-
૩૦ ] [ મોક્ષમાર્ગપ્રકાશક
હુઆ ઉસકે અનન્તર સમયમેં ઉન કર્મરૂપ પુદ્ગલોંકો અનુભાગ શક્તિકા અભાવ હોનેસે
કર્મત્વપનેકા અભાવ હોતા હૈ, વે પુદ્ગલ અન્ય પર્યાયરૂપ પરિણમિત હોતે હૈં — ઇસકા નામ
સવિપાક નિર્જરા હૈ.
ઇસ પ્રકાર પ્રતિ સમય ઉદય હોકર કર્મ ખિરતે હૈં.
કર્મત્વપનેકી નાસ્તિ હોનેકે પીછે વે પરમાણુ ઉસી સ્કંધમેં રહેં યા અલગ હો જાયેં, કુછ
પ્રયોજન નહીં રહતા. યહાઁ ઇતના જાનના કિઃ — ઇસ જીવકો પ્રતિ સમય અનન્ત પરમાણુ બઁધતે
હૈં; વહાઁ એક સમયમેં બઁધે હુએ પરમાણુ આબાધાકાલકો છોડકર અપની સ્થિતિકે જિતને સમય
હોં ઉનમેં ક્રમસે ઉદયમેં આતે હૈં. તથા બહુત સમયોંમેં બઁધે પરમાણુ જો કિ એક સમયમેં ઉદય
આને યોગ્ય હૈં વે ઇકટ્ઠે હોકર ઉદયમેં આતે હૈં. ઉન સબ પરમાણુઓંકા અનુભાગ મિલકર જિતના
અનુભાગ હો ઉતના ફલ ઉસ કાલમેં ઉત્પન્ન હોતા હૈ. તથા અનેક સમયોંમેં બઁધે પરમાણુ બંધસમયસે
લેકર ઉદયસમય પર્યન્ત કર્મરૂપ અસ્તિત્વકો ધારણ કર જીવસે સમ્બન્ધસ્વરૂપ રહતે હૈં.
ઇસપ્રકાર કર્મોંકી બન્ધ – ઉદય – સત્તારૂપ અવસ્થા જાનના. વહાઁ પ્રતિસમય એક
સમયપ્રબદ્ધમાત્ર પરમાણુ બઁધતે હૈં તથા એકસમયપ્રબદ્ધમાત્રકી નિર્જરા હોતી. ડેઢ-ગુણહાનિસે ગુણિત
સમયપ્રબદ્ધમાત્ર સદાકાલ સત્તામેં રહતે હૈં.
સો ઇન સબકા વિશેષ આગે કર્મ અધિકારમેં લિખેંગે વહાઁસે જાનના.
દ્રવ્યકર્મ વ ભાવકર્મકા સ્વરૂપ ઔર પ્રવૃત્તિ
તથા ઇસ પ્રકાર એક કર્મ હૈ સો પરમાણુરૂપ અનન્ત પુદ્ગલદ્રવ્યોંસે ઉત્પન્ન કિયા હુઆ
કાર્ય હૈ, ઇસલિયે ઉસકા નામ દ્રવ્યકર્મ હૈ. તથા મોહકે નિમિત્તસે મિથ્યાત્વ – ક્રોધાદિરૂપ જીવકે
પરિણામ હૈં વહ અશુદ્ધભાવસે ઉત્પન્ન કિયા હુઆ કાર્ય હૈ, ઇસલિયે ઇસકા નામ ભાવકર્મ હૈ.
દ્રવ્યકર્મકે નિમિત્તસે ભાવકર્મ હોતા હૈ ઔર ભાવકર્મકે નિમિત્તસે દ્રવ્યકર્મકા બન્ધ હોતા હૈ.
તથા દ્રવ્યકર્મસે ભાવકર્મ ઔર ભાવકર્મસે દ્રવ્યકર્મ — ઇસી પ્રકાર પરસ્પર કારણકાર્યભાવસે
સંસારચક્રમેં પરિભ્રમણ હોતા હૈ.
ઇતના વિશેષ જાનના કિઃ — તીવ્ર - મંદ બન્ધ હોનેસે યા સંક્રમણાદિ હોનેસે યા એકકાલમેં
બઁધે અનેકકાલમેં યા અનેકકાલમેં બઁધે એકકાલમેં ઉદય આનેમેં કિસી કાલમેં તીવ્ર ઉદય આયે
તબ તીવ્રકષાય હો, તબ તીવ્ર હી નવીન બન્ધ હો; તથા કિસી કાલમેં મન્દ ઉદય આયે તબ
મન્દ કષાય હો, તબ મંદ હી બન્ધ હો. તથા ઉન તીવ્ર - મંદ કષાયોં હીકે અનુસાર પૂર્વ બઁધે
કર્મોંકા ભી સંક્રમણાદિક હો તો હો.
ઇસ પ્રકાર અનાદિસે લગાકર ધારાપ્રવાહરૂપ દ્રવ્યકર્મ ઔર ભાવકર્મકી પ્રવૃત્તિ જાનના.