-
૫૪ ] [ મોક્ષમાર્ગપ્રકાશક
હૈ, બહુત કષ્ટ સહતા હૈ, સેવા કરતા હૈ, વિદેશગમન કરતા હૈ. જિસમેં મરણ હોના જાને
વહ કાર્ય ભી કરતા હૈ. જિનમેં બહુત દુઃખ ઉત્પન્ન હો ઐસે પ્રારમ્ભ કરતા હૈ. તથા લોભ
હોને પર પૂજ્ય વ ઇષ્ટકા ભી કાર્ય હો વહાઁ ભી અપના પ્રયોજન સાધતા હૈ, કુછ વિચાર નહીં
રહતા. તથા જિસ ઇષ્ટ વસ્તુકી પ્રાપ્ત હુઈ હૈ ઉસકી અનેક પ્રકારસે રક્ષા કરતા હૈ. યદિ
ઇષ્ટ વસ્તુકી પ્રાપ્તિ ન હો યા ઇષ્ટકા વિયોગ હો તો સ્વયં સંતાપવાન હોતા હૈ, અપને અંગોંકા
ઘાત કરતા હૈ તથા વિષ આદિસે મર જાતા હૈ. — ઐસી અવસ્થા લોભ હોને પર હોતી હૈ.
ઇસ પ્રકાર કષાયોંસે પીડિત હુઆ ઇન અવસ્થાઓંમેં પ્રવર્તતા હૈ.
તથા ઇન કષાયોંકે સાથ નોકષાય હોતી હૈં. વહાઁ જબ હાસ્ય કષાય હોતી હૈ તબ
સ્વયં વિકસિત પ્રફુ લ્લિત હોતા હૈ; વહ ઐસા જાનના જૈસે સન્નિપાતકે રોગીકા હઁસના; નાના
રોગોંસે સ્વયં પીડિત હૈ તો ભી કોઈ કલ્પના કરકે હઁસને લગ જાતા હૈ. ઇસી પ્રકાર યહ
જીવ અનેક પીડા સહિત હૈ; તથાપિ કોઈ ઝૂઠી કલ્પના કરકે અપનેકો સુહાતા કાર્ય માનકર
હર્ષ માનતા હૈ, પરમાર્થતઃ દુઃખી હોતા હૈ. સુખી તો કષાય-રોગ મિટને પર હોગા.
તથા જબ રતિ ઉત્પન્ન હોતી હૈ તબ ઇષ્ટ વસ્તુમેં અતિ આસક્ત હોતા હૈ. જૈસે બિલ્લી
ચૂહેકો પકડકર આસક્ત હોતી હૈ, કોઈ મારે તો ભી નહીં છોડતી; સો યહાઁ કઠિનતાસે પ્રાપ્ત
હોનેકે કારણ તથા વિયોગ હોનેકે અભિપ્રાયસે આસક્તતા હોતી હૈ, ઇસલિયે દુઃખ હી હૈ.
તથા જબ અરતિ ઉત્પન્ન હોતી હૈ તબ અનિષ્ટ વસ્તુકા સંયોગ પાકર મહા વ્યાકુલ હોતા
હૈ. અનિષ્ટકા સંયોગ હુઆ વહ સ્વયંકો સુહાતા નહીં હૈ, વહ પીડા સહી નહીં જાતી, ઇસલિયે
ઉસકા વિયોગ કરનેકો તડપતા હૈ; વહ દુઃખ હી હૈ.
તથા જબ શોક ઉત્પન્ન હોતા હૈ તબ ઇષ્ટકા વિયોગ ઔર અનિષ્ટકા સંયોગ હોનેસે અતિ
વ્યાકુલ હોકર સંતાપ પૈદા કરતા હૈ, રોતા હૈ, પુકાર કરતા હૈ, અસાવધાન હો જાતા હૈ,
અપને અંગકા ઘાત કરકે મર જાતા હૈ; કુછ સિદ્ધિ નહીં હૈ તથાપિ સ્વયં હી મહા દુઃખી
હોતા હૈ.
તથા જબ ભય ઉત્પન્ન હોતા હૈ તબ કિસીકો ઇષ્ટ-વિયોગ વ અનિષ્ટ-સંયોગકા કારણ
જાનકર ડરતા હૈ, અતિવિહ્વલ હોતા હૈ, ભાગતા હૈ, છિપતા હૈ, શિથિલ હો જાતા હૈ, કષ્ટ
હોનેકે સ્થાન પર પહુઁચ જાતા હૈ વ મર જાતા હૈ; સો યહ દુઃખરૂપ હી હૈ.
તથા જબ જુગુપ્સા ઉત્પન્ન હોતી હૈ તબ અનિષ્ટ વસ્તુસે ઘૃણા કરતા હૈ. ઉસકા તો
સંયોગ હુઆ ઔર યહ ઘૃણા કરકે ભાગના ચાહતા હૈ યા ઉસે દૂર કરના ચાહતા હૈ ઔર
ખેદખિન્ન હોકર મહા દુઃખ પાતા હૈ.