તથા માનકા ઉદય હોને પર પદાર્થમેં અનિષ્ટપના માનકર ઉસે નીચા કરના ચાહતા હૈ,
ઉનકી હીનતા, અપની ઉચ્ચતા ચાહતા હૈ. તથા પુરુષાદિક સચેતન પદાર્થોંકો ઝુકાના, અપને
આધીન કરના ઇત્યાદિરૂપસે અપની હીનતા, ઉનકી ઉચ્ચતા ચાહતા હૈ. તથા સ્વયં લોકમેં જૈસે
ઉચ્ચ દિખે વૈસે શ્રૃંગારાદિ કરના તથા ધન ખર્ચ કરના ઇત્યાદિરૂપસે ઔરોંકો હીન દિખાકર
સ્વયં ઉચ્ચ હોના ચાહતા હૈ. તથા અન્ય કોઈ અપનેસે ઉચ્ચ કાર્ય કરે ઉસે કિસી ઉપાયસે
નીચા દિખાતા હૈ ઔર સ્વયં નીચા કાર્ય કરે ઉસે ઉચ્ચ દિખાતા હૈ.
તથા માયાકા ઉદય હોને પર કિસી પદાર્થકો ઇષ્ટ માનકર નાના પ્રકારકે છલોં દ્વારા
સચેતન પદાર્થોંકી સિદ્ધિકે અર્થ અનેક છલ કરતા હૈ. ઠગનેકે અર્થ અપની અનેક અવસ્થાએઁ
કરતા હૈ તથા અન્ય અચેતન-સચેતન પદાર્થોંકી અવસ્થા બદલતા હૈ. ઇત્યાદિ રૂપ છલસે અપના
અભિપ્રાય સિદ્ધ કરના ચાહતા હૈ.
તૃષ્ણા હોતી હૈ. તથા અપનેકો યા અન્ય સચેતન-અચેતન પદાર્થોંકો કોઈ પરિણમન હોના ઇષ્ટ
માનકર ઉન્હેં ઉસ પરિણમનસ્વરૂપ પરિણમિત કરના ચાહતા હૈ.
ઇસ પ્રકાર ક્રોધાદિકે ઉદયસે આત્મા પરિણમિત હોતા હૈ.
વહાઁ યે કષાય ચાર પ્રકારકે હૈં. ૧. અનન્તાનુબન્ધી, ૨. અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ,
સ્વરૂપાચરણચારિત્ર ન હો સકે વે અનન્તાનુબન્ધી કષાય હૈં.