Page 54 of 444
PDF/HTML Page 81 of 471
single page version
AdithI bandhAyo chhe, bhedavignAnarUp sAbu ane samatArasarUp jaL dvArA te svachchha
thaI shake chhe. tAtparya e chhe ke jIvane dehathI bhinna shuddha-buddha jANanAr nishchayanay chhe
ane sharIrathI tanmay, rAg-dveSh-mohathI malin, karmane AdhIn kahevAvALo
vyavahAranay chhe. tyAn pratham avasthAmAn A nayagnAn dvArA jIvanI shuddha ane ashuddha
pariNatine samajIne potAnA shuddha svarUpamAn lIn thavun enun ja nAm anubhav chhe.
anubhav prApta thayA pachhI nayono vikalpa paN raheto nathI tethI kahevun paDashe ke nay
pratham avasthAmAn sAdhak chhe ane AtmAnun svarUp samajayA pachhI nayonun kAm nathI.
ane paryAyo vinA dravya hotun nathI ane dravya vinA guN paryAy hotA nathI, tethI
dravya ane guN-paryAyomAn avyatirikta bhAv chhe. jyAre paryAyane gauN ane dravyane
mukhya karIne kathan karavAmAn Ave chhe tyAre nay dravyArthik kahevAy chhe ane jyAre
paryAyane mukhya tathA dravyane goN karIne kathan karavAmAn Ave chhe tyAre nay
paryAyArthik kahevAy chhe. dravya sAmAnya hoy chhe ane paryAy visheSh hoy chhe, tethI
dravyArthik ane paryAyArthik nayanA viShayamAn sAmAnya-visheShanun antar rahe chhe. jIvanun
svarUp nishchayanayathI Avun chhe, vyavahAranayathI Avun chhe, dravyArthikanayathI Avun chhe,
paryAyArthikanayathI Avun chhe, athavA nayonA bhedo shuddha nishchayanay, ashuddha nishchayanay,
sadbhUt vyavahAranay, asadbhUt vyavahAranay, upacharit vyavahAranay ityAdi vikalpa
chittamAn anek tarango utpanna kare chhe, enAthI chittane vishrAm nathI maLI shakato,
tethI kahevun joIe ke nayanA kallol anubhavamAn bAdhak chhe parantu padArthanun yathArtha
svarUp jANavA ane svabhAv-vibhAvane oLakhavAmAn sahAyak avashya chhe. tethI nay,
nikShep ane pramANathI athavA jem bane tem AtmasvarUpanI oLakhAN karIne sadaiv
tenA vichAr tathA chintavanamAn lAgyA rahevun joIe.
Page 55 of 444
PDF/HTML Page 82 of 471
single page version
अब अधिकार अजीवकौ, सुनहु चतुर चित लाय।। १।।
vilAs=Anand.
Page 56 of 444
PDF/HTML Page 83 of 471
single page version
karIne jIv-ajIvano nirNay karyo, pachhI anubhavano abhyAs karIne karmono nAsh
karyo tathA hRudayamAn harShit thaIne potAnI utkRuShTatA sambhALI, jethI antarAyakarma nAsh
pAmyun ane shuddha AtmAno prakAsh arthAt pUrNagnAnano Anand pragaT thayo. tene mArA
namaskAr chhe. 2.
ekant (ekAnta)=ekalo, jyAn koI avAj, upadrav vagere na hoy tyAn.
Thauru=sthAn. ghaT=hRuday. sar=taLAv. madhukar=bhamaro. suvAs=potAnI sugandh.
prApati (prApti)=milan. hnaihai=thashe. sahI=kharekhar. yaunhI=evun ja.
kahyun chhe.
Page 57 of 444
PDF/HTML Page 84 of 471
single page version
tun ja bhamaro banIne potAnA svabhAvanI sugandh le. jo tun em vichAre ke enAthI
kAI nahi maLe, to niyamathI svarUpanI prApti thashe; Atmasiddhino e ja upAy chhe.
gnAnaguN pragaT thAy chhe. 3.
chhAnyo, andhakAr, sharIr, bhAShA, man, shvAsochchhvAs tathA kAm, krodh, lobh, moh
mAyA Adi je kAI Indriy ane managochar chhe te badhu paudgalik chhe. 4.
na batAvatAn chha mahinA mATe preraNA karI chhe. chha mahinAmAn samyagdarshan Upaje ja Upaje evo
niyam nathI.
अतोऽतिरिक्ताः सर्वेऽपि भावाः पौद्गलिका अमी।। ३।।
Page 58 of 444
PDF/HTML Page 85 of 471
single page version
ramai=lIn thAy. vamai= ulaTI kare (chhoDI de.) ihi vidhi= A rIte, mukati
(mukti)=mokSha. samIp= pAse. siv (shiv)=mokSha. sarma=Anand.
ane lokano shiromaNi jANe chhe, tathA shuddha chaitanyano anubhav karIne potAnA
svabhAvamAn lIn thaIne sampUrNa karmadaLane dUr kare chhe. A prayatnathI mokShamArga siddha
thAy chhe ane nirAkuLatAno Anand nikaT Ave chhe. pa.
एक ब्रह्म नहि दूसरौ, दीसै अनुभव मांहि।। ६।।
तेनैवास्तस्वत्त्वतः
Page 59 of 444
PDF/HTML Page 86 of 471
single page version
bIjun kAI ja nathI bhAsatun. 6.
न्यारौ निरखत म्यानसौं,
tyAre loko tene loDhAnI ja kahe chhe.
bhedavignAnamAn temanI oLakhAN karavAmAn Ave chhe tyAre chichchamatkAr AtmA judo
bhAsavA lAge chhe ane sharIramAnthI Atmabuddhi khasI jAy chhe. 7.
वस्तु विचारत करमसौं, भिन्न एक
Page 60 of 444
PDF/HTML Page 87 of 471
single page version
bhinna ek chaitanyamUrti chhe.
vichAr karavAmAn Ave to te jIvanI nathI, jIv to shuddha, buddha, nirvikAr, dehAtIt
ane chaitanyamUrti chhe. 8.
त्यौं वरनादिक नामसौं, जड़ता, लहै न जीव।। ९।।
kALo, dhoLo vagere anek nAm meLave chhe paN te sharIranI peThe achetan thaI jato
nathI.
अनाद्यनन्तमचलं
Page 61 of 444
PDF/HTML Page 88 of 471
single page version
pragaT=spaShTa.
svabhAvane pote ja jANe chhe ethI svakIy chhe, potAnA gnAnasvabhAvathI chhUTato nathI
ethI achaL chhe, Adi rahit chhe ethI anAdi chhe, anantaguN sahit chhe ethI
anant chhe, kadI nAsh pAmato nathI ethI nitya chhe. 10.
Page 62 of 444
PDF/HTML Page 89 of 471
single page version
bhedarUp chhe; jIv paN amUrtik chhe tethI amUrtik vastunun dhyAn karavun vyartha chhe AtmA
svayamsiddha, sthir, chaitanyasvabhAvI, gnAnAmRutasvarUp chhe, A sansAramAn jemane paripUrNa
amRutarasano svAd levAnI abhilAShA chhe te AvA ja AtmAno anubhav kare chhe.
adharma, AkAsh, kAL-e chAr amUrtik chhe. jIv paN amUrtik chhe. jyAre jIv
sivAy anya paN amUrtik chhe to amUrtikanun dhyAn karavAthI jIvanun dhyAn thaI
shakatun nathI
chaitanya, nitya, sthir ane gnAnasvabhAvI AtmAnun dhyAn karavun joIe.11.
Page 63 of 444
PDF/HTML Page 90 of 471
single page version
mad=sharAb. matavAre=pAgal. Tek=haTh
nakkI kare chhe, parantu sansAramAn je manuShya anAdikALathI durnivAr mohanI tIkShNa
madirAthI unmatta thaI rahyA chhe teo jIv ane jaDane ek ja kahe chhe; temanI A
khoTI haTh TALavAthI paN TaLatI nathI.
batAvyun chhe. 12.
chhe saunji=bhAg. pasArau (prasAr)=vistAr. kautuk=khel.
Page 64 of 444
PDF/HTML Page 91 of 471
single page version
ghaNo moTo nAch karI rahyun chhe, te anekarUp palaTe chhe ane rUp Adino vistAr
karIne judA judA khel batAve chhe; parantu moh ane jaDathI bhinna samyagdraShTi AtmA
te nATakano mAtra jonAr chhe (harSha-viShAd nathI karato). 13.
ane pudgalane judA judA kare chhe. pachhI e bhedavignAn unnati karatAn karatAn
avadhignAn, manaparyayagnAn ane paramAvadhignAnanI avasthAne prApta thAy chhe. ane
e rIte vRuddhi karIne pUrNa svarUpanA prakAsh arthAt kevaLagnAnasvarUp thaI jAyachhe jemAn
lok-alokanA sarva padArtho pratibimbit thAy chhe. 14
Page 65 of 444
PDF/HTML Page 92 of 471
single page version
pittaL Adinun svarUp samajAvavun athavA hIrAnI oLakhAN karAvavA mATe hIrA
sivAy kAchanI oLakhAN karAvavI jarUrI chhe, tevI ja rIte jIv padArthanun svarUp draDh
karAvavAne mATe shrIgurue ajIv padArthanun varNan karyun chhe. ajIv tattva jIv tattvathI
sarvathA bhinna chhe arthAt jIvanun lakShaN chetan ane ajIvanun lakShaN achetan chhe. A
achetan padArtha pudgal, AkAsh, dharma, adharma kAL nAmanA pAnch prakAranA chhe.
temanAmAnthI pAchhaLanA chAr arUpI ane pahelo pudgal rUpI arthAt Indriyagochar
chhe, pudgal dravya sparsha, ras, gandh, varNavALun chhe. e jIv dravyanAn chihnothI sarvathA
pratikUL chhe, jIv sachetan chhe to pudgal achetan chhe, jIv arUpI chhe to pudgal
rUpI chhe, jIv akhanD chhe to pudgal sakhanD chhe (khanDasahit) chhe mukhyapaNe jIvane
sansAramAn bhaTakavAmAn A ja pudgal nimitta kAraN chhe, A ja pudgalamay sharIrathI
te sambaddha chhe, A ja pudgalamay karmothI te sarvAtmapradeshomAn jakaDAyelo chhe, Aj
pudgalonA nimittathI tenI anant shaktio DhankAI rahI chhe, A ja pudgalonA
nimittathI temAn vibhAv utpanna thAy chhe, agnAnanA udayamAn te A ja pudgalone
lIdhe rAg-dveSh kare chhe athavA A ja pudgalomAn IShTa-aniShTanI kalpanA kare chhe, jo
pudgal na hot to AtmAmAn anya vastuno sambandh na thAt, temAn vikAr athavA
rAg-dveSh na thAt, sansAramAn paribhramaN na thAt, sansAramAn jeTalun nATak chhe te badhun
pudgalajanit chhe.
rAkhanAr jIv chhe te tame ja chho, chaitanya chho, nitya chho, AtmA chho. AtmA sivAy
ek bIjo padArtha jene tame chimaTIthI dabAvyo chhe te naram jevo k kmelo kALA
jevo, khArA jevo, k ksugandh-durgandhavALo jaNAy chhe tene sharIr kahe chhe. A sharIr
jaD chhe, achetan chhe, nAshavAn chhe, parapadArtha chhe, AtmasvabhAvathI bhinna chhe. A
sharIramAn ahambuddhi karavI arthAt sharIr ane sharIr sambandhI dhan, strI, putrAdine
potAnAn mAnavAn e mithyAgnAn chhe. lakShaNabhed dvArA nij AtmAne sva ane AtmA
sivAy badhA chetan-achetan
Page 66 of 444
PDF/HTML Page 93 of 471
single page version
rAjahans dUdh ane pANIne judA-judA karI nAkhe chhe tevI ja rIte vivek vaDe jIv
ane pudgalane judA karavA, pudgalomAnthI ahambuddhi athavA rAg-dveSh haTAvIne
nijasvarUpamAn lIn thavun joIe ane “terau ghaT sar tAmain tUnhI hai kamal tAkain, tUnhI
madhukar hai svavAs pahachAn re”nI shikhAmaNano hameshAn abhyAs karavo joIe.
Page 67 of 444
PDF/HTML Page 94 of 471
single page version
Page 68 of 444
PDF/HTML Page 95 of 471
single page version
bhed samajyo tyAre samyaggnAn pragaT thayun, moTI bhUl maTI gaI, chhaye dravyaguN-
paryAy sahit jaNAvA lAgyAn, badhAn dukho nAsh pAmyAn ane pUrNa paramAtmAnun svarUp
dekhAvA lAgyun, pudgal pinDane karmano kartA mAnyo, pote svabhAvano kartA thayo.
pUrNa rasathI bharelA anubhavanA abhyAsathI paramAtmAno prakAsh kare chhe tyAre sUryanA
Page 69 of 444
PDF/HTML Page 96 of 471
single page version
raheto. evI dashA prApta thatAn te AtmasvabhAvano sAdhak thAy chhe. tyAre paudgalik
karmone kartA thaIne kevI rIte kare? arthAt nahi ja kare. 3.
karanAr.
paryAyamAnthI ahambuddhi chhUTI gaI, nishank nijasvabhAv grahaN karyo, anubhavamAn magna
thayo, vyavahAramAn chhe topaN nishchay upar shraddhA thaI, mithyAtvanun bandhan tUTI gayun,
Atmadharmano dhArak thayo, muktimAn prem karyo ane karmano mAtra gnAtA-draShTA thayo,
kartA na rahyo. 4.
Page 70 of 444
PDF/HTML Page 97 of 471
single page version
jAtibhed chhe, tethI motI ane kAnanI jem temanAmAn bhinnatA chhe, Avun samyaggnAn
jenA hRudayamAn jAgrat thAy chhe tenun mithyAtva, sUryanA udayamAn andhakAranI jem dUr thaI
jAy chhe. te lokone karmano kartA deekhAy chhe parantu rAg-dveSh Adi rahit shuddha hovAthI
tene AgamamAn akartA kahyo chhe. pa.
Page 71 of 444
PDF/HTML Page 98 of 471
single page version
जीव अमूरति मूरतीक, पुदगल अंतर
jANavAnI shakti nathI. jIv chetan chhe ane pudgal achetan, jIv arUpI chhe ane
pudgal rUpI, A rIte bannemAn moTo taphAvat chhe. jyAn sudhI bhedavignAn thatun nathI
tyAnsudhI agnAn rahe chhe ane jIv potAne karmano kartA mAne chhe parantu subuddhino
prakAsh thatAn A bhram maTI jAy chhe. 6.
किरिया परजयकी फिरनि, वस्तु एक त्रय नाम।। ७।।
ghaDArUp thavun te kriyA chhe, paN A bhed-vivakShAnun kathan chhe. abhed-vivakShAmAn ghaDAne
utpanna karanArI
या
Page 72 of 444
PDF/HTML Page 99 of 471
single page version
pinDarUp paryAy mATInI hatI ane ghaDArUp paryAy paN mATI ja thaI tethI mATI ja
kriyA chhe. pariNAmI=avasthAo badalanAr. parinAm=avasthA.
chhe.
tethI dravya ja karma chhe, dravya ek avasthAmAnthI bIjI avasthArUpe thAy chhe ane te
potAnI badhI avasthAothI abhinna rahe chhe tethI dravya ja kriyA chhe. bhAv e chhe ke
dravya ja kartA chhe, dravya ja karma chhe ane dravya ja kriyA chhe; vastu ek ja chhe. nAm traN
chhe. 7.
नाम–भेद बहु विधि भयौ,
उभयोर्न परिणतिः
Page 73 of 444
PDF/HTML Page 100 of 471
single page version
shake ?
karatun. jIv ane pudgal joke ek kShetrAvagAhI chhe topaN potapotAnA svabhAvane
nathI chhoDatA. pudgal jaD chhe tethI achetan pariNAmono kartA chhe ane chidAnand
AtmA chaitanyabhAvano kartA chhe. 10.
नैकस्य च