padārthakā sparśa kiyā) śāstra jānā, mujhe yah jānanā;
viṣayoṁkī icchā pāyī jātī hai.
parantu śakti itanī hī hai ki indriyoṁke sanmukh ānevāle vartamān sparśa, ras, gandha, varṇa,
śabda; unameṁse kisīko kiṁcit mātra grahaṇ kare tathā smaraṇādikase man dvārā kiṁcit jāne,
so bhī bāhya anek kāraṇ milane par siddha ho. isalie icchā kabhī pūrṇa nahīṁ hotī.
aisī icchā to kevalajñān hone par sampūrṇa ho.
ho rahā hai. aisā duḥkhī ho rahā hai ki kisī ek viṣayake grahaṇake artha apane maraṇako
bhī nahīṁ ginatā hai. jaise hāthīko kapaṭakī hathinīkā śarīr sparśa karanekī, macchako baṁsīmeṁ
lagā huā māṁsakā svād lenekī, bhramarako kamal-sugandha sūṁghanekī, pataṁgeko dīpakakā varṇa dekhanekī
aur hariṇako rāg sunanekī icchā aisī hotī hai ki tatkāl maranā bhāsit ho tathāpi maraṇako
nahīṁ ginate. viṣayoṁkā grahaṇ karane par usake maraṇ hotā thā, viṣayasevan nahīṁ karane par
indriyoṁ kī pīṛā adhik bhāsit hotī hai. in indriyoṁkī pīṛāse pīṛitarūp sarva jīv
nirvicār hokar jaise koī duḥkhī parvatase gir paṛe vaise hī viṣayoṁmeṁ chalān̐g lagāte haiṁ. nānā
kaṣṭase dhan utpanna karate haiṁ, use viṣayake artha khote haiṁ. tathā viṣayoṁke artha jahān̐ maraṇ
honā jānate haiṁ vahān̐ bhī jāte haiṁ. narakādike kāraṇ jo hiṁsādik kārya unheṁ karate haiṁ tathā
krodhādi kaṣāyoṁko utpanna karate haiṁ.
jaise khāj-rogase pīṛit huā puruṣ āsakta hokar khujātā hai, pīṛā na ho to kisaliye
khujāye; usī prakār indriyarogase pīṛit hue indrādik āsakta hokar viṣay sevan karate haiṁ.
pīṛā na ho to kisaliye viṣay sevan kareṁ?