હૈ, કિસીકો કિંચિત્ જાનતા હૈ
હોં ઉન્હીંકો જાનતા હૈ. ઉનમેં ભી અલગ-અલગ ઇન્દ્રિયોં દ્વારા અલગ-અલગ કાલમેં કિસી સ્કન્ધકે
સ્પર્શાદિકકા જાનના હોતા હૈ. તથા મન દ્વારા અપને જાનને યોગ્ય કિંચિત્માત્ર ત્રિકાલ સમ્બન્ધી
દૂર ક્ષેત્રવર્તી અથવા સમીપ ક્ષેત્રવર્તી રૂપી-અરૂપી દ્રવ્યોં ઔર પર્યાયોંકો અત્યન્ત અસ્પષ્ટરૂપસે જાનતા
હૈ. સો ભી ઇન્દ્રિયોં દ્વારા જિસકા જ્ઞાન હુઆ હો અથવા જિસકા અનુમાનાદિક કિયા હો ઉસ
હી કો જાન સકતા હૈ. તથા કદાચિત્ અપની કલ્પના હી સે અસત્કો જાનતા હૈ. જૈસે સ્વપ્નમેં
અથવા જાગતે હુએ ભી જો કદાચિત્ કહીં નહીં પાયે જાતે ઐસે આકારાદિકકા ચિંતવન કરતા
હૈ ઔર જૈસે નહીં હૈં વૈસે માનતા હૈ. ઇસ પ્રકાર મન દ્વારા જાનના હોતા હૈ. સો યહ ઇન્દ્રિયોં
વ મન દ્વારા જો જ્ઞાન હોતા હૈ, ઉસકા નામ મતિજ્ઞાન હૈ.
સ્પર્શ, રસ, ગંધકા જ્ઞાન હૈ; ભ્રમર, મક્ષિકા, પતંગાદિક ચૌઇન્દ્રિય જીવોંકો સ્પર્શ, રસ, ગંધ,
વર્ણકા જ્ઞાન હૈ; મચ્છ, ગાય, કબૂતર ઇત્યાદિક તિર્યંચ ઔર મનુષ્ય, દેવ, નારકી યહ પંચેન્દ્રિય
હૈં
હી હૈં, ઉન સબકે મનજનિત જ્ઞાન પાયા જાતા હૈ.
જાનના હુઆ સો શ્રુતજ્ઞાન હૈ. ઇસ પ્રકાર અન્ય ભી જાનના. યહ તો અક્ષરાત્મક શ્રુતજ્ઞાન
હૈ. તથા જૈસે સ્પર્શ દ્વારા શીતકા જાનના હુઆ વહ તો મતિજ્ઞાન હૈ; ઉસકે સમ્બન્ધસે ‘યહ
હિતકારી નહીં હૈ, ઇસલિયે ભાગ જાના’ ઇત્યાદિરૂપ જ્ઞાન હુઆ સો શ્રુતજ્ઞાન હૈ. ઇસ પ્રકાર
અન્ય ભી જાનના. યહ અનક્ષરાત્મક શ્રુતજ્ઞાન હૈ.