Moksha-Marg Prakashak-Hindi (Gujarati transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 17 of 350
PDF/HTML Page 45 of 378

 

background image
-
દૂસરા અધિકાર ][ ૨૭
બન્ધાન હોનેકી શક્તિ હોતી હૈ, ઉસકા નામ યોગ હૈ. ઉસકે નિમિત્તસે પ્રતિ સમય કર્મરૂપ
હોને યોગ્ય અનન્ત પરમાણુઓં કા ગ્રહણ હોતા હૈ. વહાઁ અલ્પયોગ હો તો થોડે પરમાણુઓંકા
ગ્રહણ હોતા હૈ ઔર બહુત યોગ હો તો બહુત પરમાણુઓંકા ગ્રહણ હોતા હૈ. તથા એક સમયમેં
જો પુદ્ગલપરમાણુ ગ્રહણ કરે ઉનમેં જ્ઞાનાવરણાદિ મૂલપ્રકૃતિયોંકા ઔર ઉનકી ઉત્તરપ્રકૃતિયોંકા
જૈસે સિદ્ધાન્તમેં કહા વૈસે બટવારા હોતા હૈ. ઉસ બટવારેકે અનુસાર પરમાણુ ઉન પ્રકૃતિયોંરૂપ
સ્વયં હી પરિણમિત હોતે હૈં.
વિશેષ ઇતના કિ યોગ દો પ્રકારકા હૈશુભયોગ, અશુભયોગ. વહાઁ ધર્મકે અંગોંમેં
મન-વચન-કાયકી પ્રવૃત્તિ હોને પર તો શુભયોગ હોતા હૈ ઔર અધર્મકે અંગોંમેં ઉનકી પ્રવૃત્તિ
હોને પર અશુભયોગ હોતા હૈ. વહાઁ શુભયોગ હો યા અશુભયોગ હો, સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત કિયે
બિના ઘાતિયાકર્મોંકી તો સર્વ પ્રકૃતિયોંકા નિરન્તર બન્ધ હોતા હી રહતા હૈ. કિસી સમય કિસી
ભી પ્રકૃતિકા બન્ધ હુએ બિના નહીં રહતા. ઇતના વિશેષ હૈ કિ મોહનીયકે હાસ્ય-શોક યુગલમેં,
રતિ-અરતિ યુગલમેં, તીનોં વેદોંમેં એક કાલમેં એક-એક હી પ્રકૃતિકા બન્ધ હોતા હૈ.
તથા અઘાતિયાકર્મોંકી પ્રકૃતિયોંમેં શુભયોગ હોને પર સાતાવેદનીય આદિ પુણ્યપ્રકૃતિયોંકા
બન્ધ હોતા હૈ, અશુભયોગ હોને પર અસાતાવેદનીય આદિ પાપપ્રકૃતિયોંકા બન્ધ હોતા હૈ, મિશ્રયોગ
હોને પર કિતની હી પુણ્યપ્રકૃતિયોંકા તથા કિતની હી પાપપ્રકૃતિયોંકા બન્ધ હોતા હૈ.
ઇસ પ્રકાર યોગકે નિમિત્તસે કર્મોંકા આગમન હોતા હૈ. ઇસલિયે યોગ હૈ વહ આસ્રવ
હૈ. તથા ઉસકે દ્વારા ગ્રહણ હુએ કર્મપરમાણુઓંકા નામ પ્રદેશ હૈ, ઉનકા બન્ધ હુઆ ઔર
ઉનમેં મૂલ-ઉત્તર પ્રકૃતિયોંકા વિભાગ હુઆ; ઇસલિયે યોગોં દ્વારા પ્રદેશબન્ધ તથા પ્રકૃતિબન્ધકા
હોના જાનના.
કષાયસે સ્થિતિ ઔર અનુભાગ બન્ધ
તથા મોહકે ઉદયસે મિથ્યાત્વ ક્રોધાદિક ભાવ હોતે હૈં, ઉન સબકા નામ સામાન્યતઃ
કષાય હૈ. ઉસસે ઉન કર્મપ્રકૃતિયોં કી સ્થિતિ બઁધતી હૈ. વહાઁ જિતની સ્થિતિ બઁધે ઉસમેં
આબાધાકાલકો છોડકર પશ્ચાત્ જબ તક બઁધી સ્થિતિ પૂર્ણ હો તબ તક પ્રતિ સમય ઉસ
પ્રકૃતિ કા ઉદય આતા હી રહતા હૈ. વહાઁ દેવ-મનુષ્ય-તિર્યંચાયુકે બિના અન્ય સર્વ ઘાતિયા-
અઘાતિયા પ્રકૃતિયોંકા, અલ્પ કષાય હોને પર થોડા સ્થિતિબન્ધ હોતા હૈ, બહુત કષાય હોને
પર બહુત સ્થિતિબન્ધ હોતા હૈ. ઇન તીન આયુકા અલ્પ કષાયસે બહુત ઔર બહુત કષાયસે
અલ્પ સ્થિતિબન્ધ જાનના.