-
પહલા અધિકાર ][ ૯
વિચાર કરનેસે ઐસા મંગલ તો સુખહીકા કારણ હૈ, પાપ ઉદયકા કારણ નહીં હૈ. — ઇસ પ્રકાર
પૂર્વોક્ત મંગલકા મંગલપના બનતા હૈ.
પુનશ્ચ, વહ કહતા હૈ કિ — યહ ભી માના; પરન્તુ જિનશાસનકે ભક્ત દેવાદિક હૈં, ઉન્હોંને
ઉસ મંગલ કરનેવાલેકી સહાયતા નહીં કી ઔર મંગલ ન કરનેવાલેકો દણ્ડ નહીં દિયા સો
ક્યા કારણ ? ઉસકા સમાધાનઃ — જીવોંકો સુખ-દુઃખ હોનેકા પ્રબલ કારણ અપના કર્મકા ઉદય
હૈ, ઉસહીકે અનુસાર બાહ્ય નિમિત્ત બનતે હૈં, ઇસલિયે જિસકે પાપકા ઉદય હો ઉસકો સહાયકા
નિમિત્ત નહીં બનતા ઔર જિસકે પુણ્યકા ઉદય હો ઉસકો દણ્ડકા નિમિત્ત નહીં બનતા.
યહ નિમિત્ત કૈસે નહીં બનતા સો કહતે હૈંઃ — જો દેવાદિક હૈં વે ક્ષયોપશમજ્ઞાનસે
સબકો યુગપત્ નહીં જાન સકતે. ઇસલિયે મંગલ કરનેવાલે ઔર નહીં કરનેવાલેકા જાનપના
કિસી દેવાદિકકો કિસી કાલમેં હોતા હૈ. ઇસલિયે યદિ ઉનકા જાનપના ન હો તો કૈસે સહાય
કરેં અથવા દણ્ડ દેં ? ઔર જાનપના હો, તબ સ્વયંકો જો અતિમંદકષાય હો તો સહાય કરનેકે
યા દણ્ડ દેનેકે પરિણામ હી નહીં હોતે, તથા તીવ્રકષાય હો તો ધર્માનુરાગ નહીં હો સકતા,
તથા મધ્યમકષાયરૂપ વહ કાર્ય કરનેકે પરિણામ હુએ ઔર અપની શક્તિ ન હો તો ક્યા કરેં ? —
ઇસ પ્રકાર સહાય કરનેકા યા દણ્ડ દેનેકા નિમિત્ત નહીં બનતા.
યદિ અપની શક્તિ હો ઔર અપનેકો ધર્માનુરાગરૂપ મધ્યમકષાયકા ઉદય હોનેસે વૈસે
હી પરિણામ હોં, તથા ઉસ સમય અન્ય જીવકા ધર્મ-અધર્મરૂપ કર્ત્તવ્ય જાનેં, તબ કોઈ દેવાદિક
કિસી ધર્માત્માકી સહાય કરતે હૈં અથવા કિસી અધર્મીકો દણ્ડ દેતે હૈં. — ઇસ પ્રકાર કાર્ય
હોનેકા કુછ નિયમ તો હૈ નહીં — ઐસે સમાધાન કિયા.
યહાઁ ઇતના જાનના કિ સુખ હોનેકી, દુઃખ ન હોનેકી, સહાય કરાનેકી, દુઃખ દિલાનેકી
જો ઇચ્છા હૈ સો કષાયમય હૈ; તત્કાલ તથા આગામી કાલમેં દુઃખદાયક હૈ. ઇસલિયે ઐસી
ઇચ્છાકો છોડકર હમને તો એક વીતરાગ-વિશેષજ્ઞાન હોને કે અર્થી હોકર અરહંતાદિકકો
નમસ્કારાદિરૂપ મંગલ કિયા હૈ.
ગ્રન્થકી પ્રામાણિકતા ઔર આગમ-પરમ્પરા
ઇસ પ્રકાર મંગલાચરણ કરકે અબ સાર્થક ‘‘મોક્ષમાર્ગપ્રકાશક’’ નામકે ગ્રંથકા ઉદ્યોત
કરતે હૈં. વહાઁ, ‘યહ ગ્રન્થ પ્રમાણ હૈ’ — ઐસી પ્રતીતિ કરાનેકે હેતુ પૂર્વ અનુસારકા સ્વરૂપ
નિરૂપણ કરતે હૈંઃ —
અકારાદિ અક્ષર હૈં વે અનાદિ-નિધન હૈં, કિસીકે કિયે હુએ નહીં હૈં. ઇનકા આકાર