સર્વવિશુદ્ધિ દ્વાર ૨૪૯
(દોહા)
निरभिलाष करनी करै, भोग अरुचि घट मांहि।
तातैं साधकसिद्धसम, करता भुगता नांहि।। ९।।
શબ્દાર્થઃ– નિરભિલાષ = ઇચ્છા રહિત. અરુચિ = અનુરાગનો અભાવ.
સાધક = મોક્ષનો સાધક સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જીવ. ભુગતા (ભોક્તા) = ભોગવનાર.
અર્થઃ– સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જીવ ઇચ્છા રહિત ક્રિયા કરે છે અને અંતરંગ ભોગોથી
વિરક્ત રહે છે, તેથી તેઓ સિદ્ધ ભગવાન સમાન માત્ર જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા છે, કર્તા-ભોક્તા
નથી. ૯.
અજ્ઞાની જીવ કર્મનો કર્તા–ભોક્તા છે એનું કારણ. (કવિત્ત)
ज्यौं हिय अंध विकल मिथ्यात धर,
मृषा सकल विकलप उपजावत।
गहि एकंत पक्ष आतमकौ,
करता मानि अधोमुख धावत।।
त्यौं जिनमती दरबचारित्री,
कर करनी करतार कहावत।
वंछित मुकति तथापि मूढ़मति,
विन समकित भव पार न पावत।। १०।।
અર્થઃ– હૃદયનો અંધ અજ્ઞાની જીવ મિથ્યાત્વથી વ્યાકુળ થઈને મનમાં અનેક
પ્રકારના જૂઠા વિકલ્પો ઉત્પન્ન કરે છે અને એકાંત પક્ષનું ગ્રહણ કરીને આત્માને
_________________________________________________________________
ज्ञानी करोति न न वेदयते च कर्म
जानाति केवलमयं किल तत्स्वभावम्।
जानन्परं करणवेदनयोरभावा–
च्छुद्धस्वभावनियतः स हि मुक्त एव।। ६।।
ये तु कर्तारमात्मानं पश्यन्ति तमसा तताः।
सामान्यजनवत्तेषां न मोक्षोऽपि मुमुक्षताम्।। ७।।