-
દૂસરા અધિકાર ][ ૨૧
દૂસરા અધિકાર
સંસાર-અવસ્થાકા સ્વરૂપ
દોહા — મિથ્યાભાવ અભાવતૈં, જો પ્રગટ નિજભાવ,
સો જયવંત રહૌ સદા, યહ હી મોક્ષ ઉપાવ.
અબ ઇસ શાસ્ત્રમેં મોક્ષમાર્ગકા પ્રકાશ કરતે હૈં. વહાઁ બન્ધસે છૂટનેકા નામ મોક્ષ હૈ.
ઇસ આત્માકો કર્મકા બન્ધન હૈ ઔર ઉસ બન્ધનસે આત્મા દુઃખી હો રહા હૈ, તથા ઇસકે
દુઃખ દૂર કરને હી કા નિરન્તર ઉપાય ભી રહતા હૈ, પરન્તુ સચ્ચા ઉપાય પ્રાપ્ત કિયે
બિના દુઃખ દૂર નહીં હોતા ઔર દુઃખ સહા ભી નહીં જાતા; ઇસલિયે યહ જીવ વ્યાકુલ હો
રહા હૈ.
ઇસ પ્રકાર જીવકો સમસ્ત દુઃખકા મૂલકારણ કર્મબન્ધન હૈ. ઉસકે અભાવરૂપ મોક્ષ
હૈ વહી પરમહિત હૈ, તથા ઉસકા સચ્ચા ઉપાય કરના વહી કર્તવ્ય હૈ; ઇસલિયે ઇસ હી કા
ઇસે ઉપદેશ દેતે હૈં. વહાઁ જૈસે વૈદ્ય હૈ સો રોગ સહિત મનુષ્યકો પ્રથમ તો રોગકા નિદાન
બતલાતા હૈ કિ ઇસ પ્રકાર યહ રોગ હુઆ હૈ; તથા ઉસ રોગકે નિમિત્તસે ઉસકે જો-જો
અવસ્થા હોતી હો વહ બતલાતા હૈ. ઉસસે નિશ્ચય હોતા હૈ કિ મુઝે ઐસા હી રોગ હૈ.
ફિ ર ઉસ રોગકો દૂર કરનેકા ઉપાય અનેક પ્રકારસે બતલાતા હૈ ઔર ઉસ ઉપાયકી ઉસે
પ્રતીતિ કરાતા હૈ — ઇતના તો વૈદ્યકા બતલાના હૈ. તથા યદિ વહ રોગી ઉસકા સાધન
કરે તો રોગસે મુક્ત હોકર અપને સ્વભાવરૂપ પ્રવર્તે, યહ રોગીકા કર્ત્તવ્ય હૈ.
ઉસી પ્રકાર યહાઁ કર્મબન્ધનયુક્ત જીવકો પ્રથમ તો કર્મબન્ધનકા નિદાન બતલાતે હૈં
કિ ઐસે યહ કર્મબન્ધન હુઆ હૈ; તથા ઉસ કર્મબન્ધનકે નિમિત્તસે ઇસકે જો-જો અવસ્થા હોતી
હૈ વહ બતલાતે હૈં. ઉસસે જીવકો નિશ્ચય હોતા હૈ કિ મુઝે ઐસા હી કર્મબન્ધન હૈ. તથા
ઉસ કર્મબન્ધનકે દૂર હોનેકા ઉપાય અનેક પ્રકારસે બતલાતે હૈં ઔર ઉસ ઉપાયકી ઇસે પ્રતીત
કરાતે હૈં — ઇતના તો શાસ્ત્રકા ઉપદેશ હૈ. યદિ યહ જીવ ઉસકા સાધન કરે તો કર્મબન્ધનસે
મુક્ત હોકર અપને સ્વભાવરૂપ પ્રવર્તે, યહ જીવકા કર્ત્તવ્ય હૈ.