પદાર્થોંમેં તો રાગ કરતા હૈ ઔર ઉસકે ઘાતકોંમેં દ્વેષ કરતા
હૈ. તથા શરીરકી અનિષ્ટ અવસ્થાકે કારણભૂત બાહ્ય પદાર્થોંમેં તો દ્વેષ કરતા હૈ ઔર ઉનકે
ઘાતકોંમેં રાગ કરતા હૈ. તથા ઇનમેં જિન બાહ્ય પદાર્થોં સે રાગ કરતા હૈ ઉનકે કારણભૂત
અન્ય પદાર્થોંમેં રાગ કરતા હૈ ઔર ઉનકે ઘાતકોંમેં દ્વેષ કરતા હૈ. તથા જિન બાહ્ય પદાર્થોંસે
દ્વેષ કરતા હૈ ઉનકે કારણભૂત અન્ય પદાર્થોંમેં દ્વેષ કરતા હૈ ઔર ઉનકે ઘાતકોંમેં રાગ કરતા
હૈ. તથા ઇનમેં ભી જિનસે રાગ કરતા હૈ ઉનકે કારણ વ ઘાતક અન્ય પદાર્થોંમેં રાગ-દ્વેષ
કરતા હૈ. તથા જિનસે દ્વેષ હૈ ઉનકે કારણ વ ઘાતક અન્ય પદાર્થોંમેં દ્વેષ વ રાગ કરતા
હૈ. ઇસી પ્રકાર રાગ-દ્વેષકી પરમ્પરા પ્રવર્તતી હૈ.
તથા કિતને હી બાહ્ય પદાર્થ શરીરકી અવસ્થાકો કારણ નહી હૈં ઉનમેં ભી રાગ-દ્વેષ
કરતા હૈ. જૈસેગાય આદિકો બચ્ચોંસે કુછ શરીરકા ઇષ્ટ નહીં હોતા તથાપિ વહાઁ રાગ કરતે
હૈં ઔર કુત્તે આદિકો બિલ્લી આદિસે કુછ શરીરકા અનિષ્ટ નહીં હોતા તથાપિ વહાઁ દ્વેષ કરતે
હૈં. તથા કિતને હી વર્ણ, ગંધ, શબ્દાદિકે અવલોકનાદિકસે શરીરકો ઇષ્ટ નહીં હોતા તથાપિ
ઉનમેં રાગ કરતા હૈ. કિતને હી વર્ણાદિકકે અવલોકનાદિકસે શરીરકો અનિષ્ટ નહીં હોતા
તથાપિ ઉનમેં દ્વોષ કરતા હૈ.
ઇસ પ્રકાર ભિન્ન બાહ્ય પદાર્થોંમેં રાગ-દ્વેષ હોતા હૈ.
તથા ઇનમેં ભી જિનસે રાગ કરતા હૈ ઉનકે કારણ ઔર ઘાતક અન્ય પદાર્થોંમેં રાગ
વ દ્વેષ કરતા હૈ. ઔર જિનસે દ્વેષ કરતા હૈ ઉનકે કારણ ઔર ઘાતક અન્ય પદાર્થોંમેં
દ્વેષ વ રાગ કરતા હૈ. ઇસી પ્રકાર યહાઁ ભી રાગ-દ્વેષકી પરમ્પરા પ્રવર્તતી હૈ.
યહાઁ પ્રશ્ન હૈ કિઅન્ય પદાર્થોંમેં તો રાગ-દ્વેષ કરનેકા પ્રયોજન જાના, પરન્તુ પ્રથમ
હી મૂલભૂત શરીરકી અવસ્થામેં તથા જો શરીરકી અવસ્થાકો કારણ નહીં હૈં, ઉન પદાર્થોંમેં
ઇષ્ટ-અનિષ્ટ માનનેકા પ્રયોજન ક્યા હૈ?
સમાધાન :જો પ્રથમ મૂલભૂત શરીરકી અવસ્થા આદિક હૈં, ઉનમેં ભી પ્રયોજન
વિચારકર રાગ-દ્વેષ કરે તો મિથ્યાચારિત્ર નામ ક્યોં પાયે? ઉનમેં બિના હી પ્રયોજન રાગ-દ્વેષ
કરતા હૈ ઔર ઉન્હીંકે અર્થ અન્યસે રાગ-દ્વેષ કરતા હૈ, ઇસલિયે સર્વ રાગ-દ્વેષ પરિણતિકા
નામ મિથ્યાચારિત્ર કહા હૈ.