-
੨੨ ] [ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ
ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਨਕਾ ਨਿਦਾਨ
ਸੋ ਯਹਾਁ ਪ੍ਰਥਮ ਹੀ ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਨਕਾ ਨਿਦਾਨ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂਃ —
ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਨ ਹੋਨੇਸੇ ਨਾਨਾ ਔਪਾਧਿਕ ਭਾਵੋਂਮੇਂ ਪਰਿਭ੍ਰਮਣਪਨਾ ਪਾਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਏਕਰੂਪ ਰਹਨਾ
ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; ਇਸਲਿਯੇ ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਨ ਸਹਿਤ ਅਵਸ੍ਥਾਕਾ ਨਾਮ ਸਂਸਾਰ-ਅਵਸ੍ਥਾ ਹੈ. ਇਸ ਸਂਸਾਰ- ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ
ਅਨਨ੍ਤਾਨ੍ਤ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈਂ ਵੇ ਅਨਾਦਿ ਹੀ ਸੇ ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਨ ਸਹਿਤ ਹੈਂ. ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਪਹਲੇ ਜੀਵ
ਨ੍ਯਾਰਾ ਥਾ ਔਰ ਕਰ੍ਮ ਨ੍ਯਾਰਾ ਥਾ, ਬਾਦਮੇਂ ਇਨਕਾ ਸਂਯੋਗ ਹੁਆ. ਤੋ ਕੈਸੇ ਹੈਂ? — ਜੈਸੇ ਮੇਰੁਗਿਰਿ
ਆਦਿ ਅਕ੍ਰੁਤ੍ਰਿਮ ਸ੍ਕਨ੍ਧੋਂਮੇਂ ਅਨਨ੍ਤ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਮਾਣੁ ਅਨਾਦਿਸੇ ਏਕਬਨ੍ਧਨਰੂਪ ਹੈਂ, ਫਿ ਰ ਉਨਮੇਂਸੇ ਕਿਤਨੇ
ਪਰਮਾਣੁ ਭਿਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਕਿਤਨੇ ਹੀ ਨਯੇ ਮਿਲਤੇ ਹੈਂ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਿਲਨਾ – ਬਿਛੁੜਨਾ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਉਸੀ
ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਸ ਸਂਸਾਰ ਮੇਂ ਏਕ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ ਅਨਨ੍ਤ ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਮਾਣੁ ਉਨਕਾ ਅਨਾਦਿਸੇ
ਏਕਬਨ੍ਧਨਰੂਪ ਹੈ, ਫਿ ਰ ਉਨਮੇਂ ਕਿਤਨੇ ਹੀ ਕਰ੍ਮਪਰਮਾਣੁ ਭਿਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਕਿਤਨੇ ਹੀ ਨਯੇ ਮਿਲਤੇ ਹੈਂ. —
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਿਲਨਾ - ਬਿਛੁੜਨਾ ਹੋਤਾ ਰਹਤਾ ਹੈ.
ਕਰ੍ਮੋਂਕੇ ਅਨਾਦਿਪਨੇਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ
ਯਹਾਁ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨ ਹੈ ਕਿ — ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਮਾਣੁ ਤੋ ਰਾਗਾਦਿਕਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਅਨਾਦਿ
ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਕੈਸੇ ਹੈਂ? ਸਮਾਧਾਨਃ — ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਤੋ ਨਵੀਨ ਕਾਰ੍ਯ ਹੋ ਉਸਮੇਂ ਹੀ ਸਮ੍ਭਵ ਹੈ, ਅਨਾਦਿ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ
ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾ ਕੁਛ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਜੈਸੇ — ਨਵੀਨ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਮਾਣੁਓਂਕਾ ਬਂਧਾਨ ਤੋ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ-ਰੂਕ੍ਸ਼ ਗੁਣਕੇ
ਅਂਸ਼ੋਂ ਹੀ ਸੇ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਮੇਰੁਗਿਰਿ ਆਦਿ ਸ੍ਕਨ੍ਧੋਂਮੇਂ ਅਨਾਦਿ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਮਾਣੁਓਂਕਾ ਬਂਧਾਨ ਹੈ,
ਵਹਾਁ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾ ਕ੍ਯਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਹੈ? ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਵੀਨ ਪਰਮਾਣੁਓਂਕਾ ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਹੋਨਾ ਤੋ ਰਾਗਾਦਿਕ
ਹੀ ਸੇ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਅਨਾਦਿ ਪਦ੍ਗਲਪਰਮਾਣੁਓਂਕੀ ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਹੀ ਅਵਸ੍ਥਾ ਹੈ, ਵਹਾਁ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾ ਕ੍ਯਾ
ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਹੈ? ਤਥਾ ਯਦਿ ਅਨਾਦਿਮੇਂ ਭੀ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਮਾਨੇਂ ਤੋ ਅਨਾਦਿਪਨਾ ਰਹਤਾ ਨਹੀਂ; ਇਸਲਿਯੇ ਕਰ੍ਮਕਾ
ਬਨ੍ਧ ਅਨਾਦਿ ਮਾਨਨਾ. ਸੋ ਤਤ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਦੀਪਿਕਾ ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਮੇਂ ਜੋ ਸਾਮਾਨ੍ਯਜ੍ਞੇਯਾਧਿਕਾਰ
ਹੈ ਵਹਾਁ ਕਹਾ ਹੈਃ — ਰਾਗਾਦਿਕਕਾ ਕਾਰਣ ਤੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮ ਹੈ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਕਾ ਕਾਰਣ ਰਾਗਾਦਿਕ ਹੈਂ.
ਤਬ ਵਹਾਁ ਤਰ੍ਕ ਕਿਯਾ ਹੈ ਕਿ — ਐਸੇ ਤੋ ਇਤਰੇਤਰਾਸ਼੍ਰਯਦੋਸ਼ ਲਗਤਾ ਹੈ — ਵਹ ਉਸਕੇ ਆਸ਼੍ਰਿਤ, ਵਹ
ਉਸਕੇ ਆਸ਼੍ਰਿਤ, ਕਹੀਂ ਰੁਕਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਤਬ ਉਤ੍ਤਰ ਐਸਾ ਦਿਯਾ ਹੈਃ —
ਨੈਵਂ ਅਨਾਦਿਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮ੍ਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੁਤ੍ਵੇਨੋਪਾਦਾਨਾਤ੍.✽
ਅਰ੍ਥਃ — ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਤਰੇਤਰਾਸ਼੍ਰਯਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਅਨਾਦਿਕਾ ਸ੍ਵਯਂਸਿਦ੍ਧ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਕਾ
ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਹੈ ਉਸਕਾ ਵਹਾਁ ਕਾਰਣਪਨੇਸੇ ਗ੍ਰਹਣ ਕਿਯਾ ਹੈ.
✽
ਨ ਹਿ ਅਨਾਦਿਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਾਭਿਸਮ੍ਬਦ੍ਧਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਤਨਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਣਸ੍ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੁਤ੍ਵੇਨੋਪਾਦਾਨਾਤ੍. — ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ ਟੀਕਾ, ਗਾਥਾ ੧੨੧