Moksha-Marg Prakashak-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 36 of 350
PDF/HTML Page 64 of 378

 

background image
-
46 ] [ mokṣamārgaprakāśak
saṁsāraduḥkh aur usakā mūlakāraṇ
(ka) karmoṁkī apekṣāse
vahān̐ sab duḥkhoṁkā mūlakāraṇ mithyādarśan, ajñān aur asaṁyam hai. jo darśan-mohake
udayase huā atattvaśraddhānmithyādarśan hai, usase vastusvarūpakī yathārtha pratīti nahīṁ ho sakatī,
anyathā pratīti hotī hai. tathā us mithyādarśan hī ke nimittase kṣayopaśamarūp jñān hai vah
ajñān ho rahā hai, usase yathārtha vastusvarūpakā jānanā nahīṁ hotā, anyathā jānanā hotā hai.
tathā cāritramohake udayase huā kaṣāyabhāv usakā nām asaṁyam hai, usase jaise vastusvarūp
hai vaisā nahīṁ pravartatā, anyathā pravr̥tti hotī hai.
isaprakār ye mithyādarśanādik haiṁ ve hī sarva duḥkhoṁkā mūl kāraṇ haiṁ. kis prakār?
so batalāte haiṁḥ
jñānāvaraṇ aur darśanāvaraṇake kṣayopaśamase honevālā duḥkh aur usase nivr̥tti
mithyādarśanādikase jīvako sva-par vivek nahīṁ ho sakatā. svayaṁ ek ātmā aur
ananta pudgalaparamāṇumay śarīr; inake saṁyogarūp manuṣyādi paryāy utpanna hotī hai, usī paryāyako
sva mānatā hai. tathā ātmākā jñān-darśanādi svabhāv hai usake dvārā kiṁcit jānanā-dekhanā
hotā hai; aur karmopādhise hue krodhādikabhāv unarūp pariṇām pāye jāte haiṁ; tathā śarīrakā
sparśa, ras, gandha, varṇa svabhāv hai vah pragaṭ hai aur sthūl-kr̥ṣādik honā tathā sparśādikakā
palaṭanā ityādi anek avasthāyeṁ hotī haiṁ;
in sabako apanā svarūp jānatā hai.
vahān̐ jñān-darśanakī pravr̥tti indriymanake dvārā hotī hai, isaliye yah mānatā hai ki
ye tvacā, jībh, nāsikā, netra, kān man mere aṁg haiṁ. inake dvārā maiṁ dekhatā-jānatā hūn̐;
aisī mānyatāse indriyoṁmeṁ prīti pāyī jātī hai.
tathā mohake āveśase un indriyoṁke dvārā viṣay-grahaṇ karane kī icchā hotī hai.
aur un viṣayoṁkā grahaṇ hone par us icchāke miṭanese nirākul hotā hai tab ānanda mānatā
hai. jaise kuttā hī cabātā hai, usase apanā lohū nikale usakā svād lekar aisā mānatā
hai ki yah hayioṁkā svād hai. usī prakār yah jīv viṣayoṁko jānatā hai, usase apanā
jñān pravartatā hai, usakā svād lekar aisā mānatā hai ki yah viṣayakā svād hai. so viṣayameṁ
to svād hai nahīṁ. svayaṁ hī icchā kī thī, use svayaṁ hī jānakar svayaṁ hī ānanda mān
liyā; parantu maiṁ anādi-ananta jñānasvarūp ātmā hūn̐
aisā niḥkeval(parase ke val bhinna)jñānakā