Moksha-Marg Prakashak-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 33 of 350
PDF/HTML Page 61 of 378

 

background image
-
dūsarā adhikār ][ 43
tathā jaise koī navīn vastra pahinatā hai, kuch kāl tak pahine rahatā hai, phi ra usako
choṛakar anya vastra pahinatā hai; usī prakār jīv navīn śarīr dhāraṇ karatā hai, kuch kāl
tak dhāraṇ kiye rahatā hai, phi ra usako choṛakar anya śarīr dhāraṇ karatā hai. isaliye
śarīr-sambandhakī apekṣā janmādik haiṁ. jīv janmādi rahit nitya hī hai tathāpi mohī jīvako
atīt-anāgatakā vicār nahīṁ hai; isalie prāpta paryāyamātra hī apanī sthiti mānakar paryāy
sambandhī kāryoṁmeṁ hī tatpar ho rahā hai.
is prakār āyuse paryāyakī sthiti jānanā.
nāmakarmodayajanya avasthā
tathā nāmakarmase yah jīv manuṣyādi gatiyoṁko prāpta hotā hai; us paryāyarūp apanī
avasthā hotī hai. vahān̐ tras-sthāvarādi viśeṣ utpanna hote haiṁ. tathā vahān̐ ekendriyādi jātiko
dhāraṇ karatā hai. is jātikarmake udayako aur matijñānāvaraṇake kṣayopaśamako nimitta-
naimittikapanā jānanā. jaisā kṣayopaśam ho vaisī jāti prāpta karatā hai.
tathā śarīroṁkā sambandha hotā hai; vahān̐ śarīrake paramāṇu aur ātmāke pradeśoṁkā ek
baṁdhān hotā hai tathā saṁkoc-vistārarūp hokar śarīrapramāṇ ātmā rahatā hai. tathā nokarmarūp
śarīrameṁ aṁgopāṁgādikake yogya sthān pramāṇasahit hote haiṁ. isīse sparśan, rasanā ādi dravya-
indriyān̐ utpanna hotī haiṁ tathā hr̥dayasthānameṁ āṭh paṁkhuriyoṁke phū le hue kamalake ākār dravyaman
hotā hai. tathā us śarīrameṁ hī ākārādikakā viśeṣ honā, varṇādikakā viśeṣ honā aur
sthūl-sūkṣmatvādikā honā ityādi kārya utpanna hote haiṁ; so ve śarīrarūp pariṇamit paramāṇu is
prakār pariṇamit hote haiṁ.
tathā śvāsocchvās aur svar utpanna hote haiṁ; ve bhī pudgalake piṇḍa haiṁ aur śarīrase
ek baṁdhānarūp haiṁ. inameṁ bhī ātmāke pradeś vyāpta haiṁ. vahān̐ śvāsocchvās to pavan hai.
jaise āhārakā grahaṇ kare aur nihārako nikāle tabhī jīnā hotā hai; usī prakār bāhya pavanako
grahaṇ kare aur abhyaṁtar pavanako nikāle tabhī jīvitavya rahatā hai. isaliye śvāsocchvās
jīvitavyakā kāraṇ hai. is śarīrameṁ jis prakār hāṛ-māṁsādik haiṁ usī prakār pavan jānanā.
tathā jaise hastādikase kārya karate haiṁ vaise hī pavanase hī kārya karate haiṁ. mun̐hameṁ jo grās
rakhā use pavanase nigalate haiṁ, malādik pavanase bāhar nikālate haiṁ, vaise hī anya jānanā.
tathā nāṛī, vāyurog, vāyagolā ityādiko pavanarūp śarīrake aṁg jānanā.
svar hai vah śabda hai. so jaise vīṇākī tān̐tako hilāne par bhāṣārūp hone yogya
jo pudgalaskaṁdh haiṁ ve sākṣar yā anakṣar śabdarūp pariṇamit hote haiṁ; usī prakār tālu, hoṁṭh