-
તીસરા અધિકાર ][ ૪૯
તથા એક વિષયકો છોડકર અન્યકા ગ્રહણ કરતા હૈ – ઐસે ઝપટ્ટે મારતા હૈ ઉસસે ક્યા
સિદ્ધિ હોતી હૈ? જૈસે મણકી ભૂખવાલેકો કણ મિલે તો ક્યા ભૂખ મિટતી હૈ? ઉસી પ્રકાર
જિસે સર્વકે ગ્રહણકી ઇચ્છા હૈ ઉસે એક વિષયકા ગ્રહણ હોને પર ક્યા ઇચ્છા મિટતી હૈ?
ઇચ્છા મિટે બિના સુખ નહીં હોતા, ઇસલિએ યહ ઉપાય ઝૂઠા હૈ.
કોઈ પૂછતા હૈ કિ ઇસ ઉપાયસે કઈ જીવ સુખી હોતે દેખે જાતે હૈં, સર્વથા ઝૂઠ
કૈસે કહતે હો?
સમાધાનઃ — સુખી તો નહીં હોતે હૈં, ભ્રમસે સુખ માનતે હૈં. યદિ સુખી હુએ હોં તો
અન્ય વિષયોંકી ઇચ્છા કૈસે રહેગી? જૈસે — રોગ મિટને પર અન્ય ઔષધિકો ક્યોં ચાહે? ઉસી
પ્રકાર દુઃખ મિટને પર અન્ય વિષયોંકો ક્યોં ચાહે? ઇસલિયે વિષયકે ગ્રહણ દ્વારા ઇચ્છા રુક
જાયે તો હમ સુખ માનેં. પરન્તુ જબ તક જિસ વિષયકા ગ્રહણ નહીં હોતા તબ તક તો
ઉસકી ઇચ્છા રહતી હૈ ઔર જિસ સમય ઉસકા ગ્રહણ હુઆ ઉસી સમય અન્ય વિષય-ગ્રહણકી
ઇચ્છા હોતી દેખી જાતી હૈ, તો યહ સુખ માનના કૈસે હૈ? જૈસે કોઈ મહા ક્ષુધાવાન રંક
ઉસકો એક અન્નકા કણ મિલા ઉસકા ભક્ષણ કરકે ચૈન માને; ઉસી પ્રકાર યહ મહા તૃષ્ણાવાન
ઉસકો એક વિષયકા નિમિત્ત મિલા ઉસકા ગ્રહણ કરકે સુખ માનતા હૈ, પરમાર્થસે સુખ હૈ
નહીં.
કોઈ કહે કિ જિસ પ્રકાર કણ-કણ કરકે અપની ભૂખ મિટાયે, ઉસી પ્રકાર એક-
એક વિષયકા ગ્રહણ કરકે અપની ઇચ્છા પૂર્ણ કરે તો દોષ ક્યા?
ઉત્તરઃ — યદિ વે કણ એકત્રિત હોં તો ઐસા હી માન લેં, પરન્તુ જબ દૂસરા કણ મિલતા
હૈ તબ પહલે કણકા નિર્ગમન હો જાયે તો કૈસે ભૂખ મિટેગી? ઉસી પ્રકાર જાનનેમેં વિષયોંકા
ગ્રહણ એકત્રિત હોતા જાયે તો ઇચ્છા પૂર્ણ હો જાયે, પરન્તુ જબ દૂસરા વિષય ગ્રહણ કરતા
હૈ તબ પૂર્વમેં જો વિષય ગ્રહણ કિયા થા ઉસકા જાનના નહીં રહતા, તો કૈસે ઇચ્છા પૂર્ણ
હો? ઇચ્છા પૂર્ણ હુએ બિના આકુલતા મિટતી નહીં હૈ ઔર આકુલતા મિટે બિના સુખ કૈસે
કહા જાય?
તથા એક વિષયકા ગ્રહણ ભી મિથ્યાદર્શનાદિકકે સદ્ભાવપૂર્વક કરતા હૈ, ઇસલિયે
આગામી અનેક દુઃખોંકા કારણ કર્મ બઁધતે હૈં. ઇસલિયે યહ વર્ત્તમાનમેં સુખ નહીં હૈ, આગામી
સુખકા કારણ નહીં હૈ, ઇસલિયે દુઃખ હી હૈ. યહી પ્રવચનસારમેં કહા હૈ —
સપરં બાધાસહિયં વિચ્છિણ્ણં બંધકારણં વિસમં.
જં ઇંદિએહિં લદ્ધં તં સોક્ખં દુક્ખમેવ તહા..૭૬..