-
੮੬ ] [ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ
ਹੈ; ਵਹ ਸ੍ਵਰੂਪਵਿਪਰ੍ਯਯ ਹੈ. ਤਥਾ ਜਿਸੇ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਉਸੇ ਯਹ ਇਨਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਹੈ, ਇਨਸੇ ਅਭਿਨ੍ਨ ਹੈ —
ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਪਹਿਚਾਨਤਾ, ਅਨ੍ਯਥਾ ਭਿਨ੍ਨ-ਅਭਿਨ੍ਨਪਨਾ ਮਾਨਤਾ ਹੈ; ਸੋ ਭੇਦਾਭੇਦਵਿਪਰ੍ਯਯ ਹੈ. ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ
ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕੇ ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਵਿਪਰੀਤਤਾ ਪਾਯੀ ਜਾਤੀ ਹੈ.
ਜੈਸੇ ਮਤਵਾਲਾ ਮਾਤਾਕੋ ਪਤ੍ਨੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ, ਪਤ੍ਨੀਕੋ ਮਾਤਾ ਮਾਨਤਾ ਹੈ; ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕੇ
ਅਨ੍ਯਥਾ ਜਾਨਨਾ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਤਥਾ ਜੈਸੇ ਕਿਸੀ ਕਾਲਮੇਂ ਮਤਵਾਲਾ ਮਾਤਾਕੋ ਮਾਤਾ ਔਰ ਪਤ੍ਨੀਕੋ ਪਤ੍ਨੀ
ਭੀ ਜਾਨੇ ਤੋ ਭੀ ਉਸਕੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯਰੂਪ ਨਿਰ੍ਧਾਰਸੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਸਹਿਤ ਜਾਨਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੋ
ਯਥਾਰ੍ਥ ਜ੍ਞਾਨ ਨਹੀਂ ਕਹਾ ਜਾਤਾ; ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਕਿਸੀ ਕਾਲਮੇਂ ਕਿਸੀ ਪਦਾਰ੍ਥਕੋ ਸਤ੍ਯ ਭੀ
ਜਾਨੇ, ਤੋ ਭੀ ਉਸਕੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯਰੂਪ ਨਿਰ੍ਧਾਰਸੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਸਹਿਤ ਜਾਨਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; ਅਥਵਾ ਸਤ੍ਯ ਭੀ
ਜਾਨੇ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਉਨਸੇ ਅਪਨਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਅਯਥਾਰ੍ਥ ਹੀ ਸਾਧਤਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨ ਨਹੀਂ
ਕਹਾ ਜਾਤਾ.
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕੇ ਜ੍ਞਾਨਕੋ ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨ ਕਹਤੇ ਹੈਂ.
ਯਹਾਁ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨ ਹੈ ਕਿ — ਇਸ ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨਕਾ ਕਾਰਣ ਕੌਨ ਹੈ?
ਸਮਾਧਾਨਃ — ਮੋਹਕੇ ਉਦਯਸੇ ਜੋ ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਭਾਵ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; ਵਹ ਇਸ
ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ. ਜੈਸੇ — ਵਿਸ਼ਕੇ ਸਂਯੋਗਸੇ ਭੋਜਨਕੋ ਭੀ ਵਿਸ਼ਰੂਪ ਕਹਤੇ ਹੈਂ, ਵੈਸੇ
ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ ਸੋ ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨ ਨਾਮ ਪਾਤਾ ਹੈ.
ਯਹਾਁ ਕੋਈ ਕਹੇ ਕਿ — ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਕ੍ਯੋਂ ਨਹੀਂ ਕਹਤੇ?
ਸਮਾਧਾਨਃ — ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕੇ ਉਦਯਸੇ ਤੋ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਅਭਾਵਰੂਪ ਅਜ੍ਞਾਨਭਾਵ ਹੋਤਾ ਹੈ ਤਥਾ ਉਸਕੇ
ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਕਿਂਚਿਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਰੂਪ ਮਤਿ-ਆਦਿ ਜ੍ਞਾਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. ਯਦਿ ਇਨਮੇਂਸੇ ਕਿਸੀਕੋ ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨ,
ਕਿਸੀਕੋ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨ ਕਹੇਂ ਤੋ ਯਹ ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਭਾਵ ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਤਥਾ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕੇ ਪਾਯੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ,
ਇਸਲਿਯੇ ਉਨ ਦੋਨੋਂਕੇ ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨ ਤਥਾ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਸਦ੍ਭਾਵ ਹੋ ਜਾਯੇਗਾ ਔਰ ਵਹ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤਸੇ
ਵਿਰੁਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਨਹੀਂ ਬਨਤਾ.
ਯਹਾਁ ਫਿ ਰ ਪੂਛਤੇ ਹੈਂ ਕਿ — ਰਸ੍ਸੀ, ਸਰ੍ਪਾਦਿਕਕੇ ਅਯਥਾਰ੍ਥ-ਯਥਾਰ੍ਥ ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਕਾਰਣ ਕੌਨ ਹੈ?
ਉਸਕੋ ਹੀ ਜੀਵਾਦਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੋਂਕੇ ਅਯਥਾਰ੍ਥ-ਯਥਾਰ੍ਥ ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਕਾਰਣ ਕਹੋ?
ਉਤ੍ਤਰਃ — ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਜਿਤਨਾ ਅਯਥਾਰ੍ਥਪਨਾ ਹੋਤਾ ਹੈ ਉਤਨਾ ਤੋ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕੇ ਉਦਯਸੇ ਹੋਤਾ ਹੈ;
ਔਰ ਜੋ ਯਥਾਰ੍ਥਪਨਾ ਹੋਤਾ ਹੈ ਉਤਨਾ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਜੈਸੇ ਕਿ — ਰਸ੍ਸੀਕੋ ਸਰ੍ਪ
ਜਾਨਾ ਵਹਾਁ ਯਥਾਰ੍ਥ ਜਾਨਨੇਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿਕਾ ਬਾਧਕਕਾਰਣਕਾ ਉਦਯ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਅਯਥਾਰ੍ਥ ਜਾਨਤਾ ਹੈ; ਤਥਾ
ਰਸ੍ਸੀਕੋ ਜਾਨਾ ਵਹਾਁ ਯਥਾਰ੍ਥ ਜਾਨਨੇਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿਕਾ ਕਾਰਣ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਯਥਾਰ੍ਥ ਜਾਨਤਾ ਹੈ.
ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵਾਦਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੋਂਕੋ ਯਥਾਰ੍ਥ ਜਾਨਨੇਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿ ਹੋਨੇ ਯਾ ਨ ਹੋਨੇਮੇਂ ਤੋ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕਾ ਹੀ
ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ; ਪਰਨ੍ਤੁ ਜੈਸੇ ਕਿਸੀ ਪੁਰੁਸ਼ਕੋ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਦੁਃਖਕੇ ਤਥਾ ਸੁਖਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਯਥਾਰ੍ਥ