-
੫੦ ] [ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ
ਅਰ੍ਥਃ — ਜੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਿਯਾ ਸੁਖ ਹੈ ਵਹ ਪਰਾਧੀਨ ਹੈ, ਬਾਧਾਸਹਿਤ ਹੈ, ਵਿਨਾਸ਼ੀਕ
ਹੈ, ਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ, ਵਿਸ਼ਮ ਹੈ; ਸੋ ਐਸਾ ਸੁਖ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੁਃਖ ਹੀ ਹੈ.
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਸ ਸਂਸਾਰੀ ਜੀਵ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਿਯੇ ਉਪਾਯ ਝੂਠੇ ਜਾਨਨਾ.
ਤੋ ਸਚ੍ਚਾ ਉਪਾਯ ਕ੍ਯਾ ਹੈ? ਜਬ ਇਚ੍ਛਾ ਤੋ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਯੇ ਔਰ ਸਰ੍ਵ ਵਿਸ਼ਯੋਂਕਾ ਯੁਗਪਤ੍
ਗ੍ਰਹਣ ਬਨਾ ਰਹੇ ਤਬ ਯਹ ਦੁਃਖ ਮਿਟੇ. ਸੋ ਇਚ੍ਛਾ ਤੋ ਮੋਹ ਜਾਨੇ ਪਰ ਮਿਟੇ ਔਰ ਸਬਕਾ ਯੁਗਪਤ੍
ਗ੍ਰਹਣ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਹੋਨੇ ਪਰ ਹੋ. ਇਨਕਾ ਉਪਾਯ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਿਕ ਹੈ ਔਰ ਵਹੀ ਸਚ੍ਚਾ ਉਪਾਯ
ਜਾਨਨਾ.
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੋ ਮੋਹਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣ-ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਭੀ ਦੁਃਖਦਾਯਕ ਹੈ,
ਉਸਕਾ ਵਰ੍ਣਨ ਕਿਯਾ.
ਯਹਾਁ ਕੋਈ ਕਹੇ ਕਿ — ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣ-ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣਕੇ ਉਦਯਸੇ ਜਾਨਨਾ ਨਹੀਂ ਹੁਆ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸੇ
ਦੁਃਖਕਾ ਕਾਰਣ ਕਹੋ; ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਕੋ ਕ੍ਯੋਂ ਕਹਤੇ ਹੋ?
ਸਮਾਧਾਨ : — ਯਦਿ ਜਾਨਨਾ ਨ ਹੋਨਾ ਦੁਃਖਕਾ ਕਾਰਣ ਹੋ ਤੋ ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਭੀ ਦੁਃਖ ਠਹਰੇ,
ਪਰਨ੍ਤੁ ਦੁਃਖਕਾ ਮੂਲਕਾਰਣ ਤੋ ਇਚ੍ਛਾ ਹੈ ਔਰ ਇਚ੍ਛਾ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਹੀ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਕੋ
ਦੁਃਖਕਾ ਕਾਰਣ ਕਹਾ ਹੈ; ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਭੀ ਦੁਃਖਕਾ ਕਾਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਜੋ ਮੋਹਸੇ ਵਿਸ਼ਯ-
ਗ੍ਰਹਣਕੀ ਇਚ੍ਛਾ ਹੈ, ਵਹੀ ਦੁਃਖਕਾ ਕਾਰਣ ਜਾਨਨਾ.
ਮੋਹਨੀਯ ਕਰ੍ਮਕੇ ਉਦਯਸੇ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਦੁਃਖ ਔਰ ਉਸਸੇ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ
ਮੋਹਕਾ ਉਦਯ ਹੈ ਸੋ ਦੁਃਖਰੂਪ ਹੀ ਹੈ, ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੋ ਕਹਤੇ ਹੈਂਃ —
ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਸੇ ਦੁਃਖ ਔਰ ਉਸਸੇ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ
ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਕੇ ਉਦਯਸੇ ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਉਸਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜੈਸਾ ਇਸਕੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ
ਹੈ ਵੈਸਾ ਤੋ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੋਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੈਸਾ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ ਵੈਸਾ ਯਹ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਇਸਕੋ
ਆਕੁਲਤਾ ਹੀ ਰਹਤੀ ਹੈ.
ਜੈਸੇ — ਪਾਗਲਕੋ ਕਿਸੀਨੇ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਪਹਿਨਾ ਦਿਯਾ. ਵਹ ਪਾਗਲ ਉਸ ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੋ ਅਪਨਾ ਅਂਗ
ਜਾਨਕਰ ਅਪਨੇਕੋ ਔਰ ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੋ ਏਕ ਮਾਨਤਾ ਹੈ. ਵਹ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਪਹਿਨਾਨੇਵਾਲੇਕੇ ਆਧੀਨ ਹੋਨੇਸੇ ਕਭੀ
ਵਹ ਫਾੜਤਾ ਹੈ, ਕਭੀ ਜੋੜਤਾ ਹੈ, ਕਭੀ ਖੋਂਸਤਾ ਹੈ, ਕਭੀ ਨਯਾ ਪਹਿਨਾਤਾ ਹੈ — ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਚਰਿਤ੍ਰ
ਕਰਤਾ ਹੈ. ਵਹ ਪਾਗਲ ਉਸੇ ਅਪਨੇ ਆਧੀਨ ਮਾਨਤਾ ਹੈ, ਉਸਕੀ ਪਰਾਧੀਨ ਕ੍ਰਿਯਾ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਉਸਸੇ
ਵਹ ਮਹਾ ਖੇਦਖਿਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਸ ਜੀਵਕੋ ਕਰ੍ਮੋਦਯਨੇ ਸ਼ਰੀਰ-ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਕਰਾਯਾ. ਯਹ
ਜੀਵ ਉਸ ਸ਼ਰੀਰਕੋ ਅਪਨਾ ਅਂਗ ਜਾਨਕਰ ਅਪਨੇਕੋ ਔਰ ਸ਼ਰੀਰਕੋ ਏਕ ਮਾਨਤਾ ਹੈ. ਵਹ ਸ਼ਰੀਰ
ਕਰ੍ਮਕੇ ਆਧੀਨ ਕਭੀ ਕ੍ਰੁਸ਼ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਕਭੀ ਸ੍ਥੂਲ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਕਭੀ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਕਭੀ ਨਵੀਨ