-
ચૌથા અધિકાર ][ ૯૩
જાનના — ક્યોંકિ હિંસા, અનૃત, અસ્તેય, અબ્રહ્મ, પરિગ્રહ — ઇન પાપકાર્યોંમેં પ્રવૃત્તિકા નામ અવ્રત
હૈ. ઇનકા મૂલકારણ પ્રમત્તયોગ કહા હૈ. પ્રમત્તયોગ હૈ વહ કષાયમય હૈ, ઇસલિયે
મિથ્યાચારિત્રકા નામ અવ્રત ભી કહા જાતા હૈ.
ઐસે મિથ્યાચારિત્રકા સ્વરૂપ કહા.
❉
ઇસપ્રકાર ઇસ સંસારી જીવકે મિથ્યાદર્શન, મિથ્યાજ્ઞાન, મિથ્યાચારિત્રરૂપ પરિણમન અનાદિસે
પાયા જાતા હૈ. ઐસા પરિણમન એકેન્દ્રિયાદિ અસંજ્ઞી પર્યન્ત તો સર્વ જીવોંકે પાયા જાતા હૈ. તથા
સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયોંમેં સમ્યગ્દૃષ્ટિકો છોડકર અન્ય સર્વ જીવોંકે ઐસા હી પરિણમન પાયા જાતા હૈ.
પરિણમનમેં જૈસા જહાઁ સંભવ હો વૈસા વહાઁ જાનના. જૈસે — એકેન્દ્રિયાદિકોંકો ઇન્દ્રિયાદિકકી હીનતા-
અધિકતા પાઈ જાતી હૈ ઔર ધન-પુત્રાદિકકા સમ્બન્ધ મનુષ્યાદિકકો હી પાયા જાતા હૈ. ઇન્હીંકે
નિમિત્તસે મિથ્યાદર્શનાદિકકા વર્ણન કિયા હૈ. ઉસમેં જૈસા વિશેષ સંભવ હો વૈસા જાનના.
તથા એકન્દ્રિયાદિક જીવ ઇન્દ્રિય, શરીરાદિકકા નામ નહીં જાનતે; પરન્તુ ઉસ નામકે
અર્થરૂપ જો ભાવ હૈ ઉસમેં પૂર્વોક્ત પ્રકારસે પરિણમન પાયા જાતા હૈ. જૈસે — મૈં સ્પર્શનસે
સ્પર્શ કરતા હૂઁ. શરીર મેરા હૈ ઐસા નામ નહીં જાનતા, તથાપિ ઉસકે અર્થરૂપ જો ભાવ
હૈ ઉસરૂપ પરિણમિત હોતા હૈ. તથા મનુષ્યાદિક કિતને હી નામ ભી જાનતે હૈં ઔર ઉનકે
ભાવરૂપ પરિણમન કરતે હૈં — ઇત્યાદિ વિશેષ સમ્ભવ હૈં ઉન્હેં જાન લેના.
મોહકી મહિમા
ઐસે યે મિથ્યાદર્શનાદિક ભાવ જીવકે અનાદિસે પાયે જાતે હૈં, નવીન ગ્રહણ નહીં કિયે
હૈં. દેખો ઇસકી મહિમા, કિ જો પર્યાય ધારણ કરતા હૈ વહાઁ બિના હી સિખાયે મોહકે ઉદયસે
સ્વયમેવ ઐસા હી પરિણમન હોતા હૈ. તથા મનુષ્યાદિકકો સત્યવિચાર હોનેકે કારણ મિલને
પર ભી સમ્યક્પરિણમન નહીં હોતા; ઔર શ્રીગુરુકે ઉપદેશકા નિમિત્ત બને, વે બારમ્બાર સમઝાયેં,
પરન્તુ યહ કુછ વિચાર નહીં કરતા. તથા સ્વયંકો ભી પ્રત્યક્ષ ભાસિત હો વહ તો નહીં માનતા
ઔર અન્યથા હી માનતા હૈ. કિસ પ્રકાર? સો કહતે હૈંઃ —
મરણ હોને પર શરીર-આત્મા પ્રત્યક્ષ ભિન્ન હોતે હૈં. એક શરીરકો છોડકર આત્મા અન્ય
શરીર ધારણ કરતા હૈ; વહાઁ વ્યન્તરાદિક અપને પૂર્વભવકા સમ્બન્ધ પ્રગટ કરતે દેખે જાતે હૈં;
પરન્તુ ઇસકો શરીરસે ભિન્નબુદ્ધિ નહીં હો સકતી. સ્ત્રી-પુત્રાદિક અપને સ્વાર્થકે સગે પ્રત્યક્ષ
દેખે જાતે હૈં; ઉનકા પ્રયોજન સિદ્ધ ન હો તભી વિપરીત હોતે દિખાઈ દેતે હૈં; યહ ઉનમેં
મમત્વ કરતા હૈ ઔર ઉનકે અર્થ નરકાદિકમેં ગમનકે કારણભૂત નાનાપ્રકારકે પાપ ઉત્પન્ન કરતા