વહ સુખ માનતા હૈ. બાહ્ય સામગ્રી તો ઉસકે ઇસસે નિન્યાનવેગુની હૈ. અથવા લક્ષ ધનકે ધનીકો
અધિક ધનકી ઇચ્છા હૈ તો વહ દુઃખી હૈ ઔર શત ધનકે ધનીકો સન્તોષ હૈ તો વહ સુખી
હૈ. તથા સમાન વસ્તુ મિલને પર કોઈ સુખ માનતા હૈ કોઈ દુઃખ માનતા હૈ. જૈસે
પીડા વ બાહ્ય ઇષ્ટકા વિયોગ, અનિષ્ટકા સંયોગ હોને પર કિસીકો બહુત દુઃખ હોતા હૈ, કિસીકો
થોડા હોતા હૈ, કિસીકો નહીં હોતા. ઇસલિયે સામગ્રીકે આધીન સુખ-દુઃખ નહીં હૈં, સાતા-
અસાતાકા ઉદય હોને પર મોહ-પરિણમનકે નિમિત્તસે હી સુખ-દુઃખ માનતે હૈં.
ઉસસે શરીરકી અવસ્થા દ્વારા સુખ-દુઃખ વિશેષ જાના જાતા હૈ. તથા પુત્ર ધનાદિકસે અધિક
મોહ હો તો અપને શરીરકા કષ્ટ સહે ઉસકા થોડા દુઃખ માને, ઔર ઉનકો દુઃખ હોને પર
અથવા ઉનકા સંયોગ મિટને પર બહુત દુઃખ માને; ઔર મુનિ હૈં વે શરીરકો પીડા હોને
પર ભી કુછ દુઃખ નહીં માનતે; ઇસલિયે સુખ-દુઃખકા માનના તો મોહહીકે આધીન હૈ. મોહકે
ઔર વેદનીયકે નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધ હૈ, ઇસલિયે સાતા-અસાતા કે ઉદયસે સુખ-દુઃખકા
હોના ભાસિત હોતા હૈ. તથા મુખ્યતઃ કિતની હી સામગ્રી સાતાકે ઉદયસે હોતી હૈ, કિતની
હી અસાતાકે ઉદયસે હોતી હૈ; ઇસલિયે સામગ્રિયોંસે સુખ-દુઃખ ભાસિત હોતે હૈં. પરન્તુ નિર્ધાર
કરને પર મોહ હી સે સુખ-દુઃખ કા માનના હોતા હૈ, ઔરોંકે દ્વારા સુખ-દુઃખ હોનેકા નિયમ
નહીં હૈ. કેવલીકે સાતા-અસાતાકા ઉદય ભી હૈ ઔર સુખ-દુઃખકે કારણ સામગ્રીકા સંયોગ
ભી હૈ; પરન્તુ મોહકે અભાવસે કિંચિત્માત્ર ભી સુખ-દુઃખ નહીં હોતા. ઇસલિયે સુખ-દુઃખ
કો મોહજનિત હી માનના. ઇસલિયે તૂ સામગ્રીકો દૂર કરનેકા યા હોનેકા ઉપાય કરકે દુઃખ
મિટાના ચાહે ઔર સુખી હોના ચાહે સો યહ ઉપાય ઝૂઠા હૈ.