-
70 ] [ mokShamArgaprakAshak
(ga) duHkhakA sAmAnya svarUp
ab is sarva duHkhakA sAmAnyasvarUp kahate hai.n. duHkhakA lakShaN AkulatA hai aur
AkulatA ichChA hone par hotI hai.
chAr prakArakI ichChAe.N
is sa.nsArI jIvake ichChA anek prakAr pAyI jAtI hai.nH —
(1) ek ichChA to viShay-grahaNakI hai, usase yah dekhanA-jAnanA chAhatA hai. jaise —
varNa dekhanekI, rAg sunanekI, avyaktako jAnanekI, ityAdi ichChA hotI hai. vahA.N anya koI
pI.DA nahI.n hai, parantu jab tak dekhatA-jAnatA nahI.n hai tab tak mahA vyAkul hotA hai. is
ichChA kA nAm viShay hai.
tathA (2) ek ichChA kaShAyabhAvo.nke anusAr kArya karanekI hai, jisase vah kArya karanA
chAhatA hai. jaise — burA karanekI, hIn karanekI ityAdi ichChA hotI hai. yahA.N bhI anya koI
pI.DA nahI.n hai, parantu jab tak kArya na ho tab tak mahA vyAkul hotA hai. is ichChAkA
nAm kaShAy hai.
tathA (3) ek ichChA pApake udayase jo sharIrame.n yA bAhya aniShTa kAraN milate hai.n
unako dUr karanekI hotI hai. jaise — rog, pI.DA, kShudhA AdikA sa.nyog hone par unhe.n dUr
karanekI ichChA hotI hai so yahA.N yahI pI.DA mAnatA hai, jab tak vah dUr na ho tab tak
mahA vyAkul rahatA hai. is ichChAkA nAm pApakA uday hai.
is prakAr in tIn prakArakI ichChA hone par sabhI duHkh mAnate hai.n so duHkh hI hai.
tathA (4) ek ichChA bAhya nimittase banatI hai; so in tIn prakArakI ichChAo.nke
anusAr pravartanekI ichChA hotI hai. in tIn prakArakI ichChAo.nme.n ek-ek prakArakI ichChAke
anek prakAr hai.n. vahA.N kitane hI prakArakI ichChA pUrNa honeke kAraN puNyodayase milate hai.n,
parantu unakA sAdhan ekasAth nahI.n ho sakatA; isaliye ekako Cho.Dkar anyame.n lagatA hai,
phi ra bhI use Cho.Dkar anyame.n lagatA hai. jaise — kisIko anek prakArakI sAmagrI milI hai.
vahA.N vah kisIko dekhatA hai, use Cho.Dkar rAg sunatA hai, phi ra use Cho.Dkar kisIkA burA
karane lag jAtA hai, use Cho.Dkar bhojan karatA hai; athavA dekhaneme.n hI ekako dekhakar anyako
dekhatA hai. — isI prakAr anek kAryo.nkI pravR^ittime.n ichChA hotI hai. so is ichChAkA nAm
puNyakA uday hai.