૩૭૦ સમયસાર નાટક
અર્થઃ– જે કોઈ એક નયની હઠ પકડીને, તેમાં જ લીન થઈને પોતાને
તત્ત્વજ્ઞાની કહે છે. તે પુરુષ એકાંતવાદી સાક્ષાત્ મિથ્યાત્વી છે. ૧૧.
વિપરીત મિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ (દોહરા)
ग्रंथ उकत पथ उथपि जो, थापै कुमत स्वकीउ।
सुजस हेतु गुरुतागहै, सो विपरीती जीउ।। १२।।
શબ્દાર્થઃ– ઉક્ત = કહેલું. ઉથપિ = ખંડન કરીને. ગુરુતા = બડાઈ.
અર્થઃ– જે આગમકથિત માર્ગનું ખંડન કરીને સ્નાન, સ્પર્શ્ય, અસ્પર્શ્ય
આદિમાં ધર્મ બતાવીને પોતાનું કપોલકલ્પિત પાખંડ પુષ્ટ કરે છે અને પોતાની
પ્રસિદ્ધિ માટે મોટો બનીને ફરે છે તે જીવ વિપરીત મિથ્યાત્વી છે. ૧૨.
વિનય મિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ (દોહરા)
देव कुदेव सुगुरु कुगुरु, ठानै समान जु कोइ।
नमै भगतिसौं सबनिकौं, विनै मिथ्याती सोइ।। १३।।
અર્થઃ– જે સુદેવ-કુદેવ, સુગુરુ-કુગુરુ, સત્શાસ્ત્ર-કુશાસ્ત્ર, બધાને એક સરખા
ગણે છે અને વિવેક વિના બધાની ભક્તિ, વંદન કરે છે તે જીવ વિનય મિથ્યાત્વી
છે. ૧૩.
સંશય મિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ (દોહરા)
जो नाना विकलप गहै, रहै हियै हैरान।
थिर ह्वै तत्त्व न सद्दहै, सो जिय संसयवान।। १४।।
અર્થઃ– જે જીવ અનેક પ્રકારનું અવલંબન કરીને ચંચળ ચિત્તવાળો રહે છે
અને સ્થિરચિત્ત થઈને પદાર્થનું યથાર્થ શ્રદ્ધાન કરતો નથી તે સંશય મિથ્યાત્વી છે.
૧૪.
અજ્ઞાન મિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ (દોહરા)
जाकौ तन दुख दहलसौं, सुरत होत नहि रंच।
गहल रूप वरतै सदा, सो अग्यान तिरजंच।। १५।।