-
ചൌഥാ അധികാര ][ ൮൫
മിഥ്യാജ്ഞാനകാ സ്വരൂപ
അബ, മിഥ്യാജ്ഞാനകാ സ്വരൂപ കഹതേ ഹൈംഃ — പ്രയോജനഭൂത ജീവാദി തത്ത്വോംകോ അയഥാര്ഥ ജാനനേകാ
നാമ മിഥ്യാജ്ഞാന ഹൈ. ഉസകേ ദ്വാരാ ഉനകോ ജാനനേമേം സംശയ, വിപര്യയ, അനധ്യവസായ ഹോതാ ഹൈ.
വഹാ
‘ഐസേ ഹൈ കി ഐസേ ഹൈ?’ — ഇസ പ്രകാര പരസ്പര വിരുദ്ധതാ സഹിത ദോരൂപ ജ്ഞാന ഉസകാ നാമ
സംശയ ഹൈ. ജൈസേ — ‘മൈം ആത്മാ ഹൂ
കി ശരീര ഹൂ
?’ — ഐസാ ജാനനാ. തഥാ ‘ഐസാ ഹീ ഹൈ’ ഇസ
പ്രകാര വസ്തുസ്വരൂപസേ വിരുദ്ധതാ സഹിത ഏകരൂപ ജ്ഞാന ഉസകാ നാമ വിപര്യയ ഹൈ. ജൈസേ — ‘മൈം ശരീര
ഹൂ
’ — ഐസാ ജാനനാ. തഥാ ‘കുഛ ഹൈ’ ഐസാ നിര്ധാരരഹിത വിചാര ഉസകാ നാമ അനധ്യവസായ ഹൈ.
ജൈസേ — ‘മൈം കോഈ ഹൂ
’ — ഐസാ ജാനനാ. ഇസ പ്രകാര പ്രയോജനഭൂത ജീവാദി തത്ത്വോംമേം സംശയ, വിപര്യയ,
അനധ്യവസായരൂപ ജോ ജാനനാ ഹോ ഉസകാ നാമ മിഥ്യാജ്ഞാന ഹൈ.
തഥാ അപ്രയോജനഭൂത പദാര്ഥോംകോ യഥാര്ഥ ജാനേ യാ അയഥാര്ഥ ജാനേ ഉസകീ അപേക്ഷാ മിഥ്യാജ്ഞാന –
സമ്യഗ്ജ്ഞാന നാമ നഹീം ഹൈ. ജിസ പ്രകാര മിഥ്യാദൃഷ്ടി രസ്സീകോ രസ്സീ ജാനേ തോ സമ്യഗ്ജ്ഞാന നാമ നഹീം
ഹോതാ ഔര സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി രസ്സീകോ സാ
പ ജാനേ തോ മിഥ്യാജ്ഞാന നാമ നഹീം ഹോതാ.
യഹാ
പ്രശ്ന ഹൈ കി — പ്രത്യക്ഷ സച്ചേ-ഝൂഠേ ജ്ഞാനകോ സമ്യഗ്ജ്ഞാന – മിഥ്യാജ്ഞാന കൈസേ ന കഹേം?
സമാധാനഃ — ജഹാ
ജാനനേകാ ഹീ — സച-ഝൂഠകാ നിര്ധാര കരനേകാ — പ്രയോജന ഹോ വഹാ
തോ
കോഈ പദാര്ഥ ഹൈ ഉസകേ സച-ഝൂഠ ജാനനേകീ അപേക്ഷാ ഹീ സമ്യഗ്ജ്ഞാന – മിഥ്യാജ്ഞാന നാമ ദിയാ ജാതാ ഹൈ.
ജൈസേ — പ്രത്യക്ഷ-പരോക്ഷ പ്രമാണകേ വര്ണനമേം കോഈ പദാര്ഥ ഹോതാ ഹൈ; ഉസകേ സച്ചേ ജാനനേരൂപ സമ്യഗ്ജ്ഞാനകാ
ഗ്രഹണ കിയാ ഹൈ ഔര സംശയാദിരൂപ ജാനനേകോ അപ്രമാണരൂപ മിഥ്യാജ്ഞാന കഹാ ഹൈ. തഥാ യഹാ
സംസാര –
മോക്ഷകേ കാരണഭൂത സച-ഝൂഠ ജാനനേകാ നിര്ധാര കരനാ ഹൈ, വഹാ
രസ്സീ, സര്പാദികകാ യഥാര്ഥ യാ അന്യഥാ
ജ്ഞാന സംസാര – മോക്ഷകാ കാരണ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ ഉനകീ അപേക്ഷാ യഹാ
സമ്യഗ്ജ്ഞാന – മിഥ്യാജ്ഞാന നഹീം കഹേ
ഹൈം. യഹാ
തോ പ്രയോജനഭൂത ജീവാദിക തത്ത്വോംകേ ഹീ ജാനനേകീ അപേക്ഷാ സമ്യഗ്ജ്ഞാന – മിഥ്യാജ്ഞാന കഹേ ഹൈം.
ഇസീ അഭിപ്രായസേ സിദ്ധാന്തമേം മിഥ്യാദൃഷ്ടികേ തോ സര്വ ജാനനേകോ മിഥ്യാജ്ഞാന ഹീ കഹാ ഔര
സമ്യഗ്ദൃഷ്ടികേ സര്വ ജാനനേകോ സമ്യഗ്ജ്ഞാന കഹാ.
യഹാ
പ്രശ്ന ഹൈ കി — മിഥ്യാദൃഷ്ടികോ ജീവാദി തത്ത്വോംകാ അയഥാര്ഥ ജാനനാ ഹൈ, ഉസേ മിഥ്യാജ്ഞാന
കഹോ; പരന്തു രസ്സീ, സര്പാദികകേ യഥാര്ഥ ജാനനേകോ തോ സമ്യഗ്ജ്ഞാന കഹോ.
സമാധാന : — മിഥ്യാദൃഷ്ടി ജാനതാ ഹൈ, വഹാ
ഉസകോ സത്താ-അസത്താകാ വിശേഷ നഹീം ഹൈ; ഇസലിയേ
കാരണവിപര്യയ വ സ്വരൂപവിപര്യയ വ ഭേദാഭേദവിപര്യയകോ ഉത്പന്ന കരതാ ഹൈ. വഹാ
ജിസേ ജാനതാ
ഹൈ ഉസകേ മൂലകാരണകോ നഹീം പഹിചാനതാ, അന്യഥാ കാരണ മാനതാ ഹൈ; വഹ തോ കാരണവിപര്യയ ഹൈ.
തഥാ ജിസേ ജാനതാ ഹൈ ഉസകേ മൂലവസ്തുത്വരൂപ സ്വരൂപകോ നഹീം പഹിചാനതാ, അന്യഥാസ്വരൂപ മാനതാ