-
ચૌથા અધિકાર ][ ૭૯
તથા સર્વથા સર્વ કર્મબન્ધકા અભાવ હોના ઉસકા નામ મોક્ષ હૈ. યદિ ઉસે નહીં પહિચાને
તો ઉસકા ઉપાય નહીં કરે, તબ સંસારમેં કર્મબન્ધસે ઉત્પન્ન દુઃખોંકો હી સહે; ઇસલિયે મોક્ષકો
જાનના. ઇસ પ્રકાર જીવાદિ સાત તત્ત્વ જાનના.
તથા શાસ્ત્રાદિ દ્વારા કદાચિત્ ઉન્હેં જાને, પરન્તુ ઐસે હી હૈં ઐસી પ્રતીતિ ન આયી
તો જાનનેસે ક્યા હો? ઇસલિયે ઉનકા શ્રદ્ધાન કરના કાર્યકારી હૈ. ઐસે જીવાદિ તત્ત્વોંકા
સત્ય શ્રદ્ધાન કરને પર હી દુઃખ હોનેકા અભાવરૂપ પ્રયોજનકી સિદ્ધિ હોતી હૈ. ઇસલિયે
જીવાદિક પદાર્થ હૈં વે હી પ્રયોજનભૂત જાનના.
તથા ઇનકે ભેદ પુણ્ય-પાપાદિરૂપ હૈં ઉનકા ભી શ્રદ્ધાન પ્રયોજનભૂત હૈ, ક્યોંકિ સામાન્યસે
વિશેષ બલવાન હૈ. ઇસ પ્રકાર યે પદાર્થ તો પ્રયોજનભૂત હૈં, ઇસલિયે ઇનકા યથાર્થ શ્રદ્ધાન
કરને પર તો દુઃખ નહીં હોતા, સુખ હોતા હૈ; ઔર ઇનકા યથાર્થ શ્રદ્ધાન કિએ બિના દુઃખ
હોતા હૈ, સુખ નહીં હોતા.
તથા ઇનકે અતિરિક્ત અન્ય પદાર્થ હૈં વે અપ્રયોજનભૂત હૈં, ક્યોંકિ ઉનકા યથાર્થ શ્રદ્ધાન
કરો યા મત કરો ઉનકા શ્રદ્ધાન કુછ સુખ-દુઃખકા કારણ નહીં હૈ.
યહાઁ પ્રશ્ન ઉઠતા હૈ કિ — પહલે જીવ-અજીવ પદાર્થ કહે ઉનમેં તો સભી પદાર્થ આ
ગયે; ઉનકે સિવા અન્ય પદાર્થ કૌન રહે જિન્હેં અપ્રયોજનભૂત કહા હૈ.
સમાધાનઃ — પદાર્થ તો સબ જીવ-અજીવમેં ગર્ભિત હૈં, પરન્તુ ઉન જીવ-અજીવોંકે વિશેષ
બહુત હૈં. ઉનમેંસે જિન વિશેષોં સહિત જીવ-અજીવકા યથાર્થ શ્રદ્ધાન કરનેસે સ્વ-પરકા શ્રદ્ધાન
હો, રાગાદિક દૂર કરનેકા શ્રદ્ધાન હો, ઉનસે સુખ ઉત્પન્ન હો; તથા અયથાર્થ શ્રદ્ધાન કરનેસે
સ્વ-પરકા શ્રદ્ધાન નહીં હો, રાગાદિક દૂર કરનેકા શ્રદ્ધાન નહીં હો, ઇસલિયે દુઃખ ઉત્પન્ન હો;
ઉન વિશેષોં સહિત જીવ-અજીવ પદાર્થોં તો પ્રયોજનભૂત જાનના.
તથા જિન વિશેષોં સહિત જીવ-અજીવકા યથાર્થ શ્રદ્ધાન કરને યા ન કરનેસે સ્વ-પરકા
શ્રદ્ધાન હો યા ન હો, તથા રાગાદિક દૂર કરનેકા શ્રદ્ધાન હો યા ન હો — કોઈ નિયમ નહીં
હૈ; ઉન વિશેષોં સહિત જીવ-અજીવ પદાર્થ અપ્રયોજનભૂત જાનના.
જૈસે — જીવ ઔર શરીરકા ચૈતન્ય, મૂર્ત્તત્વાદિ વિશેષોંસે શ્રદ્ધાન કરના તો પ્રયોજનભૂત
હૈ; ઔર મનુષ્યાદિ પર્યાયોંકા તથા ઘટ-પટાદિકા અવસ્થા, આકારાદિ વિશેષોંસે શ્રદ્ધાન કરના
અપ્રયોજનભૂત હૈ. ઇસી પ્રકાર અન્ય જાનના.
ઇસ પ્રકાર કહે ગયે જો પ્રયોજનભૂત જીવાદિક તત્ત્વ ઉનકે અયથાર્થ શ્રદ્ધાનકા નામ
મિથ્યાદર્શન જાનના.